W ostatnich 12 miesiącach świat pożegnał wiele znanych postaci. Inspirowały, motywowały i budziły podziw. W dzień Wszystkich Świętych wspominamy niektóre z nich.
Dawid Prowse (1935-2020)
David Prowse urodził się w Bristolu. Był zapalonym kulturystą i sztangistą. Światowy rozgłos przyniosła mu rola Dartha Vadera w trylogii George'a Lucasa. Niemniej słynny stał się jego późniejszy konflikt z reżyserem, który w 2010 roku zabronił aktorowi pojawiania się na jakichkolwiek imprezach dotyczących "Gwiezdnych wojen".
W filmie Lucasa mierzący 201 cm David Prowse był dubbingowany przez Jamesa Earla Jonesa. Producenci filmu uważali, że tembr głosu i wymowa aktora nie wpisują się w obraz postaci, jaki chcieli stworzyć w filmie.
W Wielkiej Brytanii David Prowse był znany jako twarz kampanii Zielony Znak Drogowy. Green Cross Code Man - jak go nazywano - uczył brytyjskie dzieci, jak właściwie zachowywać się na przejściach ulicznych i na drodze. Za udział w kampanii na rzecz bezpieczeństwa drogowego został odznaczony Orderem Imperium Brytyjskiego.
Zmarł 28 listopada 2020 roku w Londynie w wieku 85 lat.
Valery Giscard d’Estaing (1926-2020)
Valery Giscard d’Estaing - były prezydent Francji - zmarł w wieku 94 lat w wyniku komplikacji po zakażeniu koronawirusem. Giscard d'Estaing pochodził z rodziny mieszczańskiej, ale jego ojcu Edmondowi Giscardowi udało się w 1922 roku uzyskać prawo do posługiwania się panieńskim nazwiskiem dalekiej praprababki Lucie-Madeleine d'Estaing (1769-1844).
W 1944 r., po wyzwoleniu Paryża, młody Valery "odkupił" kolaborację ojca, wstępując ochotniczo do I Armii francuskiej gen. Jeana de Lattre'a de Tassigny'ego. Po wojnie wrócił do liceum, a następnie ukończył studia na prestiżowej Politechnice Paryskiej i w nowo powołanej krajowej szkole administracji ENA, zwanej później kuźnią politycznych elit Francji.
W wieku 30 lat został po raz pierwszy deputowanym do Zgromadzenia Narodowego, niższej izby francuskiego parlamentu. Stojąc na czele ugrupowania Niezależni Republikanie, był koalicjantem w rządach założyciela V Republiki, gen. Charlesa de Gaulle’a. Od roku 1962 był ministrem gospodarki i finansów w rządzie de Gaulle’a. W 1969 r., głosując na "nie" w referendum rozpisanym przez generała, przyczynił się do jego odejścia, ale funkcję utrzymał podczas prezydentury Georges’a Pompidou (1969-1974).
Prezydentem został w 1974 roku po kampanii uznanej przez media za "błyskotliwą" i "w stylu amerykańskim". Wybrany w wieku 48 lat był najmłodszym prezydentem Republiki aż do roku 2017, gdy głową państwa został 39-letni wówczas Emmanuel Macron. Mówi się o Giscardzie d'Estaing, że przyniósł Francji "powiew młodości i nowoczesności". Często wśród jego zasług jako prezydenta wymienia się zainicjowanie budowy kolei dużych prędkości (pociąg TGV osiąga ponad 300 km/godz.) i rozwój energetyki jądrowej. W rzeczywistości realizował plany poprzedników, gen. de Gaulle’a i przede wszystkim Pompidou.
Za jego kadencji zalegalizowano aborcję i dopuszczono do rozwodów za obopólną zgodą, bez wskazania o winie. Obniżył pełnoletność z 21 do 18 lat. Jako prezydent Francji starał się nadać federalistyczne kontury Europejskiej Wspólnocie Gospodarczej (EWG), która leżała u podstaw Unii Europejskiej. Spowodował zbliżenie z USA po tym, gdy wyjście gen. de Gaulle’a z integralnego dowództwa NATO, czyli z wojskowych struktur Sojuszu Północnoatlantyckiego, położyło się cieniem na stosunkach z Waszyngtonem.
Valery Giscard d'Estaing po raz ostatni pokazał się publicznie 30 września 2019 roku na pogrzebie innego prezydenta Francji Jacquesa Chiraca, który w latach 1974-76 był premierem w jego gabinecie.
Chuck Yeager (1923-2020)
Generał Chuck Yeager, pilot amerykańskich sił powietrznych, pierwszy człowiek, który przekroczył barierę dźwięku, zmarł 7 grudnia 2020 roku w wieku 97 lat.
Urodził się w Myrze w Wirginii Zachodniej 13 lutego 1923 roku. Miał czworo rodzeństwa. Jako uczeń lubił matematykę i potrafił pisać 60 słów na minutę. W młodości nie interesował się samolotami. W 1941 roku wstąpił do Korpusu Powietrznego Armii Stanów Zjednoczonych. Początkowo pracował jako mechanik lotniczy. Jako pilot podczas II wojny światowej zasłynął zestrzeleniem dwunastu niemieckich samolotów. Latał wtedy samolotem myśliwskim P-51 Mustang o nazwie Glamorous Glennis, na cześć jego ówczesnej dziewczyny.
Po wojnie został pilotem testowym przydzielonym do bazy lotniczej Muroc (w 1949 roku przemianowanej na Edwards) w Kalifornii w ramach tajnego projektu XS-1, którego celem było przekroczenie prędkości dźwięku. Chuck Yeager dokonał tego w wieku 23 lat 14 października 1947 roku. Był pierwszym człowiekiem, który oficjalnie przekroczył tę barierę.
Od 1953 roku uczestniczył w programie Bell X-1A, który miał na celu przekroczenie dwukrotnej prędkości dźwięku. Nie dokonał tego jako pierwszy, ale szybko ustanowił rekord na poziomie 2,44 Ma. W 1997 roku obchodził 50. rocznicę swojego historycznego lotu. Myśliwcem F-15 przekroczył barierę dźwięku. Następnie ogłosił, że był to jego ostatni lot wojskowy, ale na pokładzie F-15 znalazł się ponownie w 2012 roku.
Yeager i Glamorous Glennis, która zmarła na raka w 1990 roku, mieli czworo dzieci. Z drugą żoną, Victorią Scott D'Angelo Charles, ożenił się w 2003 roku.
Kim Ki Duk (1960-2020)
Kim Ki Duk - jeden z najwybitniejszych azjatyckich reżyserów - zmarł 20 grudnia w wyniku powikłań, jakie pojawiły się z COVID-19. Miał 59 lat, zmarł dziewięć dni przed 60. urodzinami.
Chociaż nie zdobył wykształcenia filmowego, stworzył ponad 20 filmów, które przyniosły mu ponad 60 nagród - między innymi Srebrnego Niedźwiedzia Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Berlinie czy Złotego Lwa festiwalu weneckiego. Debiutował w 1996 roku niskobudżetową produkcją "Krokodyl", jednak dopiero w 2000 roku międzynarodową sławę przyniosła mu "Wyspa". Trzy lata później nakręcił "Wiosna, lato, jesień, zima... i wiosna". Kolejne jego filmy: "Samarytanka" i "Pieta" ugruntowały jego pozycję jednego z najciekawszych twórców kina niezależnego.
John le Carre (1931-2020)
John le Carre, znany brytyjski autor powieści szpiegowskich, zmarł 12 grudnia 2020 roku w wieku 89 lat w swoim domu w Kornwalii.
Urodzony w angielskim Poole w hrabstwie Dorset w 1931 roku le Carré, a właściwie David John Moore Cornwell, kształcił się na uniwersytetach w Bernie w Szwajcarii oraz Oksfordzie, wykładał też w Eton College (1956-1958), zanim zajął się pisaniem powieści szpiegowskich.
