10 października przypada Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego. Z tej okazji Światowa Organizacja Zdrowia przypomina, że zdrowie psychiczne jest uniwersalnym prawem człowieka. Tymczasem z danych WHO wynika, że na zaburzenia lękowe i depresję - dwa najczęstsze zaburzenia psychiczne na świecie - cierpią setki milionów osób. Jakie są objawy i gdzie możemy szukać pomocy, jeśli zauważymy je u siebie lub bliskich?
W komunikacie opublikowanym we wtorek na swojej stronie WHO wskazuje, że Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego to "okazja dla ludzi i społeczności do zjednoczenia się pod hasłem 'zdrowie psychiczne jest uniwersalnym prawem człowieka'". WHO podkreśla, że dobra kondycja psychiczna ma kluczowe znaczenie dla naszego zdrowia i dobrego samopoczucia. Tymczasem, jak wyliczają pracownicy organizacji, jedna na osiem osób na całym świecie żyje z zaburzeniami psychicznymi, które mogą wpływać na kondycję fizyczną, samopoczucie, sposób nawiązywania znajomości i źródła utrzymania.
Jeśli doświadczasz problemów emocjonalnych i chciałbyś uzyskać poradę lub wsparcie, tutaj znajdziesz listę organizacji oferujących profesjonalną pomoc. W sytuacji bezpośredniego zagrożenia życia zadzwoń na numer 997 lub 112.
"Kondycja psychiczna nigdy nie powinna być powodem do pozbawiania kogokolwiek praw człowieka lub wykluczania go z podejmowania decyzji dotyczących własnego zdrowia" - zaznacza WHO. "Jednak na całym świecie osoby z zaburzeniami psychicznymi nadal doświadczają naruszeń praw człowieka. Wiele z nich jest wykluczanych z życia społecznego i dyskryminowanych, nie mają dostępu do potrzebnej opieki w zakresie zdrowia psychicznego lub mają dostęp jedynie do takiej opieki, która narusza ich prawa człowieka" - czytamy w komunikacie.
W 2022 roku Światowa Organizacja Zdrowia opublikowała raport dotyczący zdrowia psychicznego, w którym podała, że zaburzenia lękowe są najczęściej występującym zaburzeniem psychicznym na świecie (w 2019 roku miało je 301 milionów osób), drugie miejsce zajmuje zaś depresja (280 milionów osób w 2019 roku).
ZOBACZ TEŻ: Problemy z dostępem do pomocy w szkołach. W 450 gminach nie ma ani jednego psychologa szkolnego
Zaburzenia lękowe. Jak się objawiają?
Zaburzenia lękowe wiążą się z "intensywnym" i "nadmiernym" odczuwaniem strachu, informuje WHO na swojej stronie, wskazując, że zakłócają one codzienne czynności, mogą utrudniać życie społeczne i mogą trwać długo, jeśli nie są leczone. "Chociaż istnieją bardzo skuteczne metody leczenia zaburzeń lękowych, tylko około jednej osobie na cztery w potrzebie (27,6 proc.) zostaje zapewnione jakiekolwiek leczenie" - podaje WHO. Na fakt, że tak mały odsetek osób objętych jest leczeniem, ma wpływać m.in. brak świadomości, że zaburzenia lękowe można leczyć, brak inwestycji w usługi w zakresie zdrowia psychicznego, brak odpowiednio przeszkolonych pracowników służby zdrowia oraz społeczna stygmatyzacja.
Objawy zaburzeń lękowych mogą też obejmować trudności z koncentracją lub podejmowaniem decyzji, uczucie rozdrażnienia, napięcia lub niepokoju, nudności, kołatanie serca, pocenie się, dreszcze, trudności z zasypianiem, poczucie zbliżającego się niebezpieczeństwa. Istnieje kilka rodzajów zaburzeń lękowych, które wiążą się z różnymi objawami.
Jakie są objawy depresji?
Objawy depresji, na którą według szacunków cierpi 280 milionów osób na całym świecie, można podzielić na pięć kategorii: behawioralne, emocjonalne, poznawcze, biologiczne i psychotyczne. Poza smutkiem, brakiem odczuwania radości oraz chronicznym zmęczeniem chory może doświadczać także lęku, braku reakcji emocjonalnej, wahań nastroju, problemów z pamięcią i koncentracją, spowolnienia ruchowego, trudności z podejmowaniem decyzji oraz obniżonej motywacji do działania. Chorobie mogą towarzyszyć: bezsenność, zmniejszony apetyt, spadek libido czy spadek odporności organizmu. U części pacjentów depresja objawia się także pobudzeniem.
W przypadku niektórych osób z depresją wiąże się mocno zaniżone poczucie własnej wartości i negatywny stosunek do samego siebie. - Często depresji towarzyszy bardzo surowe myślenie o sobie. Czasami nawet takie zwykłe, ludzkie niedociągnięcia czy ograniczenia mogą spowodować, że ktoś zaczyna o sobie naprawdę bardzo źle myśleć - wyjaśniała w rozmowie z TVN24.pl dr Magdalena Chrzan-Dętkoś, adiunkt w Instytucie Psychologii Uniwersytetu Gdańskiego, koordynatorka programu Przystanek Mama na region północny, a także współzałożycielka Centrum Terapii Depresji w Gdyni.
Depresja. Gdzie szukać pomocy?
Osoby, które zauważają u siebie lub u innych innych osób objawy depresji, mogą skontaktować się z różnymi instytucjami, w zależności od miejsca zamieszkania. Można udać się do psychologa, psychiatry lub też do lekarza pierwszego kontaktu. W wybranych miejscowościach funkcjonują też Centra Zdrowia Psychicznego, które gwarantują udzielenie pomocy psychiatrycznej w ciągu 72 godzin od zgłoszenia się. Bezpłatne wsparcie oferowane jest w nich przez całą dobę, bez wcześniejszego zapisywania się. Najbliższe CZP można wyszukać na tej stronie.
Profilaktyką i leczeniem depresji zajmują się także regionalne oraz ogólnokrajowe programy, takie jak Przystanek Mama. Profesjonalną pomoc można także otrzymać telefonicznie, dzwoniąc pod numer jednej z zamieszczonych tu infolinii.
Źródło: who.int, tvn24.pl
Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock