● Suszą określa się okres bez opadów lub niewielkiej ich ilości w stosunku do średnich wieloletnich wartości.
● Susze powodują szereg negatywnych skutków, zwłaszcza dla rolnictwa i ekosystemów.
● Skutki suszy i niedoborów wody można podzielić na trzy grupy: środowiskowe, gospodarcze i społeczne (w tym zdrowotne).
Jakie są etapy suszy?
Wyróżnia się cztery etapy suszy:
suszę atmosferyczną – brak opadów przez trzy tygodnie, wysoka temperatura, niska wilgotność, wyżowa cyrkulacja; suszę glebową – niedobór wody dla roślin; brak opadów prowadzi do zmniejszenia zasobów w strefie aeracyjnej; suszę hydrologiczną – obniżenie poziomu wód powierzchniowych i podziemnych - uzupełnienie wód podziemnych po tym okresie zajmuje wiele czasu; suszę hydrogeologiczną – następstwo długiej suszy hydrologicznej; poziom wód gruntowych jest tak niski, iż niemożliwe jest korzystanie ze studni - następuje obniżenie jakości zasobów wody.
ZOBACZ TEŻ: Polsce grożą coraz dotkliwsze susze. Ekspert: sytuacja jest poważna
Jakie są skutki suszy dla środowiska?
Skutki suszy można podzielić na trzy grupy:
Skutki środowiskowe
Susza prowadzi do przesuszenia gleby i zmniejszenia upraw roślin. Okres wysokich temperatur powoduje również zmniejszenie ilości dostępnej wody pitnej. Ograniczony przepływ rzek zwiększa zanieczyszczenia. Obniża się również poziom tlenu, co prowadzi do wyginięcia organizmów, dla których woda stanowi środowisko życia. Warto również zaznaczyć, iż susza często prowadzi do pożarów niszczących środowisko. Pożary prowokowane suszą generują cząstki przedostające się do powietrza i podrażniające układ oddechowy. Stanowi to duże ryzyko dla osób, zmagających się z astmą, czy mukowiscydozą.
Skutki społeczne (w tym zdrowotne)
Susza ma negatywny wpływ na zdrowie osób bezpośrednio narażonych na to zjawisko (nadmierne fale upałów). Do skutków społecznych suszy zaliczyć można także:
ograniczenie dostaw wody, zwiększony poziom zanieczyszczeń, wysokie koszty żywności, stres spowodowany nieudanymi zbiorami, niedobór wody pitnej.
Wyjaśnia to, dlaczego susza i niedobór wody stanowią czynnik zwiększający przepaść między krajami rozwiniętymi a rozwijającymi się.
Skutki gospodarcze (ekonomiczne)
Susza wpływa na obniżenie wydajności produkcji, m.in. rolnej i leśnej oraz przemysłu rybnego. Powoduje wyższe koszty produkcji żywności, niższy poziom produkcji energii w elektrowniach wodnych, straty spowodowane uszczuplonymi przychodami z turystyki wodnej i transportu. Do negatywnych skutków gospodarczych zaliczają się również problemy z zaopatrzeniem w wodę dla energetyki i procesów technologicznych w hutnictwie, górnictwie, przemyśle chemicznym, papierniczym, drzewnym, spożywczym itp., a także zakłócenia dostaw wody dla gospodarki komunalnej.
Susza w Sahelu spowodowała śmierć głodową miliona osób
Susza w Sahelu była jedną z największych katastrof XX wieku. Trwała ona od końca lat sześćdziesiątych do połowy lat osiemdziesiątych ubiegłego stulecia. Jej skutkiem była śmierć głodowa miliona osób, zmieniła też diametralnie życie kolejnych dziesiątków milionów. Do wystąpienia tego zjawiska doprowadziły zarówno czynniki środowiskowe, jak i działania człowieka.
Sahel to obszar wzdłuż południowych obrzeży Sahary, ma zmienny klimat, a wahania te często prowadzą do obniżenia rocznych opadów w czasie pory deszczowej. Na suszę w tym regionie miała wpływ również nadmierna wycinka zieleni, nadmierny wypas zwierząt oraz duża eksploatacja ziem. Klęska głodu, stanowiąca następstwo wysokich temperatur, zwiększyła emigrację do krajów południowych względem Sahelu, zintensyfikowała migrację ludzi ze wsi do miast, a także doprowadziła do konfliktu w Darfurze.
ZOBACZ TEŻ: Portugalia zmaga się "z najpoważniejszą suszą w tym stuleciu"
Czy susza dotknęła Polskę?
Polska to kraj, który zmaga się z suszami od czasów Średniowiecza. Pierwsze wzmianki o piętnastowiecznej katastrofie pochodzą z kronik Jana Długosza. W XVI wieku Polska stała się częścią europejskiej strefy zmagającej się z suszą tysiąclecia. Liczne pożary doprowadziły również do zmiany w odbiorze barwy słonecznej. Obserwujący mieli wrażenie, że kolor zmienił się z jasnożółtego na czerwony. W 1921 roku zanotowano natomiast najwyższe temperatury powietrza w historii kraju. Sięgały one w wielu województwach 40 stopni. Ale wysokie temperatury w Polsce notuje się również obecnie. A susza jest realnym problemem.
Czy można zapobiec suszom?
Działalność człowieka stanowi jeden z czynników prowadzących do wysokich temperatur. Ludzie mogą zatem wdrożyć rozwiązania obniżające ryzyko wystąpienia suszy. Wśród nich warto wskazać:
- przeobrażenie systemu energetycznego – odkrywka węgla brunatnego obniża poziom i jakość wód gruntowych oraz powierzchniowych, - retencję opadów, m.in. poprzez poprawę rzecznych ekosystemów, - obniżenie intensywnej wycinki lasów.
Susza stanowi zjawisko utrudniające funkcjonowanie żywych organizmów i roślin. Warto zatem dbać o środowisko, by zmniejszyć ryzyko wystąpienia okresu wysokich temperatur wraz z obniżonym poziomem wód.
ZOBACZ TEŻ: Zużywamy 92 litry wody dziennie, jak to ograniczyć? Oto kilka prostych sposobów
Źródła: gov.pl wody.gov.pl Geografia fizyczna Polski, Andrzej Richling, Katarzyna Ostaszewska, wydawnictwo: PWN, 2005 pgi.gov.pl
Autorka/Autor: red.//am
Źródło: gov.pl
Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock