Weta Andrzeja Dudy "otwierają nieoczekiwany, nowy rozdział w debacie, która rozdarła Polskę, dawniej modelową postkomunistyczną demokrację w Europie Wschodniej" napisał w komentarzu "Washington Post". Amerykańskie media szeroko komentowały w poniedziałek zablokowanie przez polskiego prezydenta nowelizacji dwóch z trzech ustaw o sądownictwie.
"Prezydent Polski nieoczekiwanie interweniuje w ochronie niezależnych sądów", brzmi nagłówek artykułu o wetach Andrzeja Dudy w "Washington Post".
"Prezydent Polski w poniedziałek użył prawa weta by powstrzymać kraj od dalszego zmniejszania niezależności jego sądownictwa, odrzucając dwie ustawy, które europejscy urzędnicy - oraz dziesiątki tysięcy demonstrantów - potępili jako zagrażające demokracji i rządom prawa" - napisano. W ocenie dziennika decyzja ta "otwiera nieoczekiwany, nowy rozdział w debacie, która rozdarła Polskę, dawniej modelową postkomunistyczną demokrację w Europie Wschodniej".
Bardziej złożona rzeczywistość
Jak komentuje to "New York Times", "Andrzej Duda był względnie mało znaczącym członkiem prawicowej partii Prawo i Sprawiedliwość, gdy jej lider i najpotężniejszy człowiek w kraju wypchnął go przed szereg, by ten kandydował w wyborach prezydenckich w 2015 roku". Odkąd władzę przejął w Polsce PiS, prezydent był, według gazety, "niezawodnym orędownikiem inicjatyw rządzącej, nacjonalistycznej partii".
Jednak zgłoszone w poniedziałek weta, zdaniem "NYT", wiele zmieniły. "Wygląda na to, że rzeczywistość wewnątrz obozu rządzącego jest bardziej złożona niż mogliśmy przypuszczać", twierdzi politolog Rafał Chwedoruk, cytowany w artykule. "Były już pogłoski o rosnącym rozdźwięku pomiędzy dwoma przywódcami, widocznym rozłamie, który odpowiada szerszym podziałom, które rozdarły Polskę", napisano.
W opublikowanym na łamach "NYT" komentarzu Sławomira Sierakowskiego zwracana jest ponadto uwaga na znaczenie niedawnej wizyty prezydenta USA Donalda Trumpa dla polskiego obozu władzy. "Polska odwraca się od demokracji, dzięki USA", brzmi tytuł komentarza.
Według autora, wizyta Trumpa w Polsce przysłużyła się PiS, ponieważ "zwalczany w Europie, jego rząd potrzebował pokazania, że Polska cieszy się szacunkiem jednego z najpotężniejszych polityków na świecie".
"Sytuacja pozostaje bardzo niestabilna"
Agencja Bloomberg w tekście Piotra Bujnickiego, Doroty Bartyzel i Adriana Krajewskiego pisze, że propozycje zmian PiS w sądownictwie wywołały "największy kryzys polityczny od upadku komunizmu" i podniosły debatę w Unii Europejskiej na temat tego, jak stawić czoło państwom członkowskim, które "naruszają demokratyczne wartości".
Bloomberg zauważa, że prezydenckie weto poprzedziło osiem dni protestów w całym kraju. Propozycję reformy krytykowały państwa UE, amerykański Departament Stanu. W sobotę senator John McCain oświadczył, że Polska "zrobiła krok wstecz od demokracji".
- Weto Dudy to z pewnością chwila na złapanie oddechu, ale wiele zależy od tego, czy partia rządząca będzie nadal próbowała kontrolować sądownictwo, czy ustąpi - powiedział agencji Bloomberg Paul Ivan, analityk brukselskiego European Policy Center. - Sytuacja pozostaje bardzo niestabilna.
Bloomberg zwraca uwagę, że na dniach Komisja Europejska może podjąć decyzję o formalnym uruchomieniu artykułu 7 Traktatu o Unii Europejskiej, co skutkować może sankcjami.
- Czas weta nie jest przypadkowy - zauważa Jiri Pehe, dyrektor New York University w Pradze i były doradca byłego czeskiego prezydenta Vaclava Havla. - Komisja Europejska miała spotkać się w środę i uruchomić artykuł 7, który jest najostrzejszą formą kary dla państwa członkowskiego.
Wszystkie elementy układanki
Portal Politico zwraca z kolei uwagę na "ostrożną" reakcję Komisji Europejskiej na konsekwencje poniedziałkowych wet Andrzeja Dudy. Jej rzecznik "nie powiedział czy komisarze zdecydują się na wszczęcie procedury nałożenia sankcji na Polskę, coś, czym Komisja groziła w zeszłym tygodniu. Zamiast tego, Komisja będzie rozmawiać o sytuacji 'globalnej"' w kraju i 'wszystkich elementach układanki'".
Autor: mm,pk/sk / Źródło: New York Times, Washington Post, Politico, Bloomberg
Źródło zdjęcia głównego: | New York Times, Washington Post, Politico