Teleskop. Od astronomicznych gigantów po teleskopy dla dzieci. Jaki wybrać?

Źródło:
PWN

Teleskopy służą naukowcom, ale też amatorom. Ludzi od zawsze fascynuje niebo, gwiazdy i to, czego nie da się dostrzec “gołym okiem”. Dlatego też próbują znaleźć sposoby, aby sięgać jak najdalej. W tym celu budowane są kolejne teleskopy astronomiczne, które pomogą eksplorować wszechświat.

● Odkrycie teleskopu przypisuje się Galileuszowi.

● Teleskop to urządzenie do odbioru promieniowania elektromagnetycznego ciał niebieskich. Umożliwia ogniskowanie wiązki w małym obszarze, w którym to promieniowanie może być analizowane.

● Wyróżniamy teleskopy optyczne, wysokoenergetyczne i radioteleskopy

● Najlepsze tereny do obserwacji nieba to obszary wiejskie, z dala od zabudowań.

Jak działają teleskopy?

Zasady działania teleskopów będą różne w zależności od zakresu promieniowania, jaki rejestrują. Najpopularniejsze i najpowszechniejsze są teleskopy optyczne i to na nich się skupimy.

W tubusie (głównej "rurze" ) teleskopu optycznego znaleźć można:

- obiektyw, który skupia docierające od obiektu światło; - okular, który powiększa otrzymany obraz lub urządzenia rejestrujące wytworzony obraz.

Szukając teleskopu wybór sprowadza się do dwóch kategorii: teleskopu zwierciadlanego (reflektor) lub teleskopu soczewkowego, lunety (refraktor). W refraktorze obiektywem jest soczewka lub zestaw soczewek. W reflektorze obiektyw to wklęsłe zwierciadło, które kieruje odbite światło do drugiego, mniejszego zwierciadła. Ono natomiast wyprowadza światło poza tubus.

Zobacz także: Meteoroid uderzył w Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba. "Niewielki, ale wyraźny ślad"

Historia teleskopów

Odkrycie teleskopu przypisuje się Galileuszowi. Istnieją jednak przypuszczenia, że pierwotnym wynalazcą zwierciadlanego teleskopu był Leonard Digges, angielski matematyk i geodeta. Nie zmienia to jednak faktu, że Galileusz za pomocą udoskonalonego przez siebie teleskopu dokonał wielu znaczących obserwacji - plam słonecznych czy pierścieni Saturna. Odkrył również cztery księżyce Jowisza i fazy Wenus. Lunety Galileusza miały nawet 30-krotne powiększenie, co było ogromnym dokonaniem.

Luneta Galileusza cechowała się niewielkim polem widzenia. Dlatego też niedługo później pojawiło się rozwiązanie alternatywne zaproponowane przez Johannesa Keplera - zbudowane było w oparciu o dwie soczewki wypukłe. Jego konstrukcja nazywana jest lunetą Keplera.

Dużym przełomem było skonstruowanie w 1668 roku przez Isaaca Newtona teleskopu zwierciadlanego. Obecnie teleskopy Newtona stosuje się głównie do obserwacji ciemniejszych obiektów.

Jaki teleskop dla początkującego

To pytanie zadaje sobie wiele osób, które zaczynają interesować się obserwacjami nieba, a przestaje im wystarczać “gołe oko” lub lornetka. Na początku warto skupić się na teleskopach, które pozwolą obserwować te najciekawsze na niebie rzeczy. Początkujący zapewne zainteresowani będą na przykład kraterami na Księżycu czy pierścieniami Saturna.

Do obserwacji planet czy Księżyca sprawdzi się refraktor. Jeżeli zależy ci na obserwacji galaktyk czy mgławic lepiej jednak zainteresować się reflektorem. Pamiętaj jednak, aby nie używać teleskopu bez zabezpieczenia do obserwacji Słońca. W takiej sytuacji potrzebne są specjalne filtry i przesłony.

Wybór teleskopu - na co zwrócić uwagę? Ważna jest średnica soczewki i zwierciadła. Podaje się ją w milimetrach. W zasadzie przyjąć można, że im większa średnica, tym lepszy sprzęt.

