Zmiany dla emerytów, pracowników, kierowców. Co znalazło się w Krajowym Planie Odbudowy?

Krajowy Plan Odbudowy jest podstawą do sięgnięcia po środki z nowego unijnego Funduszu Odbudowy, utworzonego z myślą o wsparciu gospodarki wychodzącej z wywołanego przez koronawirusa kryzysu. Taki dokument musi przygotować każde państwo członkowskie i - zgodnie z pierwotnym terminem - miało przedstawić szczegóły Komisji Europejskiej do 30 kwietnia, czyli do piątku.

Rząd przyjął Krajowy Plan Odbudowy w piątek wieczorem. Do Brukseli trafił w poniedziałek, 3 maja. Tego samego dnia wieczorem przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen potwierdziła otrzymanie polskiego KPO.

KRAJOWY PLAN ODBUDOWY

Do uruchomienia wypłat z unijnego Funduszu Odbudowy - oprócz przygotowania Krajowego Planu Odbudowy - konieczna jest także ratyfikacja decyzji o zasobach własnych UE. Sejm zgodę na ratyfikację wyraził we wtorek wieczorem (debatę relacjonowaliśmy w tvn24.pl), teraz ustawa trafi do Senatu.

Z Funduszu Odbudowy Polska będzie miała do dyspozycji około 58 miliardów euro. Na tę kwotę składa się 23,9 miliarda euro dotacji i 34,2 miliarda euro pożyczek.

Jak poinformowano w KPO, na realizację założonych w nim celów do sierpnia 2026 roku planowanie jest wydanie całej dostępnej dla Polski w ramach Funduszy sumy środków bezzwrotnych w wysokości 23,858 mld euro (ok. 109 mld zł).

Jak jednak dodano, reformy założone w KPO wymagają również dodatkowego wsparcia z części pożyczkowej Funduszu. Polska będzie wnioskowała w momencie składania KPO do KE o 12,112 mld euro (55 mld zł) z części pożyczkowej. Łącznie w ramach KPO więc zaplanowano wydatkowanie 35,970 mld euro (164 mld zł) z dostępnych 58 mld euro (264 mld zł).

OGLĄDAJ TVN24 W INTERNECIE W TVN24 GO >>>

Środki z Funduszu Odbudowy zostaną podzielone na cele z sześciu komponentów: Odporność i konkurencyjność gospodarki, Transformacja cyfrowa, Zielona energia i zmniejszenie energochłonności, Zielona, inteligentna mobilność oraz Efektywność, dostępność i jakość systemu ochrony zdrowia.

Według KPO wysłanego do Brukseli najwięcej środków trafi na komponent Zielona energia i zmniejszenie energochłonności – 5,7 mld euro z części grantowej i 8,6 mld euro z części pożyczkowej (łącznie 14,3 mld euro) oraz komponent Zielona, inteligentna mobilność – 6,8 mld euro z części grantowej i 0,7 mld z części pożyczkowej (łącznie 7,5 mld euro). Odpowiednio stanowi to 39,8 proc. i 20,9 proc. całości środków planowanych do wydatkowania w ramach KPO.

Na realizację innych komponentu Odporność i konkurencyjność gospodarki ma być przeznaczone 4,5 mld euro z części grantowej i 245 mln euro z części pożyczkowej (łącznie 4,7 mld euro), co stanowi 13,1 proc. KPO.

Inwestycje z części Efektywność, dostępność i jakość systemu ochrony zdrowia pochłoną 4,1 mld euro z części grantowej i 450 mln euro z części pożyczkowej (łącznie 4,5 mld euro), co stanowi 12,6 proc. środków, które planuje wydać Polska.

Na ostatnią część planu pod tytułem Transformacja cyfrowa zostanie przeznaczone 2,797 mld euro z części grantowej i 2,100 mld euro z części pożyczkowej (łącznie 4,897 mld euro), co stanowi 13,6 proc. środków planowanych do wydatkowania w ramach KPO.

Jak zapisano w polskim KPO z dodatkowych środków, które trafią do polskiej gospodarki, będą mogli skorzystać między innymi zwykli Polacy, dzięki wprowadzeniu programów wsparcia wymiany źródeł ciepła i zwiększeniu efektywności energetycznej budynków oraz zapewnieniu powszechnego dostępu do internetu.

Kolejną grupą beneficjentów mają być przedsiębiorcy i przedsiębiorstwa, które otrzymają środki na dywersyfikację profilu działalności i odbudowę inwestycji, w tym w sektorach najbardziej dotkniętych skutkami pandemii (np. sektor turystyki, kultury, gastronomii i handlu) oraz nowe inwestycje na rozbudowę potencjału innowacji, elektromobilności, wdrożenia zielonych technologii i produktów oraz rozwoju aplikacji i usług w zakresie cyfryzacji.

Pieniądze mają popłynąć też do samorządów terytorialnych, m.in. w zakresie inwestycji w rozbudowę infrastruktury i środki transportu, zapewniających czyste środowisko i nowe możliwości inwestycyjne.

Finansowana ma być także zielona transformacja miast (w tym małych i średnich) i ich obszarów funkcjonalnych, cyfrowa infrastruktura szkól, czy zeroemisyjny tabor autobusowy.

Zastrzyk finansowy ma również wspomóc instytucje publiczne dostarczające podstawowe usługi społeczne. Pieniądze powędrują także do podmiotów spoza systemu administracji publicznej (np. stowarzyszeń, organizacji pozarządowych, NGOsów).

KRAJOWY PLAN ODBUDOWY: RZECZYWISTY OBRAZ POLSKI WEDŁUG RZĄDU ZJEDNOCZONEJ PRAWICY. CZYTAJ WIĘCEJ NA KONKRET24 >>>

Wśród wpisanych do KPO reform w części Odporność i konkurencyjność gospodarki znalazło się między innymi uelastycznienie form zatrudnienia. O co chodzi? Na przykład o wprowadzenie regulacji dotyczącej pracy zdalnej na stałe do przepisów Kodeksu pracy. W Krajowym Planie Odbudowy znalazły się bowiem także działania, które nie wymagają dodatkowych nakładów inwestycyjnych.

Rząd zapowiada także "zapewnienie adekwatnej wysokości przyszłych świadczeń emerytalnych i stabilności systemu emerytalnego przez podjęcie środków służących podwyższaniu rzeczywistego wieku przejścia na emeryturę i przez reformę preferencyjnych systemów emerytalno-rentowych". Dodając jednocześnie, że "jednym z istotnych wyzwań polskiego rynku pracy jest niski wiek emerytalny".

Co zapowiedziano w związku z tym? "Przygotowanie i wdrożenie systemu zachęty podatkowej zwiększającej skłonność do indywidualnych decyzji pracowników o kontynuacji zatrudnienia lub podejmowania nowego zatrudnienia mimo osiągnięcia wieku emerytalnego" – napisano w KPO.

W planie znalazła się także zapowiedź "dalszego ograniczenia obciążeń regulacyjnych i administracyjnych". Chodzi o rozwiązania określane mianem Tarczy Prawnej. Usprawnienie procesów administracyjnych ma być możliwe dzięki: upowszechnieniu milczącego trybu załatwienia sprawy i postępowania uproszczonego, odciążeniu pracy urzędów, odstąpieniu od dwuinstancyjności (gdzie jest to możliwe i zasadne), prostym urzędowym formularzom, wnioskom on-line, zmniejszeniu liczby załączników i formalności, bazowaniu na oświadczeniach zamiast zaświadczeń oraz minimalizowaniu kosztów po stronie obywateli i przedsiębiorców.

Kolejnym punktem na liście reform w ramach tego komponentu jest wdrożenie reformy planowania i zagospodarowania przestrzennego. Celem zapisanym w KPO jest przyjęcie przez większość gmin planów ogólnych do połowy 2026 roku. 

"Inwestycje związane z wdrożeniem nowych przepisów w zakresie planowania przestrzennego będą obejmowały trzy rodzaje działań: systemowe wsparcie JST w zakresie nowej wiedzy (webinaria, podręcznik, działania edukacyjne), współfinansowanie przygotowania dokumentów strategicznych JST oraz system szkoleń dla planistów uczestniczących w zintegrowanym procesie planowania rozwoju gminy" – czytamy.

Polska - odchodząc od węgla - zamierza dbać o czyste powietrze i przeznaczyć dodatkowe środki na zieloną energię i zmniejszenie energochłonności gospodarki. Jednym z działań zapisanych w KPO ma być wymiana źródeł ciepła w budynkach mieszkalnych.

Ze środków unijnych realizowane będą inwestycje polegające na: wymianie nieefektywnych źródeł służących do ogrzewania pomieszczeń i przygotowania ciepłej wody użytkowej, termomodernizacji budynków mieszkalnych, instalacji OZE (w tym przede wszystkim paneli fotowoltaicznych, czy kolektorów słonecznych).

Jednym z kolejnych założeń KPO jest poprawa warunków dla rozwoju technologii wodorowych oraz innych gazów zdekarbonizowanych.

W tym komponencie znalazły się także kwestie mieszkaniowe, poruszane w rozmowach premiera Mateusza Morawieckiego z Lewicą. "W latach 2022-2026 zostanie zabezpieczone sfinansowanie utworzenia ok. 71,7 tys. mieszkań. Łączna wartość inwestycji wyniesie 21,4 mld zł. Łączna wartość dofinansowania wyniesie 10 mld zł, z czego 5 mld ze środków budżetu państwa i 5 mld ze środków KPO" – napisano.

W Krajowym Planie Odbudowy znalazł się także punkt dotyczący "Transformacji cyfrowej". W ramach tego komponentu przewidziano inwestycje zapewniające dostęp do bardzo szybkiego internetu na obszarach obecnych białych plam. Zwrócono bowiem uwagę, że wciąż ponad 35 procent gospodarstw domowych w Polsce nie ma dostępu infrastruktury szerokopasmowej, umożliwiającej korzystanie z usług dostępu do internetu o przepustowości co najmniej 100 Mb/s.

