- Prezydent USA Donald Trump przekazał w czwartek, że w ciągu dwóch tygodni ma spotkać się z Władimirem Putinem w Budapeszcie, żeby omówić perspektywy zakończenia wojny w Ukrainie.
- Putin jest ścigany nakazem aresztowania Międzynarodowego Trybunału Karnego wydanym w 2023 roku za "zbrodnie wojenne polegające na bezprawnych deportacjach dzieci z okupowanych terenów Ukrainy do Rosji".
- Rzecznik Kremla Dmitrij Pieskow przekazał, że wciąż nie została ustalona trasa, jaką Putin miałby się udać do Budapesztu. Zarówno Węgry, jak i wszystkie kraje sąsiadujące z nimi, są stronami Statutu Rzymskiego.
- Więcej o dzieciach porwanych z Ukrainy można dowiedzieć się z filmu dokumentalnego na TVN24+.
Dziennikarze zapytali rzecznika Komisji Europejskiej, czy jeśli samolot z Władimirem Putinem na pokładzie przeleci nad państwem członkowskim Unii Europejskiej, które jest również stroną MTK, to czy to państwo musi aresztować Putina na mocy nakazu aresztowania wydanego przez MTK.
- Nie będziemy snuć żadnych przewidywań na nadchodzący tydzień ani kolejne tygodnie. Nie będziemy na tym etapie spekulować ani przesądzać, co może się wydarzyć w przyszłości - odparł rzecznik KE Anouar El Anouni.
Jak dodał, stanowisko KE jest zawsze jasne. - Popieramy Międzynarodowy Trybunał Karny i zasady określone w Statucie Rzymskim. Szanujemy niezależność i bezstronność sądu. Jesteśmy głęboko zaangażowani w międzynarodowy wymiar sprawiedliwości w sprawach karnych i walkę z bezkarnością. Przypomnę konkluzje Rady z 2023 roku, w których wezwała ona wszystkie państwa do zapewnienia pełnej współpracy z sądami, w tym poprzez szybkie wykonanie zaległych nakazów aresztowania - podkreślił.
Międzynarodowy Trybunał Karny wydał wobec Putina 17 marca 2023 roku nakaz aresztowania w związku z działaniami, jakie Rosja podejmowała na Ukrainie i które - zgodnie z artykułem 8 Statutu Rzymskiego (dokumentu będącego podstawą powstania i funkcjonowania MTK) - są zbrodniami wojennymi (przymusowe przesiedlenia do Rosji - w ocenie MTK istniejące dowody związane z działaniami rosyjskiej armii na Ukrainie pozwalają na rozszerzenie zarzutów).
Nie wiadomo, jak Putin ma dotrzeć do Budapesztu
Spotkanie Trumpa i Putina, które ma odbyć się w Budapeszcie, rodzi pytania o to, w jaki sposób rosyjski przywódca dotrze do stolicy Węgier - kraju bez dostępu do morza. Rzecznik Kremla Dmitrij Pieskow mówił w piątek dziennikarzom, że nie zostało to jeszcze ustalone.
Trasa lotu nad Białorusią, Polską i Słowacją jest bardzo mało prawdopodobna ze względu na politykę i istotną rolę Warszawy we wspieraniu Ukrainy. Dużo bardziej realne jest wykorzystanie trasy nad Morzem Czarnym i terytorium Bułgarii i dalej - Serbii, relacje których z Moskwą są lepsze niż Rumunii. Ta ostatnia - podobnie jak Polska - wielokrotnie otwarcie krytykowała rosyjskie działania wobec Ukrainy. Ponadto w przestrzeń powietrzną Rumunii we wrześniu wtargnął znad terytorium Ukrainy rosyjski dron.