W latach 1959-1964 był brytyjskim dyplomatą, pracował w Bonn i Hamburgu. Był też pracownikiem brytyjskiego wywiadu. Karierę pisarską rozpoczął powieścią "Budzenie zmarłych". Opisywany był jako "niekwestionowany gigant literatury angielskiej", który zdefiniował erę zimnej wojny. Jego prace są czytane i cenione na całym świecie, a książki utrzymane są w konwencji powieści szpiegowskich i nie stronią od wątków autobiograficznych. Przez sześć dekad dominował na listach bestsellerów. Był laureatem licznych nagród, ostatnia z nich to Nagroda im. Olofa Palmego.
Do jego najważniejszych dzieł należą m.in. "Ze śmiertelnego zimna", "Druciarz, krawiec, żołnierz, szpieg", "Nocny recepcjonista", "Bardzo poszukiwany człowiek" czy "Wierny ogrodnik". Każda z tych powieści doczekała się filmowej adaptacji. Jego ostatnia powieść, "Agent działający w terenie", ukazała się w październiku 2019 roku.
Jeremy Bulloch (1945-2020)
Jeremy Bulloch, wybitny brytyjski aktor, któremu popularność przyniosła rola Boby Fetta w sadze "Gwiezdne wojny", zmarł 17 grudnia 2020 roku. Przyczyniły się do tego komplikacje zdrowotne związane z chorobą Parkinsona, na którą cierpiał przez ostatnie lata życia.
Jeremy Bulloch zagrał w ponad 100 filmach i serialach. Wystąpił między innymi w filmach o Jamesie Bondzie - "Tylko dla twoich oczu" i "Ośmiorniczka". Jednak mimo zaledwie kilku minut na ekranie oraz czterech wypowiedzianych kwestii w "Imperium Kontratakuje" i "Powrót Jedi" to rola tajemniczego łowcy nagród Boby Fetta w pierwszej trylogii "Gwiezdnych wojen" przyniosła mu największą sławę.
W "Imperium kontratakuje" zagrał również porucznika Sheckila, a w kolejnej gwiezdnej trylogii - w części III zatytułowanej "Zemsta Sithów" - wystąpił epizodycznie, jako kapitan Jeremoch Colton.
Stella Tennant (1970-2020)
Stella Tennant, jedna z najsłynniejszych modelek w historii, zmarła kilka dni po swoich 50. urodzinach - 22 grudnia 2020 roku.
Tennant urodziła się w rodzinie ze szkockiej arystokracji. Dorastała na farmie owiec. Skończyła szkołę artystyczną i planowała zająć się rzeźbą, jeśli nie odniosłaby sukcesu w modelingu. Jej niekonwencjonalny, androgyniczny wygląd pomógł jej wkroczyć w świat mody w latach 90. Stała się nową twarzą Chanel i zdobiła okładki magazynów o modzie na całym świecie. Występowała nawet w 75 pokazach na sezon. Była muzą takich projektantów jak Helmut Lang, którego pokazy opisywała jako jedne ze swoich ulubionych, czy nieżyjącego już Karla Lagerfelda, w czasie, gdy kierował Chanel.
Tennant przeszła na emeryturę w branży modowej w 1998 roku, powracając na niepełny etat, by kręcić kampanie odzieżowe i pojawiać się na wybiegu. W 2012 roku wraz z innymi brytyjskimi supermodelkami występowała podczas ceremonii zamknięcia letnich igrzysk olimpijskich w Londynie. Jako jedyna nie miała wtedy na sobie sukienki, tylko garnitur. Na wybiegu pojawiła się nawet gościnnie na początku 2020 roku w czasie Paris Fashion Week, kiedy chodziła dla Valentino.
Pierre Cardin (1922-2020)
Pierre Cardin, jeden z najwybitniejszych projektantów mody, zmarł 29 grudnia 2020 roku w wieku 98 lat.
Urodzony w pobliżu Wenecji w 1922 roku przybył do Francji w wieku 2 lat wraz z uciekającymi przed faszyzmem rodzicami. Zanim w 1950 roku otworzył własny dom mody, pracował m.in. dla Christiana Diora. Projektant był zafascynowany podbojem kosmosu i inspirował się nim w swoich kolekcjach; był również znany z używania innowacyjnych materiałów, zabawy kolorami i kształtami. Szczególny sukces odnosiły projektowane przez niego sukienki o kroju bombki. Obok Paco Rabanne i Andre Courregesa, Cardin, uznawany jest za pioniera mody futurystycznej.
Cardin był również człowiekiem kultury i mecenasem, finansującym projekty związane z teatrem, tańcem i muzyką. Projektował także meble, zajmował się hotelarstwem i biznesem gastronomicznym; był honorowym ambasadorem UNESCO.
Fortunę zbił dzięki systemowi licencji - ta strategia biznesowa spowodowała popularyzację jego nazwiska, ale i dewaluację marki, spotkała się też z krytyką niektórych kolegów z branży. Projektant nigdy nie przeszedł na emeryturę i do końca w całości kontrolował stworzone przez siebie modowe imperium. Uczęszczał na liczne modowe imprezy i wydarzenia oraz brał pod swoje skrzydła młodych projektantów.
Larry King (1933-2021)
Larry King, nestor amerykańskiego dziennikarstwa telewizyjnego, zmarł 23 stycznia 2021 w wieku 87 lat.
Leib Harvey Zeiger, znany jako Larry King, w ciągu swojej ponad sześćdziesięcioletniej kariery przeprowadził około 30 tysięcy wywiadów z politykami, sportowcami, gwiazdami kina. Przez ćwierć wieku współpracował z amerykańską stacją CNN jako gospodarz popularnego talk show "Larry King Live". Ze stacji odszedł w 2010 roku, po emisji sześciu tysięcy odcinków programu.
Rozmawiał między innymi z Margaret Thatcher, Nancy Reagan, Michaelem Jordanem, Michaiłem Gorbaczowem, Barbarą Bush i Tonym Blairem. Gościł też Franka Sinatrę, Marlona Brando, Barbrę Streisand, Celine Dion, Madonnę.
Dziennikarz zmagał się z wieloma problemami zdrowotnymi, doznał kilku zawałów serca. W 1987 roku przeszedł operację wszczepienia bajpasów. Choroba zainspirowała go do założenia fundacji Larry King Cardiac Foundation, która zapewniała pomoc dla nieubezpieczonych pacjentów kardiologicznych. W 2017 roku ujawnił, że zdiagnozowano u niego raka płuc; pomyślnie przeszedł operację. W 2019 roku był leczony w związku z chorobą niedokrwienną serca.
King przeżył w zeszłym roku osobiste tragedie. Dwoje z jego pięciorga dorosłych dzieci zmarło w odstępie kilku tygodni: 65-letni syn Andy po ataku serca, a 52-letnia córka Chaia z powodu raka płuc. W 2020 roku w wywiadzie dla stacji KTLA dziennikarz przyznał, że najlepszą rzeczą, jaka mu się przydarzyła w życiu, jest bycie ojcem.
Hilton Valentine (1943-2021)
Hilton Valentine, gitarzysta zespołu The Animals i autor najsłynniejszych popowych riffów z lat 60, zmarł 29 stycznia 2021 roku w wieku 77 lat.
Valentine założył The Animals w 1963 roku w Newcastle, razem z wokalistą Erickiem Burdonem, basistą Chasem Chandlerem, klawiszowcem Alanem Pricem i perkusistą Johnem Steelem. Rok później ich słynny cover bluesowego klasyka "The House of the Rising Sun" trafił na szczyt list przebojów w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych. Na listę TOP 10 muzycznych hitów na Wyspach dostało się także sześć innych utworów grupy, w tym "Don't Let Me Be Misunderstood" czy "We Gotta Get Out of This Place".
Valentine odszedł z zespołu w 1966 roku i zaczął karierę solową, choć w późniejszych latach wielokrotnie grywał z kolegami z The Animals. W 2007 roku odbył całą trasę koncertową razem z Erickiem Burdonem. W ostatnich latach życia Valentine przeniósł się do Stanów Zjednoczonych i mieszkał w Connecticut.