Teleskop dla początkujących lub dla dzieci nie powinien być zbyt skomplikowany. Pod tym względem przewagę mają refraktory. Reflektory trzeba bowiem ustawiać za każdym razem. Wybierając teleskop warto zwrócić uwagę na jego gabaryty. Do domowego ogródka nada się coś większego i cięższego, a sprzęt przewidziany na podróżowanie powinien być bardziej kompaktowy.

Ile kosztuje teleskop? Ceny teleskopów są bardzo zróżnicowane. Specjaliści nie polecają zakupu sprzętu najtańszego (zwykle dedykowanego dzieciom). Warto zainwestować już w teleskop za kilkaset złotych, do około tysiąca czy dwóch tysięcy złotych, żeby mieć z niego satysfakcję i nie znudzić się zbyt szybko obserwacjami. Kupując teleskop warto zaopatrzyć się w sprzęt markowy, który można wzbogacać.

Jeżeli planujesz przeprowadzać obserwacje w mieście, pamiętaj, że ograniczasz się do najjaśniejszych obiektów. Więcej zobaczysz z terenów podmiejskich i wiejskich. Jeżeli zależy ci jednak na świetnych warunkach do obserwacji, wybierz się na przykład w Bieszczady lub w Góry Izerskie. Znajdziesz tam parki ciemnego nieba, czyli obszary wyznaczone do ochrony przed zanieczyszczeniem światłem ciemności nocnej.

Największe teleskopy

Na świecie budowane są ogromne teleskopy, które umieszczane są w wysokogórskich obserwatoriach lub w przestrzeni kosmicznej. Jednym z naprawdę dużych teleskopów jest Wielki Teleskop Kanaryjski. Znajduje się on na wyspie La Palma i jest teleskopem pracującym w zakresie światła widzialnego i bliskiej podczerwieni. Średnica zwierciadła to 10,4 metra. Niewiele mniejsze są dwa Teleskopy Kecka. Pracują one w zakresie światła widzialnego i podczerwieni. Ustawione są na Mauna Kea na Hawajach. Oba teleskopy mają zwierciadła o średnicy 10 metrów.

Obecnie uwagę astronomów przyciąga Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba, który powstawał w latach 2007-2021. Jest to teleskop kosmiczny do obserwacji w podczerwieni. Nie jest on może największy, ale ma ogromne możliwości. Dzięki niemu astronomowie będą mogli sięgnąć głębiej w przestrzeń kosmiczną niż kiedykolwiek wcześniej.

Źródła: PWN, urania.edu.pl, astro.amu.edu.pl, odkrywcyplanet.pl, astronomia.media.pl

Bibliografia: Urania - wybieramy teleskop Instytut Obserwatorium Astronomiczne WF UAM - teleskopy Odkrywcy planet - teleskop astronomiczny HISTORIA OBSERWACJI ASTRONOMICZNYCH – teleskopy. Dwoje oczu – to za mało PWN - teleskop

Autorka/Autor:red.//am

Źródło: PWN

Pozostałe wiadomości

Przed nami nie tylko spektakularne ochłodzenie, ale także ulewy. Co jeszcze przyniosą nadchodzące dni? Kiedy może wrócić upał? Sprawdź najnowszą prognozę pogody na 16 dni, przygotowaną przez prezentera tvnmeto.pl Tomasza Wasilewskiego.

Pogoda na 16 dni: wpadniemy z jednej skrajności w drugą

Pogoda na 16 dni: wpadniemy z jednej skrajności w drugą

Źródło:
tvnmeteo.pl

Pogoda na jutro, czyli na poniedziałek 7.07. W nocy pojawią się opady deszczu, miejscami może zagrzmieć. Dzień przyniesie deszcz, wieczorem spodziewane są burze z ulewnym deszczem i silnym wiatrem.

Pogoda na jutro - poniedziałek 7.07. Nocna wędrówka strefy opadów, możliwe burze

Pogoda na jutro - poniedziałek 7.07. Nocna wędrówka strefy opadów, możliwe burze

Źródło:
tvnmeteo.pl

Przed nami załamanie pogody, które potrwa niemal do końca tygodnia. Śródziemnomorski niż przyniesie opady deszczu, które mogą być obfite. Spodziewane są też burze. Sprawdź, jak dużo deszczu może spaść.

