Teleskop. Od astronomicznych gigantów po teleskopy dla dzieci. Jaki wybrać?

Źródło:
PWN

Teleskopy służą naukowcom, ale też amatorom. Ludzi od zawsze fascynuje niebo, gwiazdy i to, czego nie da się dostrzec “gołym okiem”. Dlatego też próbują znaleźć sposoby, aby sięgać jak najdalej. W tym celu budowane są kolejne teleskopy astronomiczne, które pomogą eksplorować wszechświat.

● Odkrycie teleskopu przypisuje się Galileuszowi.

● Teleskop to urządzenie do odbioru promieniowania elektromagnetycznego ciał niebieskich. Umożliwia ogniskowanie wiązki w małym obszarze, w którym to promieniowanie może być analizowane.

● Wyróżniamy teleskopy optyczne, wysokoenergetyczne i radioteleskopy

● Najlepsze tereny do obserwacji nieba to obszary wiejskie, z dala od zabudowań.

Jak działają teleskopy?

Zasady działania teleskopów będą różne w zależności od zakresu promieniowania, jaki rejestrują. Najpopularniejsze i najpowszechniejsze są teleskopy optyczne i to na nich się skupimy.

W tubusie (głównej "rurze" ) teleskopu optycznego znaleźć można:

- obiektyw, który skupia docierające od obiektu światło; - okular, który powiększa otrzymany obraz lub urządzenia rejestrujące wytworzony obraz.

Szukając teleskopu wybór sprowadza się do dwóch kategorii: teleskopu zwierciadlanego (reflektor) lub teleskopu soczewkowego, lunety (refraktor). W refraktorze obiektywem jest soczewka lub zestaw soczewek. W reflektorze obiektyw to wklęsłe zwierciadło, które kieruje odbite światło do drugiego, mniejszego zwierciadła. Ono natomiast wyprowadza światło poza tubus.

Zobacz także: Meteoroid uderzył w Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba. "Niewielki, ale wyraźny ślad"

Historia teleskopów

Odkrycie teleskopu przypisuje się Galileuszowi. Istnieją jednak przypuszczenia, że pierwotnym wynalazcą zwierciadlanego teleskopu był Leonard Digges, angielski matematyk i geodeta. Nie zmienia to jednak faktu, że Galileusz za pomocą udoskonalonego przez siebie teleskopu dokonał wielu znaczących obserwacji - plam słonecznych czy pierścieni Saturna. Odkrył również cztery księżyce Jowisza i fazy Wenus. Lunety Galileusza miały nawet 30-krotne powiększenie, co było ogromnym dokonaniem.

Luneta Galileusza cechowała się niewielkim polem widzenia. Dlatego też niedługo później pojawiło się rozwiązanie alternatywne zaproponowane przez Johannesa Keplera - zbudowane było w oparciu o dwie soczewki wypukłe. Jego konstrukcja nazywana jest lunetą Keplera.

Dużym przełomem było skonstruowanie w 1668 roku przez Isaaca Newtona teleskopu zwierciadlanego. Obecnie teleskopy Newtona stosuje się głównie do obserwacji ciemniejszych obiektów.

Jaki teleskop dla początkującego

To pytanie zadaje sobie wiele osób, które zaczynają interesować się obserwacjami nieba, a przestaje im wystarczać “gołe oko” lub lornetka. Na początku warto skupić się na teleskopach, które pozwolą obserwować te najciekawsze na niebie rzeczy. Początkujący zapewne zainteresowani będą na przykład kraterami na Księżycu czy pierścieniami Saturna.

Do obserwacji planet czy Księżyca sprawdzi się refraktor. Jeżeli zależy ci na obserwacji galaktyk czy mgławic lepiej jednak zainteresować się reflektorem. Pamiętaj jednak, aby nie używać teleskopu bez zabezpieczenia do obserwacji Słońca. W takiej sytuacji potrzebne są specjalne filtry i przesłony.

Wybór teleskopu - na co zwrócić uwagę? Ważna jest średnica soczewki i zwierciadła. Podaje się ją w milimetrach. W zasadzie przyjąć można, że im większa średnica, tym lepszy sprzęt.

Teleskop dla początkujących lub dla dzieci nie powinien być zbyt skomplikowany. Pod tym względem przewagę mają refraktory. Reflektory trzeba bowiem ustawiać za każdym razem. Wybierając teleskop warto zwrócić uwagę na jego gabaryty. Do domowego ogródka nada się coś większego i cięższego, a sprzęt przewidziany na podróżowanie powinien być bardziej kompaktowy.

Ile kosztuje teleskop? Ceny teleskopów są bardzo zróżnicowane. Specjaliści nie polecają zakupu sprzętu najtańszego (zwykle dedykowanego dzieciom). Warto zainwestować już w teleskop za kilkaset złotych, do około tysiąca czy dwóch tysięcy złotych, żeby mieć z niego satysfakcję i nie znudzić się zbyt szybko obserwacjami. Kupując teleskop warto zaopatrzyć się w sprzęt markowy, który można wzbogacać.

Jeżeli planujesz przeprowadzać obserwacje w mieście, pamiętaj, że ograniczasz się do najjaśniejszych obiektów. Więcej zobaczysz z terenów podmiejskich i wiejskich. Jeżeli zależy ci jednak na świetnych warunkach do obserwacji, wybierz się na przykład w Bieszczady lub w Góry Izerskie. Znajdziesz tam parki ciemnego nieba, czyli obszary wyznaczone do ochrony przed zanieczyszczeniem światłem ciemności nocnej.

Największe teleskopy

Na świecie budowane są ogromne teleskopy, które umieszczane są w wysokogórskich obserwatoriach lub w przestrzeni kosmicznej. Jednym z naprawdę dużych teleskopów jest Wielki Teleskop Kanaryjski. Znajduje się on na wyspie La Palma i jest teleskopem pracującym w zakresie światła widzialnego i bliskiej podczerwieni. Średnica zwierciadła to 10,4 metra. Niewiele mniejsze są dwa Teleskopy Kecka. Pracują one w zakresie światła widzialnego i podczerwieni. Ustawione są na Mauna Kea na Hawajach. Oba teleskopy mają zwierciadła o średnicy 10 metrów.

Obecnie uwagę astronomów przyciąga Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba, który powstawał w latach 2007-2021. Jest to teleskop kosmiczny do obserwacji w podczerwieni. Nie jest on może największy, ale ma ogromne możliwości. Dzięki niemu astronomowie będą mogli sięgnąć głębiej w przestrzeń kosmiczną niż kiedykolwiek wcześniej.

Źródła: PWN, urania.edu.pl, astro.amu.edu.pl, odkrywcyplanet.pl, astronomia.media.pl

Bibliografia: Urania - wybieramy teleskop Instytut Obserwatorium Astronomiczne WF UAM - teleskopy Odkrywcy planet - teleskop astronomiczny HISTORIA OBSERWACJI ASTRONOMICZNYCH – teleskopy. Dwoje oczu – to za mało PWN - teleskop

Autorka/Autor:red.//am

Źródło: PWN

Pozostałe wiadomości

Przed nami kolejna fala arktycznego zimna. Jakiej temperatury możemy się spodziewać w nadchodzących dniach? Sprawdź, co przewiduje Tomasz Wasilewski w swojej prognozie długoterminowej na kolejne 16 dni.

Pogoda na 16 dni: powrót ciepła to odległa perspektywa

Pogoda na 16 dni: powrót ciepła to odległa perspektywa

Źródło:
tvnmeteo.pl

Na Kontakt24 otrzymaliśmy nagranie, na którym widać, jak stado żubrów zareagowało na załamanie pogody. Jak napisał Reporter24 pan Antoni, autor wideo, zwierzęta kompletnie nie przejęły się sypiącym śniegiem.

Ucz się od żubrów, jak znosić surową pogodę

Ucz się od żubrów, jak znosić surową pogodę

Źródło:
Kontakt24, tvnmeteo.pl

W ostatnich dniach mocno sypnęło śniegiem w Tatrach. W Dolinie Pięciu Stawów Polskich leży już 110 centymetrów śniegu, a na Kasprowym Wierchu niemal 90 cm - wynika z poniedziałkowych pomiarów IMGW.

Ponad metr śniegu w Tatrach

Ponad metr śniegu w Tatrach

Źródło:
IMGW, PAP

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodne ostrzega przed przymrozkami. W nocy i o poranku termometry mogą pokazać przy gruncie -6 stopni Celsjusza. Sprawdź, gdzie obowiązują alarmy.

Ostrzeżenia IMGW. W tych regionach noce i poranki będą lodowate

Ostrzeżenia IMGW. W tych regionach noce i poranki będą lodowate

Aktualizacja:
Źródło:
tvnmeteo.pl

Suzu gangesowy, delfin żyjący w mętnych wodach rzeki Ganges i Brahmaputra, może wyginąć przez działalność człowieka. Jak pisze BBC, ponad 6,3 tysięcy osobników tego gatunku jest zagrożonych z powodu polowań oraz rejsów turystycznych.

Żyją w mętnych wodach, zagrażają im rejsy i polowania

Żyją w mętnych wodach, zagrażają im rejsy i polowania

Źródło:
BBC, PAP

Pogoda na dziś. Poniedziałek 07.04 w całym kraju zapowiada się pochmurno. W prawie całym kraju chmury przyniosą opady od deszczu po mokry śnieg. Termometry pokażą od 4 do 10 stopni Celsjusza.

Pogoda na dziś - poniedziałek 07.04. Chłodny początek tygodnia z opadami

Pogoda na dziś - poniedziałek 07.04. Chłodny początek tygodnia z opadami

Źródło:
tvnmeteo.pl

Zima wróciła w weekend do Polski, a wszystko wskazuje na to, że chłodniejsza aura pozostanie z nami na dłużej. Również opady przyjmą w nadchodzących dniach zimowy charakter. W większości kraju zagości deszcz ze śniegiem, lokalnie może także dosypać śniegu.

W prognozach widać śnieg. Gdzie dosypie go najwięcej?

W prognozach widać śnieg. Gdzie dosypie go najwięcej?

Źródło:
tvnmeteo.pl

W sobotę nastąpiło drastyczne załamanie pogody. Do Polski napłynęło surowe, zimne powietrze znad bieguna północnego, które sprawiło, że "temperatura tąpnęła". Nowy tydzień przyniesie drugie uderzenie zimna. - Możemy mieć powtórkę tego, co było w sobotę - powiedziała na antenie TVN24 synoptyk tvnmeteo.pl Arleta Unton-Pyziołek.

"To było błyskawiczne włamanie". Co wydarzyło się w Polsce

"To było błyskawiczne włamanie". Co wydarzyło się w Polsce

Źródło:
TVN24

Ulewne deszcze nawiedziły amerykański stan Kentucky. W hrabstwie Franklin wody powodziowe porwały 9-letniego Gabriela. Jak podała stacja CNN, chłopiec zginął w czasie drogi na przystanek autobusu szkolnego.

Szedł do autobusu, porwały go wody powodziowe. Nie żyje 9-latek

Szedł do autobusu, porwały go wody powodziowe. Nie żyje 9-latek

Źródło:
CNN, Reuters, BBC

Niedźwiedź zaatakował zbieracza poroża w obwodzie moskiewskim. Według lokalnych mediów mężczyzna przeżył, ponieważ udawał martwego. Ranny trafił do szpitala z poważnymi obrażeniami głowy i twarzy.

Niedźwiedź okaleczył zbieracza poroża

Niedźwiedź okaleczył zbieracza poroża

Źródło:
Reuters, gazetametro.ru

Co najmniej 30 osób zginęło na skutek powodzi, jaka dotknęła w sobotę Kinszasę, stolicę Demokratycznej Republiki Konga. Władze regionu podały, że z zalanych regionów ewakuowano wiele osób. Powódź spowodowała także paraliż komunikacyjny na głównych arteriach komunikacyjnych miasta.

Stolica pod wodą. Nie żyje 30 osób

Stolica pod wodą. Nie żyje 30 osób

Źródło:
PAP, Reuters

Fale powodziowe zmyły most kolejowy... wraz ze stojącym na nim pociągiem. Do zdarzenia doszło w stanie Arkansas, który od kilku dni zmaga się z intensywnymi opadami deszczu. Jak podały lokalne media, chociaż wypadek wyglądał groźnie, nikt nie został ranny.

Rzeka porwała most. Był na nim pociąg

Rzeka porwała most. Był na nim pociąg

Źródło:
CNN, KY3

Sobota przyniosła części kraju niebezpieczną aurę. Strażacy przeprowadzili łącznie 1317 interwencji związanych z usuwaniem skutków silnego wiatru i intensywnych opadów śniegu - poinformował w niedzielę st. bryg. Karol Kierzkowski, rzecznik prasowy komendanta głównego PSP.