Christopher Plummer (1929-2021)
Christopher Plummer zmarł 5 lutego 2021 roku w wieku 91 lat. Jako jedyny Kanadyjczyk zdobył tzw. Triple Crown of Acting, czyli potrójną koronę aktorstwa: Oscara, Emmy i Tony. W 2010 roku Oscara otrzymał za drugoplanową rolę w "Debiutantach". Miał wówczas 82 lata. W 2019 roku nominowany był do Oscara za rolę we "Wszystkich pieniądzach świata".
W ciągu 50 lat swojej kariery filmowej Plummer zagrał w licznych filmach, między innymi w "Dziewczynie z tatuażem" czy "Kto sieje wiatr". Użyczył też głosu postaci w animowanej bajce "Odlot". Jednak to rola kapitana Georga von Trappa, austriackiego wojskowego uciekającego z kraju przed nazistami - którą zagrał u boku Julie Andrews w "Dźwiękach muzyki" [z ang. "The Sound of Music" - przyp. red.] w 1965 roku - była jego najbardziej rozpoznawalnym artystycznym wcieleniem.
Dzięki angażowi w tej produkcji, Plummer zyskał status gwiazdy kina, jednak nie decydował się w swojej dalszej karierze na główne role. Uważał, że drugoplanowe role są dużo ciekawsze. Pozytywnie oceniany był za grę w "Informatorze", gdzie pojawił się u boku Ala Pacino oraz "Pięknym umyśle" z Russellem Crowe'em.
George Shultz (1920-2021)
George Shultz, szef dyplomacji USA za prezydentury Ronalda Reagana, zmarł 6 lutego 2021 roku w wieku 100 lat.
Urodzony w 1920 roku polityk i ekonomista służył jako doradca i członek administracji trzech republikańskich prezydentów, Dwighta Eisenhowera, Richarda Nixona i Ronalda Reagana. Zajmował w nich między innymi stanowiska szefa resortów finansów i pracy, jednak największą sławę zyskał jako 60. szef dyplomacji USA w latach 1982-1989. Był najdłużej pełniącym tę funkcję politykiem po II wojnie światowej.
Jako sekretarz stanu Shultz był zwolennikiem podjęcia rozmów z ZSRR w sprawie redukcji arsenału jądrowego i wynegocjował między innymi traktat INF o całkowitej likwidacji pocisków rakietowych pośredniego zasięgu. Pełnił też ważną rolę w rozmowach pokojowych dotyczących wojny domowej w Libanie oraz w negocjacjach izraelsko-palestyńskich.
Poza polityką był między innymi prezesem Bechtel Group, jednej z największych w USA firm budowlanych. Po odejściu z dyplomacji Shultz był nieformalnym doradcą prezydenta USA George'a W. Busha (2001-2009). Jako ekspert Hoover Institution opowiadał się między innymi za legalizacją marihuany, walką ze zmianami klimatu i rezygnacją z broni jądrowej.
Jean-Claude Carriere (1931-2021)
Jean-Claude Carriere, pisarz, scenarzysta i aktor zmarł 8 lutego 2021 roku w wieku 89 lat.
Jean-Claude Carriere przyszedł na świat w południowej Francji. Jego rodzice zajmowali się uprawą winorośli. W młodości był ministrantem, skończył studia historyczne, brał udział w wojnie algierskiej. Carriere rozpoczynał karierę jako pisarz. Jest autorem książki "Siła buddyzmu", w której rozmawia z Dalajlamą. Inne jego znane pozycje to m. in. "Alfabet zakochanego w Indiach" czy "Krąg łgarzy. Powiastki filozoficzne z całego świata". W "Nie myśl, że książki znikną" razem z Umberto Eco Carriere zastanawia się, czy świat bez książek to realne zagrożenie.
Napisał scenariusze do ponad 75 produkcji. W latach 50. asystował przy krótkometrażowych filmach Jacques'a Tatiego. Był autorem scenariuszy do większości filmów Luisa Bunuela z lat 60. i 70. Razem stworzyli ponadczasowe produkcje, takie jak "Dyskretny urok burżuazji" (1972) czy "Mroczny przedmiot pożądania" (1977). Za te dwa filmy Carriere był nominowany do Oscara w kategorii najlepszy scenariusz adaptowany.
Po śmierci Bunuela artysta rozwijał karierę, współpracując między innymi z Jean-Luc Godardem, Volkerem Schlondorffem czy Waynem Wangiem. Napisał też scenariusz do dwóch filmów Andrzeja Wajdy - "Danton" (1983) i "Biesy" (1988). Kolejną nominację do Oscara otrzymał za scenariusz do filmu "Nieznośna lekkość bytu" (1988). W 2014 roku zdobył honorowego Oscara za całokształt twórczości. Francuz dał się też poznać jako aktor. Wystąpił w "Dzienniku panny służącej", "Drodze mlecznej" i "Z przymrużeniem oka".
Chick Corea (1941-2021)
Chick Corea, wybitny pianista jazzowy, zdobywca 23 nagród Grammy, zmarł 9 lutego w wieku 79 lat. Uznawany jest za jednego z pionierów muzyki fusion, wywarł też wpływ na takie gatunki jak post-bop, jazz latynoski, free jazz, jazz awangardowy i klasyczny.
Jako jeden z pierwszych muzyków wykorzystał potencjał instrumentów elektronicznych. W 1968 roku zastąpił Herbiego Hancocka w grupie Milesa Davisa, z którym współpracował przy nagrywaniu takich przełomowych albumów, jak "In a Silent Way" czy "Bitches Brew".
Założył własną awangardową grupę Circle, a następnie Return to Forever. Pracował też przy wielu innych projektach, w tym w duetach z Hancockiem i wibrafonistą Garym Burtonem. Nagrywał i wykonywał między inną muzykę poważną, standardy, latynoski jazz. Wśród wielu utworów, które napisał i skomponował, są standardy "Spain", "La Fiesta", "Now He Sings, Now He Sobs", "Armando's Rhumba" czy "Matrix".
Zmarł na rzadką odmianę nowotworu.
Bertrand Tavernier (1941-2021)
Wybitny francuski reżyser Bertrand Tavernier zmarł 25 marca 2021 roku w wieku 79 lat w Saint-Maxime.
Tavernier urodził się w kwietniu 1941 roku w Lyonie. Zanim poświęcił się reżyserii filmowej, był asystentem reżysera i krytykiem filmowym. Pozostawił po sobie ponad 30 filmów, w których wystąpili m.in. Romy Schneider, Isabelle Huppert i Dirk Bogarde. Jego pierwszy reżyserski sukces to film z 1974 roku "Zegarmistrz od świętego Pawła", za który dostał nagrodę Cezara. Kolejnego Cezara przyniósł mu dwa lata później "Sędzia i morderca". Łącznie otrzymał pięć tych najważniejszych nagród francuskiego kina.
W 1984 roku został nagrodzony w Cannes za film "Niedziela na wsi", dostał też Złotego Niedźwiedzia w 1995 roku za film "Przynęta". Był laureatem weneckiego Złotego Lwa za całokształt twórczości. Jego tytuły były wielokrotnie nominowane do najpopularniejszych w świecie nagród filmowych. Oscara za najlepszą muzykę w 1987 roku otrzymał jego film "Około północy".
Bertrand Tavernier miał w swym dorobku filmy polityczne, historyczne, policyjne, przygodowe, wojenne. Nie stronił od ważnych tematów społecznych.
Był wielkim znawcą kina, inwestującym w konserwację filmów. Angażował się w odkrywanie zapomnianych scenarzystów, w obronę kina europejskiego przed komercjalizacją.
Larry McMurtry (1936-2021)
Larry McMurtry, autor powieści takich jak "Ostatni seans filmowy" czy "Czułe słówka" zmarł 25 marca 2021 w wieku 84 lat. Napisał niemal 50 książek, w 1986 roku zdobył nagrodę Pulitzera, a w 2006 Oscara.
McMurtry, syn i wnuk farmerów, urodził się 3 czerwca 1936 roku na farmie w pobliżu miasta Archer City na równinach zachodniego Teksasu. Kiedy nie pisał książek, McMurtry je sprzedawał. Po wielu przeprowadzkach, w 1988 roku wrócił do Archer City, które za jego młodości nie miało księgarń ani bibliotek, i zbudował kompleks antykwariatów, który niektórzy kolekcjonerzy uważali za największy tego typu w kraju. W 2012 roku zmniejszył działalność w Archer City o połowę, ale nadal utrzymywał kolekcję osobistą liczącą ponad 28 tysięcy książek.
