W piątek po godz. 11 Norweski Komitet Noblowski ogłosił laureatkę tegorocznej Pokojowej Nagrody Nobla. Została nią Maria Corina Machado. "Norweski Komitet Noblowski postanowił przyznać Nagrodę Nobla za rok 2025 Marii Corinie Machado za jej niestrudzoną pracę na rzecz praw demokratycznych narodu wenezuelskiego i za jej walkę o sprawiedliwe i pokojowe przejście od dyktatury do demokracji" - czytamy w komunikacie.
Jak argumentowano w uzasadnieniu przyznania nagrody, jest to "kobieta, która podtrzymuje płomień demokracji w obliczu narastającej ciemności" oraz "uosabia nadzieję na inną przyszłość, w której podstawowe prawa obywateli są chronione, a ich głosy są słyszane". Komitet Noblowski nazwał ją "jednym z najbardziej niezwykłych przykładów odwagi cywilnej w Ameryce Łacińskiej w ostatnich czasach".
- Jestem w szoku - powiedziała w piątek laureatka po ogłoszeniu decyzji Norweskiego Komitetu Noblowskiego. Zaznaczyła, że jest to nagroda "dla całego ruchu". Nagranie z wypowiedzią Machado zamieściło biuro prasowe Norweskiego Komitetu Noblowskiego.
Kim jest Maria Corina Machado?
Machado jest liderką demokratycznej opozycji w Wenezueli. W 2023 roku zdobyła ponad 90 proc. głosów w prawyborach bloku opozycyjnego i według sondaży pokonałaby Nicolasa Maduro w uczciwych wyborach. Głosowanie było zaplanowane na lato 2024 roku. Wenezuelskie sądy nałożyły na nią jednak zakaz sprawowania funkcji publicznych. Ostatecznie w wyborach prezydenckich pod koniec lipca jako kandydat opozycji wystartował Edmundo Gonzalez Urrutia i - według Machado oraz jej współpracowników - zdecydowanie wygrał głosowanie. Według oficjalnych wyników zwyciężył jednak Maduro, choć nie przedstawiono na to żadnych dowodów.
Machado jest założycielką organizacji pozarządowej Súmate, w ramach której - jak podkreślił Komitet Noblowski - "już ponad 20 lat temu opowiedziała się za wolnymi i uczciwymi wyborami". Od tego czasu przez lata działała na rzecz wolności narodu wenezuelskiego - podkreślono.
W zeszłym roku Machado zmuszona została żyć w ukryciu z powodu represji politycznych. Mimo poważnego zagrożenia zdrowia i życia nie wyjechała jednak ze swojego kraju, co nazwano "wyborem, który zainspirował miliony ludzi".
Machado ma już na swoim koncie dwie inne prestiżowe nagrody: imienia Vaclava Havla i Andrieja Sacharowa. Obie otrzymała w ubiegłym roku. Ponadto w 2019 roku otrzymała Nagrodę Wolności przyznawaną przez Międzynarodówkę Liberalną (LI), organizację skupiającą partie o profilu liberalnym.
58-letnia Machado jest pierwszą laureatką Pokojowej Nagrody Nobla pochodzącą z Wenezueli.
Pokojowa Nagroda Nobla - jak wybierany jest laureat
Laureata Pokojowej Nagrody Nobla wybiera pięcioosobowy Norweski Komitet Noblowski spośród wszystkich prawidłowo zgłoszonych kandydatów. Do tegorocznej nagrody zgłoszono 338 kandydatów, z czego 244 to osoby fizyczne, a 94 - organizacje. Komitet podaje jedynie liczbę nominowanych, a nazwiska i nazwy organizacji są ujawnianie dopiero po upływie 50 lat. Przed upływem tego czasu Komitet nie potwierdza kto został nominowany, więc wszystkie medialne doniesienia na ich temat są wyłącznie spekulacjami.
Do nagrody teoretycznie może być nominowana dowolna żyjąca osoba i funkcjonująca organizacja. Komitet nie ma wpływu na sensowność przesłanych do niej zgłoszeń i samo zgłoszenie nie jest żadnym oficjalnym tytułem, którym dana osoba czy organizacja może się posługiwać. Tegoroczna liczba nominowanych jest jedną z najwyższych w historii. Dla porównania, w zeszłym roku zgłoszono 286 kandydatów: 197 osób fizycznych i 89 organizacji. Rekordowym pozostaje rok 2016, gdy nominowano 376 osób i organizacji.