Możliwym rozwiązaniem jest także wybór trasy nad Morzem Śródziemnym i Morzem Adriatyckim, następnie na przykład nad Albanią lub Czarnogórą i dalej nad Serbią. Jednak w tym ostatnim przypadku jest to dyskusyjne o tyle, że Rosja jest oskarżana o próbę przeprowadzenia w Czarnogórze zamachu stanu w 2016 roku, co miało uniemożliwić wejście tego kraju do NATO.
Istnieje już precedens w sprawie prezydenta Rosji
Kraje uznające jurysdykcję MTK mają obowiązek aresztowania i przekazania MTK poszukiwanych osób, jeśli te znajdują się na terytorium kontrolowanym przez te państwa. Zgodnie z artykułem 27. Statutu MTK osoby ścigane nie korzystają z immunitetów przysługujących głowom państw czy dyplomatom, co jest podstawą do ich zatrzymania i przekazania Trybunałowi.
Mimo tego jest nieprawdopodobne, aby podobna praktyka miała zastosowanie wobec Putina. Istnieją w tym przypadku precedensy - już po wydaniu nakazu rosyjski przywódca odwiedzał Mongolię, która jest stroną porozumienia o MTK, gdzie nie został aresztowany. Podobnie wyglądała kwestia premiera Izraela Benjamina Netanjahu, który nie został zatrzymany podczas pobytu na Węgrzech w czasie, gdy był objęty nakazem aresztowania przez Trybunał.
Bez woli politycznej po stronie mocarstw - w tym USA (które, co prawda, podpisały statut, ale później wycofały podpis) - nie ma realnych szans na wykonywanie nakazów MTK wobec polityków będących liderami krajów o dużym potencjale politycznym i wojskowym, w tym zwłaszcza będących stałymi członkami Rady Bezpieczeństwa ONZ - tak jak jest to w przypadku Rosji. Tym bardziej w omawianej sytuacji, gdy planowane spotkanie jest częścią wysiłków pokojowych prezydenta USA i ma - w założeniu - doprowadzić do zakończenia wojny rosyjsko-ukraińskiej.
Ekspert: Węgry wciąż mają obowiązek zatrzymania Putina
Chociaż Węgry zainicjowały w kwietniu 2025 roku proces występowania z MTK, do czerwca 2026 roku pozostają jego stroną. Kraj ten odwiedził w kwietniu inny przywódca ścigany przez MTK - premier Izraela Benjamin Netanjahu. Władze w Budapeszcie odmówiły jego zatrzymania.
- Kluczowym momentem było złożenie przez Węgry oficjalnej notyfikacji na ręce sekretarza generalnego ONZ w czerwcu. Statut Rzymski MTK, czyli traktat na podstawie którego MTK utworzono, przyjmuje bufor jednego roku od momentu formalnego złożenia notyfikacji. Oznacza to, że do czerwca 2026 roku Węgry są w pełni związane wszystkimi postanowieniami i postępowaniami Trybunału - wyjaśnił doktor Tomasz Lachowski, adiunkt z Katedry Prawa Międzynarodowego i Stosunków Międzynarodowych UŁ.
- Drugą rzeczą jest to, że Trybunał faktycznie próbuje rozszerzać swoje kompetencje. Ani Rosja, ani Izrael nie są jego stronami. Klasyczne rozumienie prawa międzynarodowego opiera się na tym, że tylko zgoda państwa jest przesłanką do tego, żeby było ono zobowiązane danymi umowami. Rosja i Izrael podkreślają, że nie ratyfikowały Statutu Rzymskiego, więc ich obywatele nie mogą być ścigani. Trybunał odpowiada z kolei tym, że jeśli Ukraina i Palestyna akceptują MTK i chcą pomocy w ujęciu sprawców zbrodni, wówczas niezależnie od obywatelstwa sprawcy, może być on ścigany - powiedział.
Autorka/Autor: fil//akw
Źródło: PAP
Źródło zdjęcia głównego: PAP/EPA/ALEXANDER ZEMLIANICHENKO/AP POOL