McMurtry napisał blisko 50 książek: oprócz powieści również zbiory esejów i artykułów krytycznych oraz wspomnień. Największych echem odbiła się powieść "Lonesome Dove". Była to obszerna opowieść o dwóch starzejących się byłych Strażnikach Teksasu. Na podstawie jego powieści "Czułe słówka" powstał film z 1983 roku z Shirley MacLaine, Jackiem Nicholsonem i Dannym DeVito w rolach głównych.
W 1986 roku McMurty zdobył nagrodę Pulitzera za "Lonesome Dove", a w 2006 roku razem z Dianą Ossaną otrzymali Oscara za scenariusz do filmu "Tajemnica Brokeback Mountain". Był również nominowany za adaptację swojej powieści "Ostatni seans filmowy".
Paul Ritter (1966-2021)
Paul Ritter, wybitny aktor filmowy, telewizyjny i teatralny zmarł 5 kwietnia 2021 roku z powodu raka mózgu. Właściwie nazywał się Simon Paul Adams. Kariera Paula Rittera rozpoczęła się w 1994 roku. Międzynarodową sławę przyniosła mu rola Anatolija Diatłowa w serialu "Czarnobyl", opowiadającym o awarii reaktora w elektrowni jądrowej.
W filmie "Harry Potter i Książę Półkrwi" Paul Ritter wystąpił jako Eldred Worple. Na ekranie pojawił się także między innymi w "Quantum of Solace" – 22. filmie z serii o Jamesie Bondzie.
Zagrał także w takich produkcjach jak "Hannibal: Po drugiej stronie maski", "Rozpustnik" czy "Inferno". Grał w serialu komediowym "Friday Night Dinner", który był pokazywany przez kanał telewizyjny Channel 4.
DMX - Earl Simmons (1970-2021)
DMX, czyli Earl Simmons, zmarł 9 kwietnia 2021 roku w wieku 50 lat. DMX uznawany był za ikonę hip-hopu, współpracował z takimi artystami jak Jay-Z, Ja Rule, Eve i LL Cool J. Nagrał siedem albumów studyjnych, ostatni w 2012 roku. Debiutancki album rapera "It's Dark and Hell Is Hot" trafił na szczyt zestawienia Billboard 200. W samych Stanach Zjednoczonych sprzedało się ponad 20 milionów jego płyt.
Simmons grał także w filmach, między innymi w "Od kołyski aż po grób" i "Romeo musi umrzeć". Na scenie występował przez dwie dekady.
Raper od lat walczył z uzależnieniem od narkotyków, kilkukrotnie był na odwyku. W przeszłości siedział w więzieniu między innymi za znęcanie się nad zwierzętami, a także za posiadanie narkotyków oraz broni. W 2016 roku doznał zapaści, przestał oddychać i był reanimowany na hotelowym parkingu w stanie Nowy Jork.
Filip książę Edynburga (1921-2021)
Filip, książę Edynburga, mąż królowej Elżbiety II, zmarł w wieku 99 lat 9 kwietnia 2021 roku. Filip urodził się 10 czerwca 1921 roku na greckiej wyspie Korfu jako książę Grecji i Danii. Księżniczkę Elżbietę poślubił w 1947 roku, pięć lat przed tym, gdy została królową. Był najdłużej pełniącym służbę królewską małżonkiem w historii Wielkiej Brytanii. Para miała czworo dzieci, ośmioro wnuków i dziesięcioro prawnuków.
Książę Filip poznał księżniczkę Elżbietę w 1934 roku, jednak o jej rękę poprosił w 1946 roku. Król Jerzy VI niechętnie zgodził się na ślub najstarszej córki i następczyni tronu, ale postawił przyszłemu zięciowi warunki: musiał zrzec się tytułu księcia Grecji i Danii, przejść na anglikanizm oraz wstrzymać się z zaręczynami do czasu, gdy Elżbieta osiągnie pełnoletność (wówczas w Wielkiej Brytanii był to wiek 21 lat). Po zrzeczeniu się tytułu książęcego i przyjęciu brytyjskiego obywatelstwa Filip przyjął angielską wersję nazwiska matki - Mountbatten.
W czasie II wojny światowej służył we flotach na Morzu Śródziemnym i Pacyfiku. W trakcie służby dał się poznać jako utalentowany wojskowy. W 1942 roku porucznik Filip Mountbatten jako 21-latek - jeden z najmłodszych oficerów Royal Navy - objął stanowisko pierwszego oficera HMS "Wallace". Jako zastępca dowódcy tej jednostki uratował okręt przed nocnym nalotem bombowców, uruchamiając tratwę, z której unosił się dym. Tworząc zasłonę, udało mu się odwrócić uwagę wroga.
Historycy opisują go jako osobę o bardzo silnej osobowości, która niejednokrotnie wyprzedzała swoje czasy, a zarazem najbliższą królowej. To on przekazał żonie informację o śmierci króla Jerzego VI. To on także - wbrew tradycji - mianowany został przewodniczącym Komitetu Koronacyjnego i nadzorował roczne przygotowania do koronacji żony. Był między innymi pomysłodawcą transmisji telewizyjnej z uroczystości koronacji.
Według brytyjskiej encyklopedii książę Filip od 1952 do 2017 roku miał 342 publiczne wystąpienia. Na przestrzeni tych lat związał się z ponad 800 organizacjami charytatywnymi.
W sierpniu 2017 roku 96-letni książę Edynburga wycofał się z pełnienia obowiązków reprezentacyjnych w imieniu rodziny królewskiej. Ostatnim jego obowiązkiem w tym charakterze był udział w paradzie marynarki wojennej.
Alber Elbaz (1961-2021)
Alber Elbaz - jeden z najwybitniejszych projektantów mody - zmarł 24 kwietnia 2021 roku. Urodził się w rodzinie sefardyjskich Żydów w marokańskiej Casablance, ale gdy miał osiem miesięcy, jego rodzice z rodziną przeprowadzili się do Izraela.
Pierwsze sukcesy w modzie osiągnął w 1996 roku, gdy został głównym projektantem pret-a-porter francuskiego domu mody Guy Laroche. W 1998 roku wybrany został przez Pierre'a Berge na dyrektora kreatywnego domu mody Yves Saint Laurent.
W 2001 roku związał się z domem mody Lanvin, z którym związany był przez kolejne 14 lat. W tym czasie sprawił, że najstarszy paryski dom mody, stojący na skraju bankructwa, wrócił na szczyt. U niego zaczęły ubierać się największe gwiazdy Hollywood, które doceniały połączenie wrażliwości i świadomości, czego od mody oczekują kobiety.
Uznawany był za jednego z największych wizjonerów we współczesnej modzie. Wielu krytyków mody mówiło, że Elbaz tworzył najpiękniejsze sukienki na świecie.
Norman Lloyd (1914-2021)
Norman Lloyd - amerykański aktor, reżyser i producent filmowy - zmarł 11 maja 2021 roku. Podczas ponad 80-letniej kariery współpracował z takimi legendami kina, jak Charlie Chaplin, Orson Welles czy Alfred Hitchcock.
Lloyd urodził się 8 listopada 1914 roku. W wieku 20 lat zadebiutował na Broadwayu. Brał udział w społecznie zaangażowanych przedstawieniach, w tym wystawianym na deskach teatru Mercury "Juliuszu Cezarze". Reżyserem przedstawienia z 1937 roku był Orson Welles, który uwspółcześnił dramat Szekspira, by uwzględnić w nim rosnącą rolę faszyzmu w Europie.
