Oscary 2025. Najlepsza reżyseria - przegląd

97. ceremonia wręczenia Oscarów coraz bliżej. Tegoroczne nominacje ogłoszone zostały 23 stycznia po tym, jak amerykańska Akademia Wiedzy i Sztuki Filmowej (AMPAS, znana również jako Akademia Filmowa) dwukrotnie przesuwała termin ogłoszenia nominacji. Decyzje te były konsekwencją tragicznych pożarów, jakie na początku stycznia wybuchły w południowej Kalifornii. Akademia podjęła decyzję o przedłużeniu okresu głosowania, które wyłoniło listę nominowanych.

RELACJA NA ŻYWO Z 97. GALI WRĘCZENIA OSCARÓW W PORTALU TVN24.PL W NIEDZIELĘ 2 MARCA OD 23.30.

Po raz szósty w historii Nagród Akademii - jak oficjalnie nazywane są Oscary - kategorię reżyserską tworzy piątka twórców, którzy otrzymali pierwszą w karierze nominację oscarową za reżyserię. Są to: Jacques Audiard, Sean Baker, Brady Corbet, Coralie Fargeat oraz James Mangold. W tym gronie jedynie Mangold był już wcześniej nominowany do Nagród Akademii. Twórca "Kompletnie nieznanego" miał szansę na Oscara w 2018 roku za najlepszy scenariusz adaptowany ("Logan: Wolverine"; wspólnie ze Scottem Frankiem i Michaelem Greenem), a w 2020 roku otrzymał nominację w kategorii najlepszy film za "Le Mans '66" (wspólnie z Fredem Bergerem i Alexem Heinemanem).

OSCARY 2025: >> NAJLEPSZE FILMY >> NAJLEPSZE AKTORKI I NAJLPESZE AKTORKI W ROLI DRUGOPLANOWEJ >> NAJLEPSI AKTORZY I NAJLPESI AKTORZY W ROLI DRUGOPLANOWEJ

Oto krótkie sylwetki tegorocznych nominowanych w kategorii najlepsza reżyseria.

72-letni Jacques Audiard jest jednym z najważniejszych przedstawicieli współczesnego kina europejskiego. Debiutował w 1974 roku jako scenarzysta. A precyzyjniej jako współtwórca adaptacji powieści Alaina Yvesa Beaujoura "Le Principe d’Archimede", na podstawie której powstał film "Bons baisers… a lundi" w reżyserii Michela Audiarda - prywatnie ojca Jacquesa. Był to ostatni film wyreżyserowany przez Michela Audiarda - jednego z najważniejszych scenarzystów w historii powojennej Francji.

Jacques Audiard jako reżyser debiutował w 1994 roku komediodramatem kryminalnym "Patrz jak idą na dno" z Jean-Louisem Trintignantem, Mathieu Kassovitzem i Jeanem Yanne w rolach głównych. I zadebiutował w wielkim stylu. Premiera odbyła się w ramach sekcji Międzynarodowego Tygodnia Krytyki Festiwalu Filmowego w Cannes, zdobywając nominację do Złotej Kamery dla najlepszego debiutu reżyserskiego festiwalu. Audiard nieco później doceniony został Cezarem w kategorii najlepszy debiut i nominacją w kategorii najlepszy scenariusz.  

Przez kolejne trzy dekady Audiard skutecznie i konsekwentnie rozwijał autorski język i stylistykę. A kolejne jego filmy premierowo pokazywane były w sekcjach konkursowych wszystkich najważniejszych festiwali filmowych świata (poza Sundance). Wystarczy wspomnieć: "W rytmie serca", "Proroka", "Imigrantów", "Braci Sisters" czy "Paryż. 13 dzielnicę." W każdym z nich Francuz sięga po inne konwencje gatunkowe, światu przygląda się z innej perspektywy - nieważne czy jest to western, czarna komedia, kino gangsterskie, luźna adaptacja powieści graficznej czy mieszanka kryminału i musicalu. To, co je łączy, to ogromna pasja do kina Audiarda. 

"Emilia Pérez" przyniosła Audiardowi pierwsze cztery nominacje oscarowe w karierze (najlepszy film, najlepsza reżyseria, najlepszy scenariusz adaptowany i najlepsza piosenka). Jednocześnie "Emilia Pérez" jest drugim wyreżyserowanym przez niego filmem, który zdobył dla Francji nominację w kategorii najlepszy film międzynarodowy. Pierwszym był "Prorok" , nominowany w 2010 roku.

Od ponad dwóch dekad, każdym kolejnym filmem Sean Baker potwierdza, że jest jednym z najwybitniejszych współcześnie twórców amerykańskiego kina autorskiego. Debiutował w 2000 roku komediodramatem "Four Letter Word", ale uwagę międzynarodowej krytyki i festiwalowej publiczności zwrócił na siebie w 2008 roku dramatem "Prince of Broadway". "Gwiazdeczką" (2012) i "Mandarynką" (2015) ugruntował swoją pozycję błyskotliwego scenarzysty i nieprzeciętnego reżysera. 

W 2017 roku w ramach sekcji Directors Fortnight Festiwalu Filmowego w Cannes premierowo zaprezentowana została szósta fabuła Bakera "The Florida Project" z Willemem Dafoe w roli drugoplanowej (za która otrzymał nominację do Oscara). Po sukcesie "The Florida Project" jego kolejne dwie fabuły trafiły już do canneńskiego Konkursu Głównego. W 2021 roku szansę na Złotą Palmę miał przewrotny komediodramat "Red Rocket" z Simonem Rexem w roli głównej. Jeszcze przed premierą filmu, Nate Jones i Rachel Handler na łamach portalu Vulture pisali: "Dzięki 'Mandarynce' i 'Florida Project' Sean Baker wybił się spośród twórców amerykańskiej sceny niezależnej, stając się wzorem artystycznej uczciwości, na jaką inni filmowcy mogą patrzeć jedynie z zazdrością i podziwem". 

W 2024 roku ogromną ciekawość wzbudziła informacja, że Baker pokaże w canneńskim Konkursie Głównym swoją najnowszą fabułę "Anora". W trakcie festiwalu "Anora" spotkała się z entuzjastycznym przyjęciem przez publiczność i międzynarodową krytykę.

Ostatecznie film nagrodzony został Złotą Palmą, a Baker stał się 17. amerykańskim reżyserem, którego film wygrał Konkurs Główny w Cannes. "Anora" przyniosła również Bakerowi jego pierwsze cztery oscarowe nominacje w karierze (najlepszy film, reżyseria, scenariusz oryginalny oraz montaż).

Brady Corbet swoją karierę rozpoczynał od aktorstwa. Jako 11-latek zagrał w jednym odcinku sitcomu "Diabli nadali". Natomiast na dużym ekranie zadebiutował w głośnym filmie z 2003 roku "Trzynastka" w reżyserii Catherine Hardwicke, w którym zagrał jedną z drugoplanowych ról. W ciągu kolejnej dekady współpracował z wybitnymi twórcami, a jego dorobek wzbogacił się o role w takich filmach jak: "Zły dotyk" Gregga Arakiego (2004), "Funny Games" Michaela Hanekego (2007), "Martha Marcy May Marlene" Seana Durkina (2011), "Melancholia" Larsa von Triera (2011), "Simon zabójca" Antonio Camposa (2012), "Turysta" Rubena Oestlunda oraz "Sils Maria" Oliviera Assayasa (2014). 

W 2008 roku wyreżyserował swój debiutancki krótki metraż "Protect You + Me", który przyniósł mu Specjalne Wyróżnienie w Konkursie Filmów Krótkometrażowych Festiwalu Filmowego Sundance 2009. W 2015 roku w sekcji Orizzonti MFF w Wenecji światową premierę miała jego debiutancka pełnometrażowa fabuła "Dzieciństwo wodza". Film doceniony został nagrodą za najlepszą reżyserię sekcji Orizzonti, Nagrodą im. Luigiego De Laurentiisa za najlepszy debiutancki film festiwalu oraz Specjalnym Wyróżnieniem - Nagrody FIPRESCI. Do Wenecji wrócił w 2018 roku z drugą swoją fabułą "Vox Lux" z Natalie Portman w roli głównej. Tym razem zaproszony został do Konkursu Głównego. Chociaż nie został przyjęty tak dobrze, jak "Dzieciństwo wodza", Corbet nie dał za wygraną. 

Tuż przed wenecką premierą "Vox Lux", portal Deadline poinformował, że Corbet rozpoczyna pracę nad trzecim filmem "The Brutalist". Początkowo plan zdjęciowy planowany był na styczeń 2021 roku, jednak był wielokrotnie przekładany. Ostatecznie, pierwsze zdjęcia ruszyły w marcu 2023 roku. "The Brutalist" swoją światową premierę miał w Konkursie Głównym w Wenecji 2024, Corbet zdobył Srebrnego Lwa za najlepszą reżyserię oraz Nagrodę FIPRESCI. Stał się również jednym z najmocniejszych faworytów do reżyserskiego Oscara 2025. 

Francuska filmowczyni Coralie Fargeat zwróciła na siebie uwagę w 2017 roku pierwszą swoją pełnometrażową fabułą "Zemsta", której światowa premiera odbyła się podczas Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Toronto. W kolejnych miesiącach razem z "Zemstą" gościła na 23 festiwalach filmowych w różnych zakątkach świata. 

Jej druga fabuła "Substancja" znalazła się w Konkursie Głównym Festiwalu Filmowego w Cannes 2024, gdzie stała się hitem. Entuzjastyczne przyjęcie wzbudził nie tylko film, ale także grająca w nim główną rolę Demi Moore. Fargeat doceniona została wówczas nagrodą za najlepszy scenariusz. W ciągu kolejnych ośmiu miesięcy "Substancja" zebrała ponad sto nagród i 284 kolejne nominacje, w tym pięć do Oscarów. Sama Fargeat nominowana jest za reżyserię, scenariusz oryginalny oraz najlepszy film. 

61-letni Mangold debiutował w 1995 roku dramatem "Victor, syn Dolly", którego światowa premiera odbyła się podczas Festiwalu Filmowego Sundance '95. Filmowiec doceniony został Specjalnym Wyróżnieniem Jury za reżyserię. W tym samym roku "Victor, syn Dolly" prezentowany był w ramach sekcji Directors' Fortnight w Cannes, gdzie nominowany był do Złotej Kamery - najlepszego debiutu festiwalu. 

Kolejnymi dwoma filmami: "Copland" i "Przerwana lekcja muzyki" ugruntował pozycję jednego z najciekawszych reżyserów drugiej połowy lat 90. w USA. Co ciekawe, grająca w "Przerwanej lekcji muzyki" Angelina Jolie nagrodzona została w 2000 roku swoim jedynym jak dotąd Oscarem. 

W latach 1999 - 2023 Mangold wyreżyserował dziesięć filmów. Siedem z nich otrzymało przynajmniej jedną nominację do Oscara. Sam Mangold po raz pierwszy nominowany był w 2017 roku w kategorii najlepszy scenariusz adaptowany za "Logan: Wolverine". Kolejną zdobył trzy lata później w kategorii najlepszy film za "Le Mans '66". Na nominację do reżyserskiego Oscara Mangold czekał 30 lat.