"Wicked" reż. Jon M. Chu

Źródło: United International Pictures

Oscary 2025 na ostatniej prostej. Na pierwszą w karierze Nagrodę Akademii szansę ma dziesięć kobiet, nominowanych w kategoriach najlepsza aktorka i najlepsza aktorka drugoplanowa. Aż osiem z nich to również pierwsza nominacja. Oto krótki przegląd nominowanych w tym roku aktorek.

97. ceremonia wręczenia Oscarów coraz bliżej. Tegoroczne nominacje ogłoszone zostały 23 stycznia po tym, jak amerykańska Akademia Wiedzy i Sztuki Filmowej (AMPAS, znana również jako Akademia Filmowa) dwukrotnie przesuwała termin ogłoszenia nominacji. Decyzje te były konsekwencją tragicznych pożarów, jakie na początku stycznia wybuchły w południowej Kalifornii. Akademia podjęła decyzję o przedłużeniu czasu głosowania, które wyłoniło listę nominowanych.

RELACJA NA ŻYWO Z 97. GALI WRĘCZENIA OSCARÓW W PORTALU TVN24.PL W NIEDZIELĘ 2 MARCA OD 23.30.

W tym roku po raz pierwszy w historii nagród dwie osoby, które otwarcie mówią o swojej queerowości (Cynthia Erivo oraz Karla Sofia Gascon), nominowano w tej samej kategorii (najlepsza aktorka). Ponadto, po raz drugi w historii w kategoriach aktorskich na Nagrodę Akademii ma cztery osoby, urodzone w latach 90. XX wieku. Są to: Yura Borisov, Timothee Chalamet, Ariana Grande oraz Mikey Madison. Ten rekord został ustanowiony w 2022 roku. 

W kategorii najlepsza aktorka natomiast cała piątka nominowanych, doceniona została za role w filmach, które nominowane są w kategorii najlepszy film. To piąty raz w historii i pierwszy od 47 lat. Na dziesięć nominowanych aktorek, tylko dwie (Cynthia Erivo i Felicity Jones) ma w swoim dorobku po jednej aktorskiej nominacji. Niezależnie od tego, która z nich wygra, będzie to jej pierwsza wygrana.

OSCARY 2025: >> NAJLEPSZE FILMY >> NAJLEPSZA REŻYSERIA >> NAJLEPSI AKTORZY I NAJLPESI AKTORZY W ROLI DRUGOPLANOWEJ

Oto krótkie sylwetki nominowanych w kategoriach najlepsza aktorka i najlepsza aktorka w roli drugoplanowej.

NAJLEPSZA AKTORKA

Cynthia Erivo "Wicked" 

Brytyjska aktorka i piosenkarka Cynthia Erivo należy do prestiżowego grona artystów, którzy w swojej karierze zdobyli przynajmniej jedną nominację do każdej z czterech najważniejszych amerykańskich nagród: Emmy (nagroda telewizyjna), Oscara (nagroda filmowa), Grammy (nagroda muzyczna) i Tony (nagroda teatralna/sceniczna). Brytyjka swoją aktorską karierę rozpoczęła od teatru. Zachwyt wzbudziła rolą w broadwayowskiej produkcji "The Color Purple", za którą zdobyła nagrodę Tony (2016 rok).

W filmie debiutowała u Steve'a McQueena w thrillerze "Wdowy" z 2018 roku. Międzynarodową rozpoznawalność przyniosła jej tytułowa rola w filmie biograficznym "Harriet" w reżyserii Kasi Lemmons z 2019 roku. Erivo zdobyła między innymi nominacje do Oscara 2020 w kategorii najlepsza aktorka oraz najlepsza piosenka. 

Dzięki nominacji za główną rolę w "Wicked" Erivo została piątą w historii czarnoskórą aktorką, która zdobyła co najmniej dwie aktorskie nominacje do Oscara. Wcześniej w tym gronie były: Whoopi Goldberg, Viola Davis, Octavia Spencer oraz Angela Bassett. 

Karla Sofía Gascón "Emilii Pérez"

52-letnia Hiszpanka zdobyła sławę jako gwiazda produkcji telewizyjnych, głównie telenowel, po tym, gdy w 2009 roku na stałe zamieszkała w Meksyku. Przed fenomenalnie zagraną tytułową rolą w "Emilii Pérez" Jacquesa Audiarda, jej pierwszą i jedyną ważną rolą filmową była ta w "My, dobrze urodzeni" w reżyserii Gary'ego Alazrakiego. Komedia z 2013 roku uznawana jest za jeden z największych kasowych sukcesów meksykańskiego kina.