Powalone drzewa, zerwane dachy. Ponad 1300 interwencji

Powalone drzewa, zerwane dachy. Ponad 1300 interwencji

Źródło:
PAP

Gwałtowne burze, którym towarzyszył ulewny deszcz, nawiedziły południowe i środkowo-wschodnie Stany Zjednoczone. Doprowadziły do powstania rozległych powodzi. W wyniku żywiołu zginęło co najmniej 16 osób - podały lokalne media.

Całe dzielnice pod wodą, nie żyje 16 osób

Całe dzielnice pod wodą, nie żyje 16 osób

Źródło:
Reuters, PAP, france24.com

imowa aura nastała na Podkarpaciu i Podlasiu, a także i w Małopolsce. Na Kontakt24 otrzymaliśmy materiały pokrytych śniegiem krajobrazów.

Biały poranek. Część kraju pod śniegiem

Biały poranek. Część kraju pod śniegiem

Źródło:
tvnmeteo.pl, Kontakt24

Pogoda na Wielkanoc. Trwające znaczne ochłodzenie w Polsce i powrót zimowej pogody każą nam zadać pytanie o to, co czeka nas w pogodzie w trakcie zbliżających się świąt wielkanocnych. Nasza synoptyk Arleta Unton-Pyziołek sprawdza, co widać w amerykańskich i europejskich modelach meteorologicznych.

Pogoda na Wielkanoc. Co pokazują modele

Pogoda na Wielkanoc. Co pokazują modele

Źródło:
tvnmeteteo.pl

Zima ponownie zawitała do Polski. W kilku regionach kraju występują opady śniegu. Krótkotrwała zawieja pojawiła się także w Warszawie. Na Kontakt24 otrzymaliśmy zdjęcia i filmy z zaśnieżonych miejscowości.

Zawieja w Warszawie, biało w Olsztynie. Filmy i zdjęcia

Zawieja w Warszawie, biało w Olsztynie. Filmy i zdjęcia

Aktualizacja:
Źródło:
Kontakt24

Po wielu ciepłych dniach do Polski wróciła zimno. Nocami może chwytać silny mróz. Niska temperatura może powodować u niektórych osób reakcje alergiczne. Schorzenie nazywane jest pokrzywką z zimna.

Zimno też może uczulać

Zimno też może uczulać

Źródło:
American Academy of Dermatology, alergia.org.pl

Trzy osoby zginęły w mieście Coria del Rio w Sewilli po tym, jak zawalił się dach magazynu. Zdaniem służb, do tragicznego zdarzenia przyczyniły się silny wiatr i i ulewny deszcz, które do Hiszpanii sprowadziła w piątek burza Nuria.

Po wichurze i ulewach runął dach, zginęły trzy osoby

Po wichurze i ulewach runął dach, zginęły trzy osoby

Źródło:
ENEX, RTVE, El Pais

W jednej z angielskich wsi w hrabstwie Hertfordshire samiec myszołowca towarzyskiego atakował ludzi. Drapieżny ptak obierał sobie za cel łysych wysokich mężczyzn. Niektórzy trafiali z zakrwawioną głową do szpitala. W czwartek problematycznego osobnika udało się złapać.

Drapieżny ptak atakował wysokich łysych mężczyzn

Drapieżny ptak atakował wysokich łysych mężczyzn

Źródło:
The Independent, BBC News

W łożyskach kotek, a także w płodach, może znajdować się mikroplastik - wynika z niewielkiego badania naukowców z Uniwersytetu w Parmie. Zdaniem ekspertów niebezpieczne cząsteczki mogą przenikać przez barierę łożyskową i kumulować się w płodach.

Zbadali bezdomne kotki. W łożyskach miały coś, czego nie powinno tam być

Zbadali bezdomne kotki. W łożyskach miały coś, czego nie powinno tam być

Źródło:
PAP

W ostatnim czasie w Peru padał intensywny deszcz. Do tragicznego zdarzenia doszło w prowincji Chanchamayo, gdzie trzech robotników zginęło w wyniku osuwiska.

Osunęła się ziemia, spadli ze 150 metrów. Nie żyją

Osunęła się ziemia, spadli ze 150 metrów. Nie żyją

Źródło:
Reuters, elbuho.pe, hytimes.pe, pachamamaradio.org

Minionej nocy na polskim niebie pojawiła się zorza polarna. Świetlny spektakl był widoczny między innymi na północy kraju. Na Kontakt24 otrzymaliśmy wyjątkowe zdjęcia.