W filmie Lloyd zadebiutował w 1942 roku u Alfreda Hitchcocka. W "Sabotażu" wcielił się w jedną z głównych ról. Później Hitchcock, który był przyjacielem Lloyda, zatrudnił go w roli producenta swojego serialu "Alfred Hitchcock przedstawia". Lloyd zagrał też w kilku odcinkach tej serii i reżyserował kilka innych. Wystąpili w nich m.in. Steve McQueen i Sydney Pollack. Dzięki pracy przy tym serialu Lloyd współpracował z największymi twórcami swojej epoki, m.in. Robertem Altmanem, Rayem Bradburym, Charlesem Bronsonem, Rogerem Moorem czy Robertem Redfordem. Za odcinek zatytułowany "Man from the South" Lloyd zdobył nagrodę na festiwalu filmowym w Wenecji. Na jego koncie są również dwie nominacje do nagrody Emmy. Zagrał także w komediodramacie "Światła rampy" w reżyserii Charliego Chaplina.
W dalszych latach swojej kariery Lloyd regularnie pojawiał się za i przed kamerą. W kinie, telewizji, a także na deskach teatrów. W 1989 roku zagrał w filmie "Stowarzyszenie Umarłych Poetów" w reżyserii Petera Weira, a cztery lata później w obrazie Martina Scorsese "Wiek niewinności".
Ostatni raz można było zobaczyć go w 2015 roku w roli Normana w komedii Judda Apatowa "Wykolejona".
Roman Kent (1929-2021)
Roman Kent - przewodniczący Międzynarodowego Komitetu Oświęcimskiego - zmarł w Nowym Jorku 21 maja 2021 roku.
Roman Kent (właściwie Roman Kniker), urodził się w Łodzi w 1929 roku. Pod koniec 1939 roku członkowie jego rodziny zostali zamknięci przez Niemców w getcie, gdzie ojciec Romana zmarł w 1943 roku. Resztę rodziny Niemcy deportowali do obozu w Auschwitz w 1944 roku po likwidacji getta. Tam Roman został oddzielony od matki i sióstr, których już nigdy nie zobaczył. Wraz z bratem był więziony w innych obozach, m.in. w Mertzbachtal i Dornau. Został uwolniony przez amerykańskich żołnierzy podczas "marszu śmierci" pomiędzy Flossenburgiem i Dachau.
W 1946 roku wraz z bratem wyemigrował do Stanów Zjednoczonych, gdzie rozpoczął karierę jako biznesmen. W 2011 roku został przewodniczącym Międzynarodowego Komitetu Oświęcimskiego. Również w 2011 roku został członkiem Rady Doradczej Rady Pamięci Holokaustu w USA na wniosek ówczesnego prezydenta USA Baracka Obamy. Był także przewodniczącym amerykańskiej organizacji ocalałych z Zagłady i ich potomków.
Robert Downey Sr (1936-2021)
Robert John Downey Sr, a właściwie Robert Elias Jr, wybitny reżyser, aktor, scenarzysta i producent filmowy, zmarł 7 lipca 2021 roku.
Downey Sr urodził się w Nowym Jorku 24 czerwca 1936 roku. Gdy wstępował do armii, przyjął nazwisko swojego ojczyma Jamesa Downeya. Swoją karierę filmową rozpoczął jako 25-latek krótkometrażową produkcją fantasy "Blef Balla". Do głównego nurtu przebił się dopiero w 1969 roku satyrą "Putney Swope". Film, w którym pojawiła się między innymi Elżbieta Czyżewska, znalazł się na liście 10 najlepszych filmów roku "New York Magazine".
"Pałac Greasera" z 1972 roku to opowieść o życiu Jezusa z Nazaretu utrzymana w konwencji "spaghetti western". "Time" zaliczył tytuł do 10 najlepszych filmów roku. Historycy kina zwracają uwagę, że Robert Downey Sr zachwycał swoim absurdalnym poczuciem humoru, które w mistrzowski sposób zaprezentował w "Moment to Moment" (1975) oraz w swojej ostatniej pełnometrażowej fabule "Hugo Pool" z 1997 roku. Komedia, którą premierowo pokazano w trakcie festiwalu Sundance, portretowała dzień z życia kobiety, która czyści baseny w Hollywood.
Prace nad "Hugo Pool" Downey Sr rozpoczął w 1994 roku po śmierci swojej drugiej żony, która cierpiała na stwardnienie zanikowe boczne (SLA). Film zwracał uwagę na to, jak straszną chorobą jest SLA. Ostatnim wyreżyserowanym przez Downeya Sr filmem był dokument z 2005 roku "Rittenhouse Square", w którym przyglądał się jednemu z ważnych centrów kultury w Filadelfii.
Esther Bejarano (1924-2021)
Esther Bejarano zmarła 10 lipca 2021 roku. Bejarano urodziła się w 1924 roku w Saarlouis. Jako córka kantora otrzymała muzyczną edukację. Podczas II wojny światowej jej rodzice i siostra zostali zamordowani, a Esther wykonywała pracę przymusową.
W 1943 roku została zesłana do niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau, gdzie zgłosiła się do kobiecej orkiestry. Grała na akordeonie za każdym razem, gdy przybywały pociągi pełne Żydów z całej Europy. - Graliśmy ze łzami w oczach - wspominała w wywiadzie dla Associated Press w 2010 roku. - Nowo przybyli machali nam i klaskali, ale wiedzieliśmy, że zostaną zabrani prosto do komór gazowych - opowiadała. Z wielu relacji wynika, że obecność orkiestr miała wprowadzać w błąd co do faktycznego oblicza Auschwitz.
Ponieważ jej babka była chrześcijanką, Bejarano została później przeniesiona do obozu koncentracyjnego Ravensbrueck i przeżyła marsz śmierci pod koniec wojny. Po wojnie Bejarano wyemigrowała do Izraela, wyszła za mąż i urodziła dwoje dzieci. Wróciła do Niemiec w 1960 roku. Wraz ze swoimi dziećmi grała żydowskie piosenki w hamburskim zespole Coincidence, a także z hip-hopową grupą Microphone Mafia, by szerzyć antyrasistowskie przesłanie wśród niemieckiej młodzieży.
- Nie jesteś winny tego, co się wtedy wydarzyło. Ale stajesz się winny, jeśli nie chcesz słuchać tego, co się stało - mówiła, zwracając się do młodych ludzi w Niemczech i poza nimi.
Peter R. de Vries (1956-2021)
Peter R. de Vries - ceniony holenderski dziennikarz śledczy - zmarł 15 lipca 2021 roku, kilka dni po tym jak został kilkukrotnie postrzelony na ulicy Amsterdamu.
Peter R. De Vries był jednym z najbardziej znanych dziennikarzy śledczych w Holandii. Zdobył sławę w 1983 roku, kiedy badał sprawę porwania magnata browarnictwa Freddy'ego Heinekena. Zajmował się też sprawą zniknięcia w 2005 roku nastolatki Natalee Holloway, co sprawiło, że stał się popularny też w Stanach Zjednoczonych. Był popularnym reporterem, często komentował w mediach głośne procesy kryminalne. Dziennikarz wspierał rodziny zabitych lub zaginionych dzieci, działał przeciwko niesprawiedliwości i był solą w oku gangsterów z coraz brutalniejszego holenderskiego półświatka - pisała agencja AP. Dziennikarz w przeszłości wielokrotnie otrzymywał groźby. Postrzelenie go wywołało poruszenie na holenderskiej scenie politycznej. 6 lipca na ulicy w Amsterdamie zaatakowano 64-letniego dziennikarza wkrótce po opuszczeniu przez niego studia telewizyjnego RTL4, gdzie uczestniczył w programie "Boulevard".
Danisz Siddiki (1983-2021)
Danisz Siddiki był fotoreporterem agencji Reutera od 2010 roku, dokumentował wojny w Afganistanie i Iraku, kryzys uchodźców Rohindża, protesty w Hongkongu i trzęsienie ziemi w Nepalu. Zginął 16 lipca 2021 roku w afgańskiej prowincji Kandahar, gdzie doszło do starć afgańskich wojsk z talibami.
W 2018 roku Siddiki zdobył nagrodę Pulitzera za udokumentowanie kryzysu uchodźczego Rohindża.
Urodzony w Indiach fotoreporter i dziennikarz był stale obecny w mediach społecznościowych. W prowincji Kandahar Siddiki przebywał od kilku dni. Relacjonował walki między siłami afgańskimi i talibskimi bojownikami. "Afgańskie Siły Specjalne to elitarni wojownicy na różnych frontach w całym kraju. Razem z tymi młodymi mężczyznami wybrałem się na kilka misji. Oto, co wydarzyło się dzisiaj w Kandaharze" - pisał 13 lipca na Twitterze.