Karla Sofía Gascón jest pierwszą osobą, która otwarcie mówi o swojej transpłciowości, nominowaną do Oscara w kategoriach aktorskich. Główny etap tranzycji zakończyła w 2018 roku. Jest również pierwszą transpłciową aktorką, która zdobyła nagrodę dla najlepszej aktorki w Konkursie Głównym Festiwalu w Cannes (wspólnie z Zoe Saldaną, Seleną Gomez oraz Adrianą Paz) oraz nagrodzoną Europejską Nagrodą Filmową - Europejska Aktorka. Jest także pierwszą otwarcie transpłciową osobą nominowaną do Złotych Globów oraz nagród BAFTA.

Hiszpanka jest piątą w historii Oscarów osobą otwarcie queerową, która nominację otrzymała za rolę osoby otwarcie queerowej. Wcześniej w tym gronie byli: Ian McKellen (nominowany w 1999 roku za główną rolę w filmie "Bogowie i potwory"), Stephanie Hsu (nominowana w 2023 r. za drugoplanową rolę w "Wszystko wszędzie naraz"), Jodie Foster (nominowana w 2024 r. za drugoplanową rolę w "Nyad") oraz Colman Domingo (nominowany w 2024 r. za główną rolę w "Rustin"). Gascón jest drugą Hiszpanką - obok Penelope Cruz - nominowaną do aktorskiego Oscara. Jednocześnie gwiazda "Emilii Pérez" została czwartą osobą z Hiszpanii, która zdobyła nominację w kategorii aktorskiej. W tym gronie poza Cruz, są jeszcze Javier Bardem oraz Antonio Banderas. 

Jej szanse na oscarową wygraną stały się jednak nikłe, ponieważ końcem stycznia mieszkająca w Kanadzie dziennikarka Sarah Hagi opisała publikowane przez Gascon posty w mediach społecznościowych w latach 2016-2023, zawierające treści rasistowskie, islamofobiczne, oraz wyrażające jej brak akceptacji wobec różnych grup społecznych. Wszystkie posty były aktywne i nie spotkały się wcześniej z żadną reakcją.

Mikey Madison "Anora"

25-letnia Mikey Madison jest najmłodszą tegoroczną nominowaną w kategoriach aktorskich. Swoją karierę aktorką rozpoczęła jako 13-latka w dwóch filmach krótkometrażowych. Pierwszą główną rolę zagrała w dramacie "Liza Liza: Skies Are Grey" Terry'ego Sandersa (film do amerykańskich kin wszedł w 2017 r.). 

W 2016 roku rozpoczęła się jej przygoda z z serialem "Lepsze życie", w którym zagrała jedną z córek głównej bohaterki. Następnie zachwyciła w filmach "Pewnego razu… w Hollywood" Quentina Tarantino (2019 r.) oraz w "Krzyku" (2022 r.). Jej kreacje w obu tych filmach zwróciły uwagę Seana Bakera, który z myślą o niej napisał tytułową rolę w komediodramacie "Anora".

Na potrzeby tego filmu Madison nauczyła się języka rosyjskiego, a także sama zagrała swoje sceny kaskaderskie - w tym sceny walki. "Anora" została doceniona w maju ubiegłego roku Złotą Palmą Festiwalu FIlmowego w Cannes 2024, a aktorka stała się międzynarodową gwiazdą, której wielu przewiduje błyskotliwą karierę. Tytułowa rola u Bakera przyniosła jej nominacje do Oscara, Złotego Globu, nagrody SAG, Gotham Awards oraz statuetkę w tegorocznym rozdaniu filmowych nagród BAFTA. 

Demi Moore "Substancja"

62-letnia Demi Moore rolą w "Substancji" w reżyserii Coralie Fargeat pokazała, że w swojej karierze nie powiedziała jeszcze ostatniego słowa.

Jedna z najbardziej rozpoznawalnych aktorek Hollywood pierwszej połowy lat 90., karierę rozpoczęła w serialu "Szpital miejski", w którym grała w latach 1982-84. W kolejnych latach coraz częściej pojawiała się w produkcjach filmowych: "To cholerne Rio", "Ta ostatnia noc…", "Ognie świętego Elma", "Jedno szalone lato" czy "Nie jesteśmy aniołami". Przełomem w jej karierze był klasyk z 1990 roku "Uwierz w ducha", który przyniósł jej pierwszą nominację do Złotego Globu oraz otworzył drogę do kolejnych hitów kasowych jak "Ludzie honoru", "Niemoralna propozycja" czy "W sieci". Chociaż w 1995 roku była najlepiej zarabiającą aktorką Hollywood, coraz częściej jej role określane były jako przejaw niskiego poziomu aktorstwa. 