Zapowiedziano w związku z tym inwestycje w sieć szerokopasmową o bardzo dużej przepustowości i pojemności, poprawę jej wydajności i dostępność do punktów dystrybucji w budynkach wielorodzinnych, w domach oraz miejscach świadczenia usług publicznych i dla biznesu. "Przyczynią się one do zapewnienia powszechnego zasięgu zaawansowanej łączności bezprzewodowej, w tym sieci 5G, systemów zarządzania i monitorowania" – podkreślono.

Ponadto środki mają popłynąć na rozwiązania informatyczne usprawniające funkcjonowanie administracji oraz różnych sektorów gospodarki. Jak wskazano, ma to doprowadzić do zwiększenia liczby spraw możliwych do załatwienia drogą elektroniczną przy wykorzystaniu e-usług.

W KPO przewidziano także inwestycje mające na celu wyrównanie poziomu wyposażenia szkół w przenośne urządzenia multimedialne. Chodzi o wyposażenie szkół podstawowych i ponadpodstawowych w przenośny sprzęt komputerowy, oprogramowanie i pracownie multimedialne. W planie wskazano także na potrzebę zwiększenia cyberbezpieczeństwa systemów informacyjnych i wzmocnienie infrastruktury przetwarzania danych.

W Krajowym Planie Odbudowy podkreślono także konieczność poprawy efektywności funkcjonowania systemu ochrony zdrowia, dostępności oraz świadczeń zdrowotnych.

W tym komponencie zapisano inwestycje związane z modernizacją i doposażeniem obiektów dydaktycznych w związku ze zwiększeniem limitów przyjęć na studia medyczne. Reforma zakłada m.in. nowelizację Prawa o szkolnictwie wyższym i nauce oraz o zawodach lekarza i lekarza dentysty, która ma wprowadzić wsparcie finansowe dla studentów odpłatnych studiów na kierunku lekarskim od roku akademickiego 2021/2022. Celem jest zwiększenie liczby personelu medycznego m.in. pielęgniarek oraz lekarzy.

Ponadto - jak wskazano - pandemia COVID-19 pokazała, że istnieje konieczność utworzenia specjalistycznych centrów badawczych i analitycznych na potrzeby nauk medycznych.

"Centrum Badawczo-Analityczne stanowić będzie centralny punkt koordynujący działania przeciwepidemiczne, monitorujące i profilaktyczne prowadzone w kraju zintegrowane z europejskim systemem przeciw epidemicznym i profilaktycznym w ochronie zdrowia" – czytamy. Jego działania mają być finansowane ze źródeł publicznych. Centrum ma mieć swoją siedzibę w Warszawie.

W KPO znalazł się także komponent "Zielona, inteligentna mobilność". W jego ramach przewidziano inwestycje w zero i niskoemisyjny transport zbiorowy.

"Wsparciem objęte będą działania w obszarze zakupu nowoczesnego ok. 110 szt. taboru szynowego (tramwajowego). Wsparcie będzie udzielane w pierwszej kolejności obszarom gdzie wprowadzono lub planowane jest wprowadzenie stref czystego transportu" – czytamy.

Ponadto środki mają popłynąć na pasażerski tabor kolei regionalnej. Ma to przyczynić się do podniesienia atrakcyjności transportowej poprzez zwiększenie dostępności i komfortu podróży. Jak wyjaśniono, przewoźnicy regionalni mają otrzymać wsparcie w wysokości 500 mln euro w ramach mechanizmu pożyczkowego.

Rząd chce zmienić też przepisy dotyczące stref czystego transportu. Obowiązkowe mają być w miastach o liczbie mieszkańców powyżej 100 tys., gdzie występuje przekroczenie szkodliwych substancji. Rozszerzona zostanie także możliwość ich wprowadzenia na wszystkie obszary miejskie niezależnie od liczby mieszkańców. 

W KPO poruszono także kwestię zwiększenia bezpieczeństwa transportu. Jak podkreślono, konieczna będzie m.in. "zmiana przepisów w zakresie wzmocnienia penalizacji wykroczeń drogowych".

Jak wyjaśniono, kara za nie musi stać się nieuchronna, chodzi też o egzekucję kary także w sytuacji braku wskazania przez właściciela pojazdu osoby nim kierującej w momencie popełniania wykroczenia.

"Dodatkowo zrealizowany zostanie przegląd systemu prawnego i organizacji ruchu w odniesieniu do przejazdów kolejowo-drogowych. Istotnym elementem działań zmierzających do poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego będzie również wdrożenie Narodowego Programu Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego 2021 – 2030 oraz Programu Bezpiecznej infrastruktury Drogowej 2021-2024, który pozwoli zintensyfikować dotychczasowe działania w obszarze poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego" – dodano.

Jak czytamy w projekcie, oczekiwanym rezultatem realizacji celu strategicznego Krajowego Planu Odbudowy jest zwiększenie zwiększenie produktywności gospodarki, która będzie zdolna do tworzenia wysokiej jakości miejsc pracy, dostępnych dla większej liczby osób.

Do pomiaru efektów realizacji Planu będą wykorzystywane wskaźniki KPO: PKB na 1 mieszkańca, produktywność, stopa inwestycji oraz wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 15-64 lata.