"Zorza ponownie zatańczyła nad polskim morzem"

"Zorza ponownie zatańczyła nad polskim morzem"

Aktualizacja:
Źródło:
tvnmeteo.pl, Kontakt24

Susza panuje w Kampinoskim Parku Narodowym. Przepływ wody w biegnącym przez jego teren cieku osiągnął w środę rekordowo niską wartość. Jak przekazali w mediach społecznościowych przedstawiciele parku, jest to szczególnie niebezpieczne dla wrażliwych na ogień kampinoskich ekosystemów.

"Najbardziej palny park w Polsce" zmaga się z suszą

"Najbardziej palny park w Polsce" zmaga się z suszą

Źródło:
KPN, Regionalne Centrum Ekologiczne REC Polska

Kot został odnaleziony podczas telewizyjnej relacji na żywo. Zwierzak zaginął podczas tornada, które w środę przeszło nad stanem Arkansas.

"Tam jest mój kot". Zaginione zwierzę odnalazło się podczas relacji telewizyjnej

"Tam jest mój kot". Zaginione zwierzę odnalazło się podczas relacji telewizyjnej

Źródło:
fox13memphis.com, tvnmeteo.pl

Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba sfotografował asteroidę 2024 YR4. Do niedawna istniało niewielkie ryzyko, że obiekt mógłby uderzyć w Ziemię w 2032 roku. Obecnie to prawdopodobieństwo oceniane jest na bliskie zeru.

Asteroida, która mogła trafić w Ziemię, na zdjęciu

Asteroida, która mogła trafić w Ziemię, na zdjęciu

Źródło:
ESA, phys.org
Naukowcy sfermentowali miso w kosmosie

Naukowcy sfermentowali miso w kosmosie

Źródło:
CNN, iScience

Polska misja IGNIS na Międzynarodową Stację Kosmiczną wystartuje najwcześniej w maju - przekazała NASA. W jej tamach na ISS poleci astronauta Sławosz Uznański-Wiśniewski, który przeprowadzi szereg badań zaproponowanych przez krajowe przedsiębiorstwa i ośrodki naukowe.

Polski astronauta na ISS. NASA podała datę

Polski astronauta na ISS. NASA podała datę

Źródło:
PAP, NASA

Samce muszki owocowej, które "piją" alkohol, są bardziej atrakcyjne dla samic. Jak wynika z badań, ten związek chemiczny powoduje zwiększoną produkcję hormonów płciowych. Co jeszcze ciekawsze - w mózgach muszek owocowych naukowcy zidentyfikowali mechanizm pozwalający na kontrolę konsumpcji alkoholu.

Samce muszek owocowych "piją" alkohol, by zyskać na atrakcyjności

Samce muszek owocowych "piją" alkohol, by zyskać na atrakcyjności

Źródło:
PAP, BBC

Tornada przetoczyły się w środę nad centralnymi i południowymi Stanami Zjednoczonymi. Trąby powietrzne spowodowały spore zniszczenia w stanach Missouri i Arkansas. Meteorolodzy ostrzegają, że to nie koniec zagrożeń - kolejne dni mają przynieść wyjątkowo obfite ulewy.

Ludzie pod gruzami domów, wiatr porywał auta

Ludzie pod gruzami domów, wiatr porywał auta

Źródło:
Reuters, CNN

Część Ameryki Północnej powoli kapie w głąb Ziemi. Jak wyjaśnili naukowcy z Uniwersytetu Teksańskiego, proces ten zachodzi bardzo głęboko pod powierzchnią, na granicy skorupy i płaszcza Ziemi. Modelowanie komputerowe pomogło im też w ustaleniu, co powoduje cieknięcie skał.

Geologowie zauważyli, że Stany Zjednoczone kapią w głąb Ziemi

Geologowie zauważyli, że Stany Zjednoczone kapią w głąb Ziemi

Źródło:
University of Texas - Austin

Trzęsienie ziemi o magnitudzie 5,6 nawiedziło południowe wybrzeże Birmy (Mjanmy) - przekazało niemieckie centrum informacyjne GFZ. Azjatycki kraj nadal zmaga się ze skutkami ubiegłotygodniowych wstrząsów, które wystąpiły w okolicy miasta Mandalaj. Jak podała agencja AP, liczba ofiar kataklizmu przekroczyła 3 tysiące.

Kolejne trzęsienie ziemi w Birmie. Liczba ofiar stale rośnie

Kolejne trzęsienie ziemi w Birmie. Liczba ofiar stale rośnie

Źródło:
PAP, Reuters