Do łask powróciła w 2009 roku rolą w komediodramacie "Niedościgli Jonesowie", a następnie w "Bunraku" oraz w filmie "Chciwość" z 2011 roku. W kolejnych latach coraz częściej grała w produkcjach serialowych, wykazując się aktorskim talentem ("Imperium", "Nowy wspaniały świat" czy "Konflikt: Capote kontra socjeta"). Moore w 2022 roku świetnie wykorzystała epizod w rewelacyjnej komedii "Nieznośny ciężar wielkiego talentu".

Widocznie na najważniejszą rolę w dotychczasowej karierze musiała czekać ponad cztery dekady, ponieważ jej Elisabeth w "Substancji" bez wątpienia jest także jedną z najciekawszych i najbardziej zapadających w pamięć postaci filmowych XXI wieku.

Fernanda Torres "I'm Still Here"

Jedna z najwybitniejszych aktorek współczesnego kina brazylijskiego - Fernanda Torres - została drugą w historii Brazylijką, nominowaną do aktorskiego Oscara. Pierwszą była jej matka Fernanda Montenegro, która w 1999 roku nominowana była za główną rolę w słynnym filmie "Dworzec nadziei" Waltera Sallesa - nagrodzonego Złotym Niedźwiedziem Berlinale 1998. Co ciekawe, Torres nominację otrzymała również za główną rolę w filmie Sallesa, tym razem "I'm Still Here". Najnowsze dzieło twórcy równie słynnych "Dzienników motocyklowych", premierowo zaprezentowane zostało w ramach Konkursu Głównego Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Wenecji 2024. Nagrodę za scenariusz otrzymali Heitor Lorega i Murilo Hauser. Przy okazji warto zaznaczyć, że "I'm Still Here" jest pierwszym filmem z państwa Ameryki Południowej, nominowanym w kategorii najlepszy film.

Torres i Montenegro tym samym zapisują się w historii Oscarów jako pierwsza matka i córka nominowane w w kategorii najlepsza aktorka za role w dwóch różnych filmach tego samego reżysera. W oscarowej historii pierwszą matką i córką, które w trakcie kariery zdobyły nominacje w tej kategorii były Judy Garland oraz Liza Minnelli.

Fernanda Torres karierę aktorską zaczęła jako nastolatka. Na dużym ekranie debiutowała w filmie Waltera Limy jr. "Inocencia" z 1983 roku. Zaledwie trzy lata później jako pierwsza Brazylijka w historii doceniona została nagrodą dla najlepszej aktorki Festiwalu Filmowego w Cannes za rolę w filmie "Kochaj mnie zawsze albo wcale" w reżyserii Arnalda Jabora. 

W "I'm Still Here" Torres wciela się w postać Eunice Paivy - prawniczki, jednej z najważniejszych postaci w historii brazylijskich ruchów na rzecz praw człowieka. w 1971 roku reżim junty wojskowej porwał, torturował i zabił jej męża Rubensa Paiva - byłego członka Izby Deputowanych, który był przeciwnikiem wprowadzenia zamachu stanu w 1964 roku. Po jego zaginięciu Eunice Paiva poświęciła swoje dalsze życie na walkę o sprawiedliwość dla ofiar reżimu.

Torres, doceniona już za tę rolę Złotym Globem w kategorii najlepsza aktorka w filmie dramatycznym, jest pierwszą Brazylijką, reprezentantką Ameryki Południowej oraz pierwszą portugalskojęzyczną aktorką, która otrzymała tę nagrodę.

NAJLEPSZA AKTORKA W ROLI DRUGOPLANOWEJ

Monica Barbaro "Kompletnie nieznany"

Pochodząca z San Francisco Monica Barbaro swoją aktorską karierę rozpoczęła ponad dekadę temu, grając epizody filmowe i serialowe. Pierwszą dużą rolą w jej dorobku była drugoplanowa postać w serialu "UnReal: Telewizja kłamie". Następnie grała między innymi drugoplanową postać w serialu "Niedorozwiedzeni". Na dużym ekranie zadebiutowała w filmie Rickyego D'Ambrose "Katedra", zwracając na siebie uwagę krytyków. 

W "Kompletnie nieznanym" Jamesa Mangolda Barbaro wcieliła się w postać Joan Baez - wybitnej piosenkarki amerykańskiego, współczesnego folku i aktywistki zaangażowanej na rzecz sprawiedliwości społecznej oraz praw człowieka. Bardzo szybko zdobyła miano "królowej folku", inspirując i przecierając szlaki kolejnym pokoleniom artystek. Baez debiutowała w 1958 roku i była jedną z pierwszych czołowych artystek amerykańskiej sceny muzycznej, która zaczęła nagrywać piosenki Boba Dylana na początku lat 60. XX wieku. Artystka, która wówczas miała status międzynarodowej gwiazdy, w dużej mierze spopularyzowała wczesne piosenki autorstwa Dylana. Prywatnie Baez i Dylana łączył kilkuletni związek.