Śródziemnomorski niż przyniesie ulewy i burze. Jak dużo deszczu spadnie

Śródziemnomorski niż przyniesie ulewy i burze. Jak dużo deszczu spadnie

Źródło:
tvnmeteo.pl

W niedzielę firma Axiom Space połączyła się z członkami misji Ax-4 - Sławoszem Uznańskim-Wiśniewskim i Peggy Whitson. Polak powiedział, że cały czas realizują misję. W pewnym momencie podczas transmisji pojawiły się pierogi.

Pierogi w kosmosie. "Smacznego"

Pierogi w kosmosie. "Smacznego"

Źródło:
TVN24

Jeszcze do niedawna w ciepłe, letnie wieczory łąki, parki i ogrody były rozświetlone przez świetliki. Przyrodnicy alarmują jednak, że populacja tych owadów drastycznie maleje, a nawet pojawia się ryzyko ich wyginięcia. Są jednak sposoby na to, aby zatrzymać ten negatywny trend.

Świetliki mogą wyginąć. Ekspert podaje trzy powody

Świetliki mogą wyginąć. Ekspert podaje trzy powody

Źródło:
PAP, Discover Magazine

Bilans ofiar powodzi błyskawicznej, która nawiedziła Teksas, wzrósł do 67 osób. Wśród zabitych są dzieci. Jak podała stacja CNN, trwają poszukiwania 11 zaginionych dziewczynek, uczestniczek chrześcijańskiego obozu Camp Mystic.

Zginęło ponad 60 osób. "Nie zrezygnujemy z poszukiwań"

Zginęło ponad 60 osób. "Nie zrezygnujemy z poszukiwań"

Źródło:
CNN, Reuters

Grecja przygotowuje się na kilkudniową falę upałów. Z prognoz wynika, że miejscami temperatura sięgnie nawet 42 stopni Celsjusza.

Grecja się "zagotuje". Będzie ponad 40 stopni

Grecja się "zagotuje". Będzie ponad 40 stopni

Źródło:
PAP, newpost.gr, iefimerida.gr

Lew uciekł z ogrodu zoologicznego i zaatakował 53-letniego mężczyznę. Ranny został zabrany do szpitala, a zwierzę zastrzelono. Do zdarzenia doszło w tureckim mieście Manavgat.

Lew uciekł z zoo i zaatakował mężczyznę

Lew uciekł z zoo i zaatakował mężczyznę

Źródło:
PAP, milliyet.com.tr

Pogoda w nadchodzącym czasie zmieni się diametralnie. Nad północnymi Włochami rodzi się niż genueński, który w kolejnych dniach ma przynieść intensywne opady, które dotrą do Polski. Ile deszczu może spaść w przyszłym tygodniu? Opowiadał o tym Tomasz Wasilewski na antenie TVN24.

"Przed nami kolosalna zmiana pogody"

"Przed nami kolosalna zmiana pogody"

Źródło:
TVN24, tvnmeteo.pl

Wieczorem w niedzielę w części kraju prognozowane są burze. IMGW wydał ostrzeżenia pierwszego stopnia przed tym zjawiskiem. Wciąż obowiązują alarmy drugiego i pierwszego stopnia przed upałem.

Nie tylko wysoka temperatura. Są kolejne ostrzeżenia

Nie tylko wysoka temperatura. Są kolejne ostrzeżenia

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW

Europa nie była przygotowana na takie lato. Skwar zaczął się w czerwcu, w południowej i zachodniej części kontynentu, by do sierpnia rozlać się właściwie we wszystkich regionach. Dni były o sześć-siedem stopni cieplejsze niż zazwyczaj o tej porze roku. Ludzie, nienawykli do takiego gorąca, mdleli na ulicach. Często było już za późno, by ich uratować - według wstępnych szacunków na skutek upału zmarło ponad 30 tysięcy ludzi, ale późniejsze analizy podniosły ten tragiczny bilans do nawet 70 tysięcy. W Paryżu zakłady pogrzebowe nie nadążały z przyjmowaniem ciał, a władze podjęły decyzję o przekształceniu magazynu przemysłowego w miejscowości Rungis w tymczasową kostnicę.

Upał może nas zabić na 27 sposobów. Wciąż poznajemy nowe

Upał może nas zabić na 27 sposobów. Wciąż poznajemy nowe

Źródło:
TVN24+

Alert RCB. Rządowe Centrum Bezpieczeństwa wysłało w niedzielę do odbiorców sieci komórkowych na terenie czterech województw ostrzeżenie SMS w związku z dużym zagrożeniem pożarowym w lasach.

Alert RCB na terenie czterech województw

Alert RCB na terenie czterech województw

Źródło:
RCB

Centralną część Teksasu nawiedziły katastrofalne powodzie. W wyniku żywiołu zginęło co najmniej 50 osób, w tym kilkanaścioro dzieci. Pogoda wyrządziła ogromne szkody na terenie katolickiego obozu Mystic Camp, na którym byli także Polacy, nic im się nie stało. Opowiadali o tym, jak wyglądała ewakuacja i załamanie aury.

"Nie wierzyłyśmy w to, co tam się wydarzyło. To było jak zły sen"

"Nie wierzyłyśmy w to, co tam się wydarzyło. To było jak zły sen"

Źródło:
PAP

Stan wykonania polskiej misji wykonywanej przez Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego wynosi 72,9 procenta. Polski astronauta w sobotę połączył się z młodzieżą w Rzeszowie, kontynuował prace nad polskimi eksperymentami oraz nagrał materiały edukacyjne i promocyjne.

Kolejny pracowity dzień polskiego astronauty

Kolejny pracowity dzień polskiego astronauty

Źródło:
PAP

Potężna fala powodziowa przeszła przez hrabstwo Kerr w Teksasie, gdzie odbywał się chrześcijański obóz Camp Mystic. Wśród uczestników wymiany byli Polacy. Wszyscy są cali i zdrowi - poinformował w sobotę przedstawiciel programu Camp America.

Na obozie Camp Mystic w Teksasie byli Polacy. "Są cali i zdrowi"

Na obozie Camp Mystic w Teksasie byli Polacy. "Są cali i zdrowi"

Źródło:
PAP, Kontakt24, tvnmeteo.pl

Lew zaatakował i zranił kobietę oraz dwoje dzieci. Do zdarzenia doszło w pakistańskim mieście Lahaur. Atak dzikiego zwierzęcia został uchwycony na nagraniu.

Lew rzuca się na kobietę. Dramatyczne nagranie

Lew rzuca się na kobietę. Dramatyczne nagranie

Źródło:
Reuters, timesofindia.indiatimes.com

W sobotę polski astronauta doktor Sławosz Uznański-Wiśniewski po raz kolejny połączył się z Ziemią. Tym razem odpowiadał na pytania młodzieży zgromadzonej w auli Politechniki Rzeszowskiej.

"Halo Rzeszów? Tu ISS". Kolejne łączenie z polskim astronautą

"Halo Rzeszów? Tu ISS". Kolejne łączenie z polskim astronautą

Źródło:
tvnmeteo.pl, PAP

Po ponad tygodniu walki z pożarami lasów w tureckiej prowincji Izmir, władze poinformowały o opanowaniu żywiołu. Ogień strawił tysiące hektarów lasów, zniszczył też trzy miejscowości i zabił tysiące zwierząt. W innych częściach kraju nadal trwa walka z żywiołem.

W pożarach zginęły trzy osoby. Walka z ogniem wciąż trwa

W pożarach zginęły trzy osoby. Walka z ogniem wciąż trwa

Źródło:
PAP

Turcję czeka dziewięciodniowa fala upałów. Z prognoz wynika, że temperatura może sięgnąć nawet 50 stopni Celsjusza. Eksperci ostrzegają przed ryzykiem udaru cieplnego i pożarów lasów, a władze apelują o zachowanie szczególnej ostrożności.