Nominacje, aby były ważne, powinny być przesłane do 31 stycznia danego roku, ale członkowie Norweskiego Komitetu Noblowskiego mogą na pierwszym posiedzeniu zgłosić dodatkowe osoby. Komitet wybiera laureata na ostatnim posiedzeniu przed ogłoszeniem werdyktu na początku października - w tym roku ostatnie posiedzenie odbyło się w poniedziałek. Członkowie Komitetu starają się wyłonić laureata osiągając konsensus, ale czasem jest to niemożliwe i wtedy o rozstrzyga o tym głosowanie, w którym wystarczy zwykła większość głosów.
W 2024 roku laureatem Pokojowej Nagrody Nobla została japońska organizacja Nihon Hidankyo. To oddolny ruch ocalałych po zrzuceniu bomb atomowych na Hiroszimę i Nagasaki.
Skład Komitetu Noblowskiego
Komitet Noblowski składa się z pięciu osób powoływanych przez norweski parlament na sześcioletnią kadencję z możliwością ponownego wyboru na kolejną. Skład Komitetu powinien w jak największym stopniu odzwierciedlać układ sił w norweskim parlamencie. Obecnie tworzą go: przewodniczący Joergen Watne Frydnes, biznesmen i szef organizacji non profit, Anne Enger, była przewodnicząca Partii Centrum i minister kultury, Asle Toje, ekspert ds. polityki zagranicznej, Kristin Clemet, była członkini gabinetu Partii Konserwatywnej i była posłanka, Gry Larsen, była sekretarz spraw zagranicznych Norwegii.
Czy Trump miał szanse na Nobla?
W tym roku o Pokojową Nagrodę Nobla mocno zabiegał Donald Trump. Kilkakrotnie wspominał, że zasługuje na to wyróżnienie. Według wielu ekspertów prezydent USA nie miał jednak na to szans. Jednym z powodów był chociażby sam termin składania nominacji - w tym roku minął ledwie ponad tydzień po objęciu przez niego urzędu. Z kolei zdaniem szefowej Instytutu Badań nad Pokojem (PRIO) w Oslo Niny Graeger "podejmowane przez niego działania wielokrotnie stały w rażącej sprzeczności z ostatnią wolą Alfreda Nobla". Szef Komitetu Noblowskiego Joergen Watne Frydenes wyznał zaś w czwartek, że zmasowane nagabywanie i próby nacisków nie przynoszą żadnych efektów. - Nawet, jeśli amerykański prezydent zadzwoniłby do mnie osobiście, to do momentu ogłoszenia tegorocznego laureata nie odbiorę od niego telefonu - mówił w rozmowie z dziennikiem "VG".
Nagrody Nobla 2025
W poniedziałek Instytut Karolinska w Szwecji ogłosił tegorocznych laureatów Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny. Otrzymali ją Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell i Shimon Sakaguchi za badania nad tolerancją obwodową układu odpornościowego. We wtorek przyznano Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki. Otrzymali ją John Clarke, Michel H. Devoret oraz John M. Martinis za "odkrycie makroskopowego kwantowego tunelowania mechanicznego i kwantyzacji energii w obwodzie elektrycznym".
W środę przyznano Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii. Otrzymali ją Susumu Kitagawa z Kyoto University, Richard Robson z University of Melbourne i Omar M. Yaghi z University of California, Berkeley. Naukowcy zostali wyróżnieni za "rozwój struktur metaloorganicznych". W czwartek przyznano Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury. Otrzymał ją Węgier László Krasznahorkai, za "fascynującą i wizjonerską twórczość, która w obliczu apokaliptycznego terroru potwierdza siłę sztuki".
W poniedziałek, w kolejnym tygodniu, Bank Szwecji im. Alfreda Nobla przyzna swoją nagrodę w dziedzinie nauk ekonomicznych.
Autorka/Autor: pb//am
Źródło: PAP, tvn24.pl
Źródło zdjęcia głównego: PAP/EPA