Jackie Mason (1928-2021)
Jackie Mason, amerykański komik i aktor, zmarł 24 lipca w wieku 93 lat.
Urodził się w 1928 roku. jako Yacov Moshe Maza, syn rabina. Jego trzej bracia zostali rabinami, podobnie jak i on. W pewnym okresie przewodził kongregacjom w Pensylwanii i Północnej Karolinie. Jednak ostatecznie porzucił karierę duchownego na rzecz komedii.
Mason rozpoczynał karierę jako artysta estradowy w popularnych ośrodkach turystycznych w górach Catskills (pasmo górskie w Appalachach, w stanie Nowy Jork). Momentem przełomowym okazał się 1961 rok, kiedy wystąpił w cotygodniowym telewizyjnym programie estradowym Steve'a Allena. Sukces tego występu utorował mu drogę do bardzo popularnego w całym kraju "Ed Sullivan Show" i do innych programów. Jednak w październiku 1964 roku Sullivan wyrzucił go z programu po tym jak miał mu pokazać środkowy palec niezadowolony, iż Sullivan sygnalizował mu, aby zakończył zbyt długi występ.
Kolejnym szczeblem kariery był nowojorski Broadway, gdzie Mason prezentował jednoosobowe monologi. Za jeden z nich "Świat według mnie" ("The World According to Me") dostał w 1988 roku prestiżową nagrodę Tony. Mason zajmuje 63. miejsce na liście 100 najlepszych komików wszech czasów według Comedy Central. Komik Gilbert Gottfired nazwał go "jednym z najlepszych". Aktor komediowy i reżyser Henry Winkler ocenił, że słynne broadwayowskie monologi Masona były "jednymi z najzabawniejszych występów", jakie kiedykolwiek widział.
Bob Moses (1935-2021)
Bob Moses - amerykański aktywista na rzecz praw człowieka, który w latach 60. XX wieku brał udział w kampanii na rzecz równości rasowej na głębokim południu Stanów Zjednoczonych - zmarł 25 lipca 2021 roku w wieku 86 lat.
Bob Moses dorastał w nowojorskim Harlemie, gdzie w późniejszych latach uczył w szkole matematyki. W latach 50. dołączył do założonej przez Martina Luthera Kinga Konferencji Przywódców Chrześcijańskich Południa. Podróżował na południe Stanów Zjednoczonych w ramach działalności organizacji praw człowieka, Pokojowego Komitetu Koordynacyjnego Studentów.
Moses w latach 60. działał na rzecz praw człowieka w stanie Missisipi. Był między innymi architektem kampanii rejestrowania afroamerykańskich wyborców. - Uczono mnie o ograniczaniu prawa do głosowania za Żelazną Kurtyną w Europie. Nigdy nie wiedziałem, że odbiera się prawo do głosowania także tu, za bawełnianą kurtyną w Stanach Zjednoczonych - mówił Moses, którego słowa przytoczyła agencja Reutera.
Pod koniec lat 60. Moses przeniósł się do Kanady, by uniknąć poboru do armii w czasie trwającej wówczas wojny w Wietnamie. Później przez kilka lat mieszkał również w Tanzanii. Do Stanów Zjednoczonych wrócił po latach, by na Uniwersytecie Harvarda obronić doktorat. W latach 80. otrzymał "grant dla geniuszy", jak nazywana jest nagroda przydzielana przez MacArthur Foundation. Pieniądze wykorzystał do promowania Projektu Algebra, którego celem było nauczanie matematyki dzieci z ubogich rodzin.
Joey Jordison (1975-2021)
Joey Jordison, perkusista i współzałożyciel amerykańskiego zespołu Slipknot, zmarł w wieku 46 lat 26 lipca 2021 roku. Jordison urodził się w Des Moines w stanie Iowa 26 kwietnia 1975 roku. W tym samym mieście w 1995 roku założył zespół Slipknot z basistą Paulem Grayem i drugim perkusistą Shawnem Crahanem. Zmarły perkusista, oprócz gry na instrumencie, odpowiadał za komponowanie i pisanie utworów zespołu.
Jordison opuścił zespół w 2013 roku, gdy zdiagnozowano u niego zaburzenie neurologiczne utrudniające grę na perkusji. Slipknot wielokrotnie pojawiał się na amerykańskich listach przebojów.
Dusty Hill (1949-2021)
Dusty Hill - basista, klawiszowiec i wokalista legendarnej grupy ZZ Top - zmarł 28 lipca 2021 roku w wieku 72 lat.
Joseph Michael Hill urodził się 19 maja 1949 roku w Dallas. W 1968 roku wraz z perkusistą Frankiem Beardem przeniósł się do Houston, gdzie rok później obaj dołączyli do wokalisty Billy Gibbonsa i stworzyli słynne trio ZZ Top, które największe sukcesy święciło w latach 80. XX wieku.
Znakiem rozpoznawczym członków ZZ Top były prawie półmetrowe brody, które nosili od niemal 40 lat. W teledyskach niemal zawsze występowali w teksańskich kapeluszach oraz ciemnych okularach. W trakcie pięciu dekad działalności ZZ Top sprzedali około 50 milionów płyt. W 2004 roku zostali wprowadzeni do Rockandrollowej Galerii Sław. W 2012 roku został wydany ostatni album studyjny zespołu - "La Futura".
Charlie Watts (1941-2021)
Charlie Watts, perkusista The Rolling Stones, zmarł 24 sierpnia w wieku 80 lat. Watts zaczął grać na perkusji w londyńskich klubach na początku lat 60., jednocześnie pracując w ciągu dnia. Współpracował wtedy z grupą Blues Incorporated, w której grał również przyszły basista Cream Jack Bruce. W styczniu 1963 roku zgodził się połączyć siły z Brianem Jonesem, Mickiem Jaggerem i Keithem Richardsem w ich raczkującej grupie The Rolling Stones. Wcześniej zespół odrzucił kilku innych perkusistów. - Charlie Watts daje mi swobodę latania na scenie - mówił później Richards.
Początkowy sukces w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych grupa osiągnęła dzięki coverom. Światową sławę przyniosły jej przeboje Jaggera i Richardsa, w tym "(I Can't Get No) Satisfaction", "Get Off of My Cloud" i "Paint It Black" oraz albumowi "Aftermath". Watts zagrał na wszystkich 30 albumach The Rolling Stones, brał też udział w każdej ich trasie koncertowej.
Na scenie i poza nią Watts był cichy i powściągliwy - trzymał się w cieniu i pozwalał reszcie zespołu przykuwać uwagę publiczności. - Właściwie nigdy nie byłem zainteresowany tym wszystkim i nadal nie jestem - powiedział dla "San Diego Tribune" w 1991 roku. - Nie wiem, czym jest show-biznes i nigdy nie oglądałem MTV. Są ludzie, którzy po prostu grają na instrumentach, i cieszę się, że jestem jednym z nich - dodał.
Poza Rolling Stones Watts miał czas na granie jazzu z kilkoma grupami, w tym 32-osobowym zespołem. W 2016 roku Watts zajął 12. miejsce na liście 100 najlepszych perkusistów wszech czasów magazynu "Rolling Stone". Watts był zawsze znany jako lubiący zakupy i szykowny. "The Daily Telegraph" nazwał go kiedyś jednym z najlepiej ubranych mężczyzn na świecie, a w 2006 roku "Vanity Fair" umieścił go w Międzynarodowej Galerii Najlepiej Ubranych Sław.
Pozostawił żonę Shirley, z którą wziął ślub w 1964 roku, córkę Seraphinę i wnuczkę Charlotte.
Lee "Scratch" Perry (1936-2021)
Lee "Scratch" Perry - muzyk, piosenkarz i producent, współtwórca światowego sukcesu muzyki reggae i Boba Marleya - zmarł 29 sierpnia 2021 roku w wieku 85 lat.
