Laureatami Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny i fizjologii zostali Japończyk Shinya Yamanaka i Brytyjczyk John Gurdon za badania nad komórkami macierzystymi. Jeszcze przed ogłoszeniem wyniku byli oni wymieniani wśród faworytów.
W uzasadnieniu podano, że naukowców uhonorowano za "odkrycie, iż dorosłe komórki mogą być przeprogramowane tak, by stać się pluripotentnymi". Pluripotencja to zdolność komórek do różnicowania się w inny typ komórek (np. mięśni, krwi, komórki układu nerwowego).
Zdobywcy tegorocznego Nobla odkryli, że dorosłe już komórki można przeprogramować (cofnąć w rozwoju) tak, by ponownie były zdolne do różnicowania się w dowolne inne komórki ciała. To odkrycie zrewolucjonizowało nasze rozumienie rozwoju komórek i organizmów.
Już wcześniej ich doceniono
Urodzony w 1962 roku w Osace Yamanaka jest profesorem uniwersytetu Kioto. Jego badania koncentrowały się m.in. na tworzeniu komórek macierzystych z istniejących komórek ciała.
Z kolei urodzony w 1933 roku John Gurdon profesorem Cambridge University jest jednym z pionierów klonowania, a ostatnio zajmował się różnicowaniem komórek.
W 2009 roku obaj wspomniani zostali uhonorowani prestiżową Nagrodą Laskera, przyznawaną żyjącym naukowcom, którzy wnieśli znaczący wkład z rozwój nauko medycznych.
Nagroda w liczbach
Nagroda za osiągnięcia w medycynie została przyznana po raz dwusetny. Wśród dotychczasowych laureatów znalazło się tylko 10 kobiet. Najmłodszym zdobywcą wyróżnienia był w 1923 roku 32-letni wówczas Frederick G. Banting, którego wyróżniono za odkrycie insuliny. Jednym z najsłynniejszych odkryć uhonorowanych Noblem było odkrycie podwójnej helisy w strukturze DNA. Stało się to dokładnie 50 lat temu, w 1962 roku.
Faworyci przed ogłoszeniem Jeszcze przed ogłoszeniem wyniku przez Fundację Noblowską w internecie krążyły spekulacje na temat możliwym zwycięzców. I tak dziedzinie fizjologii i medycyny listę potencjalnych noblistów zdominowali autorzy prac nad wnętrzem komórki. Wśród typów do nagrody byli m.in. Amerykanie David Allis i Michael Grunstein, którzy w latach 80. opublikowali swoje wyniki z dziedziny epigenetyki. Chodzi o badania dziedziczności pozagenowej, które pomagają wyjaśnić przyczyny pewnych nowotworów albo odpowiedzieć na pytanie, dlaczego jedno z bliźniąt o identycznych genach może cierpieć na autyzm lub schizofrenię, a drugie nie. Z kolei według szwedzkich mediów faworytami byli Japończyk Shinya Yamanaka i Brytyjczyk John Gurdon za badania nad komórkami macierzystymi. I tym razem media miały rację.
Noblowski tydzień
Nagroda z dziedziny medycyny i fizjologii rozpoczyna noblowski tydzień. We wtorek, 9 października, około godz. 11.45 dowiemy się, kto zdobył w tym roku Nobla w dziedzinie fizyki, a we środę, 10 października, o tej samej godzinie poznamy laureatów nagrody w dziedzinie chemii. W piątek, 12 października, norweski Komitet Noblowski wskaże laureata pokojowej Nagrody Nobla, zaś 15 października poznamy zdobywców Nobla w dziedzinie nauk ekonomicznych. Zgodnie z tradycją, data przyznania literackiej Nagrody Nobla zostanie ujawniona w późniejszym terminie.
Kryzys nawet w Noblach Już w czerwcu Fundacja Noblowska w Sztokholmie, która realizuje testament Alfreda Nobla, ogłosiła, że w 2012 roku laureaci zamiast dotychczasowych 10 mln koron po raz pierwszy otrzymają po 8 mln koron (w przeliczeniu 940 tys. zamiast 1,2 mln euro). Powodem 20-procentowej obniżki jest światowy kryzys. - Fundacja Noblowska jest odpowiedzialna za zapewnienie nagród na wysokim poziomie w długim okresie. Przeanalizowaliśmy sytuację i zdecydowaliśmy o wdrożeniu odpowiednich działań we właściwym momencie - uzasadniał dyrektor wykonawczy Fundacji Noblowskiej Lars Heikensten. Jak powiedział agencji dpa, obniżenie wysokości nagród było konieczne dla "utrzymania finansowej stabilności fundacji". Od 1901 roku laureaci Nagród Nobla są wybierani co roku w dziedzinie: literatury, fizyki, chemii oraz medycyny lub fizjologii. Równie długo przyznawana jest też Nagroda Pokojowa. Alfred Nobel nie ustanowił nagrody dla ekonomistów, którą przyznaje się dopiero od 1968 roku. Jej fundatorem jest Bank Szwecji. Nazwiska laureatów tradycyjnie ogłaszane są w październiku, natomiast odbiór wyróżnień ma miejsce w grudniu w Oslo i Sztokholmie.
Autor: jk,jak//bgr,gak/k / Źródło: PAP, nobelprize.org, tvn24.pl, Reuters
Źródło zdjęcia głównego: Wikipedia/Rubenstein (CC-BY) (2) | Frida Westholm