"Kopuła ciepła" nad Turcją. Temperatura może sięgnąć 50 stopni

"Kopuła ciepła" nad Turcją. Temperatura może sięgnąć 50 stopni

Źródło:
PAP

Pożar Madre, który od kilku dni pustoszy południową Kalifornię, rozprzestrzenił się już na obszarze o powierzchni przekraczającej 28 tysięcy hektarów, zmuszając setki osób do ewakuacji. To największy tegoroczny pożar w stanie - jego dym dotarł do sąsiednich hrabstw, a ogień wymknął się spod kontroli na trudnym, górzystym terenie.

Największy pożar w tym roku. Ewakuacje, ogień w pobliżu autostrady

Największy pożar w tym roku. Ewakuacje, ogień w pobliżu autostrady

Źródło:
PAP

Po raz pierwszy od ponad stu lat paryżanie i turyści mogą ponownie pływać w Sekwanie. W sobotni poranek otwarto trzy miejskie kąpieliska na rzece, kończąc symbolicznie proces oczyszczania wód zapoczątkowany przed igrzyskami olimpijskimi w 2024 roku.

Paryż wraca do tradycji sprzed rewolucji francuskiej

Paryż wraca do tradycji sprzed rewolucji francuskiej

Źródło:
PAP, Reuters

W części Krety i w okolicach Aten od kilku dni trwa walka z pożarami, które zmusiły mieszkańców i turystów do ewakuacji. Setki strażaków z pomocą śmigłowców walczą z żywiołem. Sytuację pogarsza silny wiatr. Ogień pochłania lasy, gaje oliwne i zagraża domom.

Kolejny dzień walki z żywiołem. "To było bardzo przerażające"

Kolejny dzień walki z żywiołem. "To było bardzo przerażające"

Źródło:
Reuters, Ekathimerini.com

Włochy zmagają się z falą upałów. Rośnie liczba nagłych zatrzymań pracy serca, zwłaszcza na plażach, gdzie temperatury przekraczają 40 stopni Celsjusza. Służby ratunkowe apelują o ostrożność i przestrzeganie zasad bezpieczeństwa, bo nikt nie jest odporny na skutki ekstremalnego gorąca.

"Nikt nie może czuć się bezpieczny". Taka sytuacja pierwszy raz

"Nikt nie może czuć się bezpieczny". Taka sytuacja pierwszy raz

Źródło:
PAP

Fala mrozów, która nawiedziła Urugwaj, przyczyniła się do śmierci co najmniej ośmiu osób. W odpowiedzi na kryzys otworzono całodobowe schroniska, zapewniając bezdomnym i najbardziej narażonym ciepło, posiłki oraz opiekę medyczną.

Ludzie zamarzali na ulicach. Osiem osób nie żyje

Ludzie zamarzali na ulicach. Osiem osób nie żyje

Źródło:
Reuters

Młody łoś zaskoczył plażowiczów w litewskiej Kłajpedzie, wskakując do wód Morza Bałtyckiego niczym do leśnego jeziora. Choć dla ludzi był to niecodzienny widok, eksperci uspokajają - łosie od czasu do czasu odwiedzają nadmorskie tereny, by się schłodzić, napić wody i kontynuować wędrówkę.

Łoś w Bałtyku? To wcale nie taka rzadkość

Łoś w Bałtyku? To wcale nie taka rzadkość

Źródło:
LNK

Trzeci jak do tej pory międzygwiezdny obiekt został zaobserwowany w Układzie Słonecznym. Kometa otrzymała nazwę 3I/ATLAS. Jak podała amerykańska agencja kosmiczna NASA, w momencie odkrycia znajdowała się około 520 milionów kilometrów od Ziemi, ale w październiku znacznie zbliży się do naszej planety.

Przybyła spoza Układu Słonecznego. NASA już wie, czym jest

Przybyła spoza Układu Słonecznego. NASA już wie, czym jest

Źródło:
NASA, MPC., space.com, virtualtelescope.eu

W Parku Narodowym w Zambii doszło do tragedii - dwie turystki zostały zaatakowane przez słonicę ze słoniątkiem. Przewodnicy próbowali powstrzymać zwierzę, ale zdążyło ono stratować kobiety.

Słoń stratował turystki. Nie udało się ich uratować

Słoń stratował turystki. Nie udało się ich uratować

Źródło:
PAP