Urodził się w 1936 roku w Kendal na Jamajce jako Rainford Hugh "Lee" Perry. Już w wieku 15 lat porzucił szkołę i na początku lat 60. ubiegłego wieku przeniósł się do stolicy Jamajki - Kingston. "Mój ojciec pracował na drodze, moja matka na polu. Byliśmy bardzo biedni... W szkole niczego się nie nauczyłem. Wszystko, czego się nauczyłem, pochodzi od natury" - wspominał Perry w udzielonym w roku 1984 wywiadzie dla "New Musical Express".
Nazywany był "czarodziejem reggae", który wprowadził elementy afrykańskie do tej muzyki. To właśnie on przekonał Marleya i jego zespół The Wailers do swoich metod wykonawczych i rejestracji dźwięku, co doprowadziło ich na szczyt popularności. Zdaniem muzykologa Francisa Dordora, "bez Perry'ego Marley pozostałby prawdopodobnie nieznany". Przyczynił się też walnie do sukcesu zespołu The Beastie Boys i innych. Keith Richards z zespołu The Rolling Stones określił w 2010 roku Perry'ego jako "muzycznego Salvadora Dali". - On jest tajemnicą. Jego instrumentem jest świat. Wystarczy go słuchać. Nie jest tylko producentem, wie, jak zainspirować duszę artysty - powiedział Richards. W roku 2002 Perry został laureatem nagrody Grammy, do której był jeszcze później czterokrotnie nominowany.
Mikis Theodorakis (1925-2021)
Mikis Theodorakis, jeden z najwybitniejszych greckich kompozytorów, twórca muzyki do słynnego filmu "Grek Zorba", zmarł 2 września 2021 roku w wieku 96 lat. W dorobku miał ponad tysiąc kompozycji i tekstów.
Theodorakis urodził się w 1925 roku na wyspie Chios, studiował muzykę w Atenach i w Paryżu. Był ważną postacią na greckiej scenie politycznej - najpierw działał w antyfaszystowskim ruchu oporu, potem walczył w szeregach komunistów w wojnie domowej (1946-1949), następnie występował przeciwko tak zwanej dyktaturze pułkowników (1967-1974), którzy zakazali grania i słuchania jego utworów. Zesłany, a potem internowany, wyjechał na emigrację, z której wrócił do kraju witany jak bohater. Sprawował później funkcję posła i ministra.
Twórczość Theodorakisa obejmowała pieśni oparte na największych greckich utworach poetyckich, z których wiele pozostało przez dekady hymnami lewicowych ruchów, ale też symfonie i muzykę filmową. Muzyka Theodorakisa przywoływała jego wizję świata, tęsknotę za postępowym, demokratycznym komunizmem - pisała agencja Reutera. Światową sławę przyniosło mu skomponowanie muzyki do filmu "Grek Zorba" z 1964 roku, w tym słynnego tańca sirtaki znanego również jako zorba.
Michael K. Williams (1966-2021)
Michael K. Williams, odtwórca roli Omara Little'a w serialu "Prawo ulicy", zmarł 6 września 2021 roku w wieku 54 lat.
Michael K. Williams, rozpoczął karierę aktorską w 1996 roku. Poza rolą w "Prawie ulicy" sławę zyskał również dzięki roli w serialu "Zakazane imperium". Pięciokrotnie otrzymał nominację do nagrody Emmy, ostatnią w tym roku za występ w serialu "Kraina Lovecrafta".
Barack Obama, będąc jeszcze senatorem, mówił w wywiadzie dla "Las Vegas Sun" w styczniu 2008 roku, że jego ulubionym serialem jest "Prawo ulicy", a Omar grany przez Williamsa jest "fascynującą postacią" - przypomniał w tekście poświęconym zmarłemu magazyn "The Hollywood Reporter". Aktor przez lata otwarcie opowiadał o swoich osobistych zmaganiach z narkotykami, w tym podczas kręcenia "Prawa ulicy", mówiąc, że wczucie się w rolę Little'a, który okrada dilerów narkotyków, miało na niego wpływ w prawdziwym życiu - napisał dziennik "New York Post".
Jean-Paul Belmondo (1933-2021)
Jean-Paul Belmondo - legenda francuskiego kina, jeden z najwybitniejszych aktorów francuskiej Nowej Fali - zmarł 6 września 2021 roku. Miał 88 lat.
Jean-Paul Belmondo urodził się we francuskim Neuilly-sur-Seine 9 kwietnia 1933 roku. Był synem malarza i rzeźbiarza Paula Belmondo. Jako nastolatek lubił sport - uprawiał boks, grał w piłkę nożną. Ukończył studia aktorskie i zaczął karierę od ról drugoplanowych. Sławę przyniosła mu rola w filmie "Do utraty tchu" Jean-Luca Godarda z 1960 roku. W połowie lat 60. ubiegłego wieku podjął decyzję o grze w filmach głównego nurtu i stał się jedną z najważniejszych postaci europejskiej komedii i kina akcji. Bardzo często sam odgrywał swoje sceny kaskaderskie. Po zmianie repertuaru pojawiły się głosy, że poprzez porzucenie kina autorskiego zmarnował swój niekwestionowany talent. W wywiadach stanowczo temu zaprzeczał. - Gdy aktor odnosi sukcesy, ludzie się od niego odwracają i mówią, że zdecydował się pójść na łatwiznę, że nie chce mu się wysilać ani ryzykować - mówił o swoim wyborze Belmondo. - Gdyby wypełnianie kin było takie łatwe, to świat filmowy byłby w znacznie lepszej kondycji niż jest rzeczywiście. Nie sądzę, że byłbym tak długo w centrum zainteresowania, gdybym grał jakieś stare bzdury. Ludzie nie są aż tak głupi - dodawał.
Do Konserwatorium Paryskiego dostał się za trzecim razem w 1952 roku, ale nie były to łatwe studia. Zrezygnował z nich w 1956 roku. Jeden z profesorów przepowiedział mu wówczas, że "nigdy nie odniesie sukcesu ze swoją twarzą chuligana". Belmondo miał zareagować na te słowa w sposób obsceniczny.
Przez kolejne pół wieku Jean-Paul Belmondo zagrał w ponad 80 filmach, z czego większość okazała się być kinowymi hitami. Grał również w międzynarodowych produkcjach, wypełnionych aktorskimi sławami. Do tych najważniejszych należą "Czy Paryż płonie?", parodia bondowskiej serii "Casino Royale" czy gangsterski film "Borsalino". Najtrudniejsze sceny kaskaderskie grał sam do 1985 roku, gdy doszło do wypadku na planie filmu "Skok" w reżyserii Alexandre'a Arcady'ego (główną rolę kobiecą grała Kim Catrall). Później zrezygnował z kina akcji. - Nie chcę być latającym dziadkiem francuskiego kina - podsumował.
W 1987 roku powrócił po 30 latach przerwy do teatru. W 2016 roku odebrał honorowego Złotego Lwa Międzynarodowego Festiwalu w Wenecji.
Abdelaziz Buteflika (1937-2021)
Abdelaziz Buteflika - były prezydent Algierii zmarł 17 września 2021 roku w wieku 84 lat.
Abdelaziz Buteflika brał udział w wojnie Algierii przeciwko Francji o niepodległość w latach 50. i 60. ubiegłego wieku. Po wywalczeniu przez Algierię niepodległości w 1962 roku na mocy układu podpisanego w Évian-les-Bains, Butelika był pierwszym algierskim ministrem spraw zagranicznych i wpływową osobistością w ruchu państw niezaangażowanych.
W 1999 roku Buteflika został wybrany na prezydenta. Zdołał wynegocjować porozumienie rozejmowe z islamistami i zainicjował proces pojednania narodowego, co zapewniło krajowi pokój. Rządził krajem przez dwa dziesięciolecia do czasu rezygnacji w kwietniu 2019 roku. Buteflika ustąpił pod naciskiem armii i masowych demonstracji ulicznych, których uczestnicy protestowali przeciwko jego zamiarom ubiegania się o piątą kadencję. Po odejściu z urzędu prezydenta Buteflika przebywał w swej rezydencji Zeralda, w pobliżu Algieru. Rzadko był widywany publicznie, w 2013 roku doznał wylewu.
