Polskie oczy na Amerykę. Co mówiono o naszym kraju w czasie debaty Harris-Trump

To była pierwsza - i być może jedyna - debata Donalda Trumpa i Kamali Harris. I pierwsze spotkanie tych dwojga twarzą w twarz. Zaczęło się od niespodziewanego uścisku dłoni, potem było już znacznie mniej przyjemnie. Niedługo później doszło do fali wzajemnych ataków, oskarżeń i zniewag. Choć, jak zaznaczają komentatorzy, stosunkowo mało miejsca poświęcono na szczegóły proponowanej przez obu kandydatów polityki, nie zabrakło tematów ważnych, także z punktu widzenia naszego kraju. Oto kluczowe wątki dla Polski.

CZYTAJ RÓWNIEŻ: Taylor Swift napisała do 284 milionów fanów. Tuż po debacie Harris-Trump. Kogo poparła?

Kwestia wojny w Ukrainie była przedmiotem jednego z dłuższych i ostrzejszych sporów miedzy kandydatami. Pytany o to, czy chce, by Ukraina wygrała wojnę, Trump stwierdził jedynie, że chce zakończenia konfliktu i "bezsensownej śmierci milionów ludzi". - W najlepszym interesie naszego kraju jest zakończyć tę wojnę, wynegocjować porozumienie, żeby życie tylu ludzi nie było już niszczone - powiedział republikanin.

Obiecał też - jak robił to wielokrotnie wcześniej - że doprowadzi do ustania konfliktu jeszcze przed objęciem prezydentury, jako prezydent elekt. Nie podał jednak szczegółów, jak chciałby doprowadzić do zawieszenia broni i na jakich warunkach.

- To jest wojna, która domaga się tego, żeby ją zakończyć. Załatwię to jeszcze zanim zostanę prezydentem, jeśli wygram, jako prezydent elekt. Porozmawiam z jednym i drugim (Zełenskim i Putinem - red.), doprowadzę do spotkania - przekonywał Trump. - Znam bardzo dobrze Zełenskiego i znam bardzo dobrze Putina. Mam z nimi dobre relacje. Oni mnie szanują, ale nie szanują Bidena. Jak można go szanować? Za co? - mówił, zarzucając urzędującemu prezydentowi, że "w ciągu dwóch lat nie wykonał nawet telefonu do Putina".

- Donald Trump cały czas stara się przekonać Amerykanów i świat, że on byłby w stanie szybko załatwić kwestię wojny w Ukrainie. I cały czas nie przedstawia tak naprawdę za bardzo konkretów. Z jednej strony zapewnia, że będzie w stanie załatwić to szybko, jeszcze jako prezydent elekt, jeszcze przed ewentualnym objęciem prezydentury. Z drugiej strony nie bardzo zdradza, jak to zrobić - komentował dziennikarz TVN24 i korespondent z USA Michał Sznajder.

CZYTAJ WIĘCEJ: Kto wygrał debatę? Pierwszy sondaż i komentarze

Harris broniła dorobku swojej administracji, twierdząc, że gdyby nie wysiłki USA i sojuszników, "Putin siedziałby teraz w Kijowie", a Trump sprzedałby Putinowi zarówno Ukrainę, jak i sojuszników, takich jak Polska.

- Gdyby Donald Trump był prezydentem, Putin siedziałby teraz w Kijowie. Zrozumcie, co to oznacza, ponieważ agenda Putina nie dotyczy tylko Ukrainy. Zrozumcie, dlaczego europejscy sojusznicy i nasi sojusznicy z NATO są tak wdzięczni, że nie jesteś już prezydentem, i że my rozumiemy znaczenie największego sojuszu wojskowego, jaki świat kiedykolwiek znał, jakim jest NATO - powiedziała Harris.

Dodała, że gdyby nie działania jej i Bidena na rzecz wsparcia Ukrainy, Putin wygrałby wojnę i "miał oko na resztę Europy, zaczynając od Polski".

- Dlaczego nie powiesz 800 tysiącom Amerykanów polskiego pochodzenia tu, w Pensylwanii, jak szybko byś oddał (Polskę) za przysługę i za to, co twoim zdaniem jest przyjaźnią z dyktatorem, który zjadłby cię na obiad? - pytała.