Chociaż "Kompletnie nieznany" nie jest najwybitniejszym przykładem filmowej biografii, Barbaro sprostała ogromnemu wyzwaniu, jakim była postać Baez.

Ariana Grande "Wicked"

Ariana Grande kojarzona jest przede wszystkim jako jedna z najbardziej wpływowych gwiazd muzyki popularnej. Natomiast swoją karierę jeszcze jako dziecko rozpoczęła od aktorstwa. Jako czternastolatka debiutowała w jednej z głównych ról w broadwayowskiej wersji musicalu "13". Następnie w czterech sezonach serialu "Victoria znaczy zwycięstwo". W tym samym czasie zaczęła pracować nad swoją muzyką, by w 2013 roku wydać debiutancką płytę "Yours Truly". 

Na dużym ekranie debiutowała drugoplanową rolą w satyrze politycznej Adama McKaya "Nie patrz w górę" z 2021 roku. W 2024 roku wróciła w roli Glindy w filmowej adaptacji kultowego musicalu "Wicked" w reżyserii Jona M. Chu. 

Felicity Jones "The Brutalist"

Felicity Jones debiutowała jeszcze jako nastolatka rolą w filmie telewizyjnym "The Treasure Seekers" z 1996 roku. W ciągu kolejnej dekady grała w różnych produkcjach telewizyjnych. Główna rola w filmie "Do szaleństwa" w reżyserii Drake'a Doremusa przyniosła jej miedzy innymi nagrodę Festiwalu Filmowego Sundance 2011, Gotham Award oraz National Board of Review. 

Międzynarodową sławę i uznanie przyniosła jej rola Jane Wilde Hawking w "Teorii wszystkiego" Jamesa Marsha z 2014 roku. Rok później Jones za tę rolę otrzymała nominację do Oscara w kategorii najlepsza aktorka oraz nominowana była do Złotego Globu, nagrody BAFTA, nagrody SAG. 

Brytyjka w "The Brutalist" wcieliła się w postać Erzsébet Tóth, żonę głównego bohatera, dziennikarkę oraz ocalałą z obozu koncentracyjnego w Dachau. I kolejny raz w swojej karierze Jones wykazała się niezwykłym talentem aktorskim.

Isabella Rossellini "Konklawe"

Rossellini należy do wąskiego grona największych sław współczesnego aktorstwa. Córka legend Ingrid Bergman oraz Roberta Rosselliniego na dużym ekranie debiutowała w filmie Vincente Minnellego "Kwestia czasu" z 1976 roku miedzy innymi u boku matki. Jej przełomową rolą okazała się być ta w "Blue Velvet" Davida Lyncha z 1986 roku. 

Przez kolejne dekady współpracowała z gronem wybitnych filmowców: Martinem Scorsese, Robertem Zemeckisem, Peterem Weirem, Lawrencem Kasadanem, Bernardem Rodem, Stanleyem Tuccim, Jeroenem Krabbe, Gyem Maddinem, Douglasem McGrathem, Jamesem Grayem, Saverim Costanzem, Susanną Fogel. 

W "Konklawe" Edwarda Bergera wciela się w postać siostry Agnes, gospodyni i głównej kucharki w domu kardynałów. Aż trudno uwierzyć, że tegoroczna nominacja oscarowa jest pierwszą w jej blisko 50-letniej karierze. 

Zoe Saldana "Emilii Pérez"

Aktorska kariera Zoe Saldany nabrała rozpędu w 2009 roku, gdy zagrała główną rolę w "Avatarze" Jamesa Camerona oraz drugoplanową rolę w "Star Treku" J.J Abramsa. Co ciekawe, zagrała w czterech z części najbardziej dochodowych filmach w historii ("Avatar", "Avengers: Koniec gry", "Avatar: Istota wody" oraz "Avengers: Wojna bez granic"). Filmy, w których dotychczas zagrała, zarobiły ponad 15 miliardów dolarów. 

W "Emilii Pérez" gra meksykańską prawniczkę Ritę Mora Castro, którą zatrudnia baron narkotykowy. Saldana jest w tym filmie zachwycająca w każdym aspekcie. Szybko stała się główną faworytką do Oscara w kategorii najlepsza aktorka drugoplanowa. 

Urodzona w stanie New Jersey, ma korzenie dominikańskie i portorykańskie. Jest trzecią afro-latynoską aktorką w historii nagród, nominowaną w tej kategorii, dołączając do Rosie Perez i Ariany DeBose. Jednocześnie, po raz pierwszy w historii nagród, w tym samym roku dwie osoby afro-latynoskie otrzymały nominacje w kategoriach aktorskich (Zoe Saldana i Colman Domingo).