Willie Garson (1964-2021)
Willie Garson, aktor znany między innymi z roli agenta artystów Stanforda Blatcha w serialu i filmach z serii "Seks w wielkim mieście", zmarł 22 września.
Willie Garson urodził się w 1964 roku w New Jersey. W latach 80. grał niewielkie role w kilku popularnych serialach tamtych lat, takich jak "Zdrówko", "Family Ties" czy "Prawnicy z Miasta Aniołów". Najbardziej znany był z serialu i filmów z serii "Seks w wielkim mieście". Odgrywał tam postać Stanforda Blatcha, agenta artystów oraz bliskiego przyjaciela głównej bohaterki Carrie Bradshaw, w której rolę wcieliła się Sarah Jessica Parker. Ostatnio pracował nad kontynuacją serialu "And Just Like That". Występował również w takich filmach jak "Dzień świstaka" czy "Sposób na blondynkę".
Garson miał 57 lata.
Abdul Qadeer Khan (1936-2021)
Abdul Qadeer Khan, uważany za ojca pakistańskiego programu nuklearnego, zmarł 10 października 2021 roku w wieku 85 lat.
Absolwent wydziału metalurgicznego na Uniwersytecie w Karaczi oraz Katolickiego Uniwersytetu Lowańskiego, gdzie obronił doktorat, Abdul Qadeer Khan urodził się w Indiach, skąd wyemigrował w 1952 roku do Pakistanu. W latach 70. pracował w brytyjsko-holendersko-niemieckim konsorcjum URENCO. W 1974 roku podjął się misji stworzenia pakistańskiej broni jądrowej, czym zajmował się w następnych dekadach, będąc zatrudnionym w Pakistańskiej Komisji Energii Atomowej i w laboratorium atomowym w Kahucie.
28 maja 1998 roku Pakistan przeprowadził udaną próbę jądrową w Beludżystanie i dołączył tym samym do klubu państw z bronią jądrową. Stało się tak dzięki wysiłkom Abdula Qadeera Khana.
Eddie Jaku (1920-2021)
Eddie Jaku, a właściwie Abraham Jakubowicz, były więzień niemieckiego obozu Auschwitz i świadek Holokaustu, zmarł 12 października 2021 roku w Sydney, w wieku 101 lat. Był autorem autor pamiętnika "Najszczęśliwszy człowiek na Ziemi", w którym opowiadał o odnalezieniu w życiu dobroci i nadziei.
Urodził się w kwietniu 1920 roku w niemieckim Lipsku. W 1933 roku został wyrzucony ze szkoły z powodu żydowskiego pochodzenia. Pod zmienionym nazwiskiem udało mu się ukończyć edukację pięć lat później w zawodzie mechanika. Autor pamiętnika twierdził, że ze względu na uzyskane kwalifikacje udało mu się uniknąć śmierci w obozach koncentracyjnych, w których kierowano go do przymusowych prac.
Jaku był więźniem niemieckich obozów Buchenwald i Auschwitz, gdzie stracił rodzinę. Z obu z nich uciekł. Z poznaną po wojnie żoną wyemigrował do Australii w 1950 roku, gdzie pracował w warsztatach samochodowych.
Hubert Germain (1920-2021)
Hubert Germain, ostatni weteran II wojny światowej odznaczony Orderem Wyzwolenia zmarł 12 października 2021 roku w wieku 101 lat. Przywódca walczącej o wyzwolenie kraju spod niemieckiej okupacji Wolnej Francji Charles de Gaulle ustanowił w listopadzie 1940 roku Order Wyzwolenia, by nagradzać nim "osoby lub społeczności wojskowe i cywilne, które wyróżnią się w dziele wyzwolenia Francji i jej imperium". Orderem udekorowano w sumie 1038 osób, które określa się mianem Towarzyszy Wyzwolenia - wśród nich znalazł się Hubert Germain.
Gdy Niemcy pod koniec czerwca 1940 roku opanowali Francję, Hubert Germain uciekł na pokładzie ewakuującego polskich żołnierzy statku do Anglii. Tam wstąpił do Legii Cudzoziemskiej i walczył w Syrii, Libii, Egipcie i we Włoszech. W 1944 roku uczestniczył w desancie wojsk alianckich we Francji. Następnie brał udział w wyzwalaniu kolejnych części swego kraju. Orderem Wyzwolenia został udekorowany po walkach we Włoszech, w których został ranny.
Po wojnie Hubert Germain był między innymi merem podparyskiego miasteczka Saint-Cheron i gaullistowskim posłem. Za prezydentury Georges'a Pompidou przez dwa lata był ministrem poczty i telekomunikacji. Ciało Germaina zostało złożone w Mont-Valerien pod Paryżem. Znajdujący się tam fort był głównym miejscem egzekucji bojowników francuskiego ruchu oporu podczas II wojny światowej. Po wojnie został przekształcony w miejsce pamięci, w którym pochowano wielu bohaterów, w tym Towarzyszy Wyzwolenia. Zaplanowanym na 11 listopada uroczystościom żałobnym będzie przewodniczyć prezydent Francji Emmanuel Macron.
Colin Powell (1937-2021)
Colin Powell, pierwszy czarnoskóry sekretarz stanu USA, zmarł 18 października 2021 roku z powodu komplikacji związanych z COVID-19.
Colin Powell jako przewodniczący Kolegium Połączonych Szefów Sztabów uczestniczył w przygotowaniu operacji militarnych sił zbrojnych Stanów Zjednoczonych w czasie I wojny w Zatoce Perskiej w 1991 roku za prezydentury George'a Busha seniora, a następnie, za pierwszej kadencji George'a W. Busha, pełnił funkcję sekretarza stanu. Wcześniej był także doradcą do spraw bezpieczeństwa prezydenta Ronalda Reagana.
Później w swoim życiu publicznym rozczarował się przechyłem Partii Republikańskiej w prawo i wykorzystywał swój kapitał polityczny, aby pomóc w wyborze demokratów do Białego Domu, w szczególności Baracka Obamy, pierwszego czarnego prezydenta, którego Powell poparł w ostatnich tygodniach kampanii w 2008 roku.
Oświadczenie to było postrzegane jako znaczący impuls dla kandydatury Obamy ze względu na powszechną popularność i pozycję Powella jako jednego z najbardziej znanych i odnoszących sukcesy czarnych Amerykanów w życiu publicznym. Powell pozostawił żonę Almę Vivian (Johnson) Powell, którą poślubił w 1962 roku, i troje dzieci.
David Amess (1952-2021)
David Amess, przedstawiciel Partii Konserwatywnej w brytyjskiej Izbie Gmin, zmarł 15 października. Amess został wielokrotnie ugodzony nożem na spotkaniu z wyborcami.
David Amess urodził się 26 marca 1952 roku. Do brytyjskiego parlamentu wszedł po raz pierwszy w 1983 roku. Był zdeklarowanym eurosceptykiem, popierał brexit. Walczył o prawa zwierząt. Temat ten poruszył podczas jednych ze swoich ostatnich wystąpień w Izbie Gmin. Był żonaty, miał piątkę dzieci.
James Michael Tyler (1962-2021)
James Michael Tyler, amerykański aktor, znany między innymi z roli Gunthera w telewizyjnym sitcomie "Przyjaciele", zmarł 24 października w wieku 59 lat.
Chociaż w 1984 roku ukończył Uniwersytet w Clemson z dyplomem z geologii, gdzie był członkiem studenckiej grupy teatralnej, trzy lata później ukończył Uniwersytet Georgia z tytułem magistra sztuk pięknych. W 1988 roku przeniósł się do Los Angeles, gdzie rozpoczął pracę jako asystent przy produkcjach filmowych.
W 1994 roku trafił na plan sitcomu "Przyjaciele", gdzie wcielił się w rolę Gunthera. Stał się jedną z najciekawszych postaci drugoplanowych, która towarzyszyła widzom do końca serialu w 2004 roku.
W 2018 roku u aktora zdiagnozowano zaawansowanego raka prostaty, który później rozprzestrzenił się na jego kości.
Źródło: tvn24.pl, PAP, Reuters