- To było bardzo sprytne rozegranie tematu regionalnego czy lokalnego na scenie światowej, bo cały świat oglądał tę debatę - komentował Sznajder. Zwrócił uwagę, że Pensylwania jest niezwykle istotnym stanem w amerykańskich wyborach.

W praktyce o wyniku wyborów prezydenckich w USA decyduje kilka tak zwanych swing states, czyli stanów wahających się, które historycznie i sondażowo nie wykazują jednoznacznej lojalności partyjnej. Jednym z nich jest Pensylwania. Do zdobycia jest tam aż 19 głosów elektorskich, co czyni ten region kluczowym polem walki o Białym Dom. Wygrana w Pensylwanii zwiastuje zwycięstwo w skali kraju - aż w 47 na 59 wyborów mieszkańcy stanu poparli kandydata, który ostatecznie został prezydentem. 

- Aby wygrać prezydenturę, zwycięstwo w stanie Pensylwania wydaje się być wręcz niezbędne - stwierdził Sznajder.

Zaznaczył, że był to także sygnał wysłany do polskiego elektoratu. - Trochę na takiej zasadzie: jeżeli wasza ojczyzna jest wam, drodzy Polacy, bliska, to głosujcie na mnie, ponieważ ja doceniam kwestię pomagania sojusznikom, tym ze wschodniej flanki, takim właśnie jak Polska - powiedział dziennikarz TVN24.

Obecnie Polonia w Pensylwanii liczy 800 tysięcy osób, co stanowi 6,7 procent populacji stanu. Duża część Polaków żyjących w USA zamieszkuje właśnie stany wahające się, co więcej, nasi rodacy nie są stałym elektoratem żadnej z partii - raz głosują na demokratów, raz na republikanów, dlatego walka o ich głos jest tak istotna. Co ciekawe, od czterech dekad Polonia poprawnie wskazuje prezydenta USA - w 1984 polska mniejszość poparła Ronalda Reagana, który objął stery w Waszyngtonie, podobnie było we wszystkich następnych dziewięciu wyborach, kończąc na ostatnich z 2020 roku, w których Polacy poparli Joe Bidena.

W trakcie debaty Donald Trump wskazał na dysproporcje w wydatkach na pomoc Ukrainie między USA i Europą, której - według niego - najbardziej powinno zależeć na zakończeniu wojny. Zarzucił Kamali Harris, że w niewystarczającym stopniu naciska na Europę, by więcej płaciła na wsparcie Kijowa.

- Wydaliśmy 250 miliardów (dolarów) albo więcej, bo oni (administracja Bidena - red.) nie zwracają się do Europy, która jest znacznie większym beneficjentem zakończenia tego (konfliktu - red.) niż my - stwierdził Trump. Jak mówił, Europa wydała "150 miliardów dolarów albo mniej", ponieważ Joe Biden i Kamala Harris "nie mają odwagi", by zażądać od Europy zwiększenia wydatków na wsparcie Kijowa.

Podobnie jak wielokrotnie wcześniej, zarzucał sojusznikom, że wykorzystują Amerykę i przywoływał anegdotę o tym, jak straszył sojuszników z NATO, że nie obroni ich przed Rosją, jeśli nie będą wystarczająco wydawać na obronność. - Zapłacili miliardy, setki miliardów dolarów, kiedy powiedziałem: albo płacicie więcej, albo nie będziemy was dłużej ochraniać. Może to jeden z powodów, dla których nie lubią mnie tak, jak lubią słabych ludzi. 

Według Trumpa Europa powinna zostać "zmuszona do tego, żeby wyrównać wydatki na pomoc Ukrainie".

Trump stwierdził, że gdyby był prezydentem, Putin siedziałby w Moskwie i "nie stracił 300 tysięcy żołnierzy".

- Ta wojna nigdy by się nie wydarzyła. Kiedy po moim odejściu (z Białego Domu) zobaczyłem, jak Putin gromadzi żołnierzy, zrobił to po moim odejściu, pomyślałem: on musi negocjować, to musi być mocny punkt negocjacji. Cóż, nie był, gdyż Biden nie ma pojęcia, jak z nim rozmawiać. Nie ma pomysłu, jak to (wojnę - red.) zatrzymać. A teraz mamy miliony zabitych i jest tylko gorzej i może to doprowadzić do trzeciej wojny światowej. Nie oszukujcie się: mierzymy się z trzecią wojną światową - ocenił Trump.

Przypomniał, że "Putin ma coś, czego inni nie mają". - Ma broń nuklearną. Nikt o tym nie myśli. Możliwe, że w końcu jej użyje. Może nie groził nią aż tak bardzo, ale ma ją. To jest coś, o czym nie lubimy rozmawiać - stwierdził Trump. 

Harris oskarżyła Trumpa, że jest łatwo podatny na manipulacje ze strony dyktatorów oferujących mu pochlebstwa i przysługi. Zarzucała też, że światowi liderzy śmieją się z niego, zaś wojskowi uważają go za kogoś, kto przyniósł krajowi hańbę.

Były prezydent odpowiadał - powołując się na słowa premiera Węgier Viktora Orbana - że przywódcy się go boją i respektują, zaś Putin i inni uważają ją i Bidena za "słabych" i "żałosnych".

- Opowiem wam o światowych przywódcach. Viktor Orban, jeden z najbardziej szanowanych ludzi - nazywają go silnym człowiekiem. To twardziel, inteligentny człowiek. Premier Węgier. Zapytali go, dlaczego cały świat się wali? Trzy lata temu tak nie było. Odparł, że potrzebujecie Trumpa z powrotem jako prezydenta, bali się go, Chiny się go bały, Korea Północna się go bała, Rosja się go bała - mówił Trump, parafrazując słowa Orbana. 

Michał Sznajder zwrócił uwagę, że Viktor Orban jest "bardzo prorosyjski", nie honoruje rządów prawa, a jego minister spraw zagranicznych otrzymał order od Siergieja Ławrowa. - Można sobie wyobrazić sytuację, w której (w przypadku zwycięstwa Donalda Trumpa - red.) mogłoby nastąpić wzmocnienie rosyjskiego konia trojańskiego w Unii Europejskiej - stwierdził dziennikarz.

Trump stwierdził również, że zakończył Nord Stream 2, a Biden "wznowił go pierwszego dnia" swojej prezydentury.

Dodał, że demokrata zakończył budowę rurociągu Keystone XL, który ma prowadzić z Kanady do rafinerii w Teksasie, "ale pozwolił Rosjanom zbudować gazociąg biegnący przez całą Europę i zmierzający do Niemiec, największy gazociąg na świecie". 

To nie pierwszy raz, kiedy w debacie prezydenckiej w USA pojawia się polski akcent.

Słowo "Polska" padło w czasie debaty między Geraldem Fordem i Jimmym Carterem w 1976 roku. Kandydat republikanów stwierdził, że "nie ma sowieckiej dominacji w Europie Wschodniej i nie będzie jej za administracji Forda". - Z chęcią zobaczyłbym, jak pan Ford przekonuje Amerykanów polskiego, czeskiego, węgierskiego pochodzenia, mieszkających w naszym kraju, że ich ojczyzny nie znajdują się pod dominacją i kontrolą Związku Sowieckiego - odparł Carter, który ostatecznie pokonał Forda i został 39. prezydentem Stanów Zjednoczonych. 

W 2004 roku kampania wyborcza za Atlantykiem zdominowana była przez trwającą wojnę w Iraku. Kandydat demokratów John Kerry stwierdził podczas debaty, że nie było wystarczającego poparcia międzynarodowego dla amerykańskiej interwencji zbrojnej w tym kraju. - Poszliśmy na wojnę w Iraku we trójkę: Wielka Brytania, Australia i Stany Zjednoczone. To nie jest wielka koalicja. Moglibyśmy się bardziej postarać - oznajmił.

Na te słowa jego republikański rywal George W. Bush (który ostatecznie wygrał wybory) oświadczył: - Zapomniałeś o Polsce i o pozostałych 30 państwach uczestniczących w koalicji. Zdanie "You forgot about Poland" na długo zapisało się w zbiorowej pamięci Polaków jako dowód na siłę sojuszu między Warszawą i Waszyngtonem. 

O Polsce wspomniał także Joe Biden podczas czerwcowej debaty z Donaldem Trumpem, zanim wycofał się z wyścigu o Biały Dom. Demokrata stwierdził, że przepisem na trzecią wojnę światową jest pozwolenie Rosji na wygraną w Ukrainie. - Chcesz wojny? To po prostu pozwól Putinowi wziąć Kijów, a potem zobacz, co się stanie w Polsce, na Węgrzech i wszystkich innych miejscach wzdłuż granicy. Wtedy będziemy mieć wojnę - przekonywał.