Dlaczego amunicja kasetowa jest zakazana w wielu krajach? I jak może pomóc Ukraińcom?

W piątek doradca Białego Domu ds. bezpieczeństwa narodowego USA Jake Sullivan ogłosił, że USA po raz pierwszy dostarczą Ukrainie artyleryjską amunicję kasetową DPICM. Podczas briefingu w Białym Domu Sullivan potwierdził, że Ukraina od dawna starała się o tę broń, zaś w obliczu zmniejszających się zapasów zwykłej amunicji artyleryjskiej amunicja kasetowa będzie stanowiła "pomost" do czasu zwiększenia produkcji.

- Ukraina desperacko potrzebuje broni, proszą o nią. Wiosenna kontrofensywa nie idzie tak gładko, jakby sobie życzyli. Powstrzymują ją mocno ufortyfikowane i gęste sieci okopów oraz pola minowe. Do ich pokonania można by użyć amunicji precyzyjnej, ale nie jest ona tak szeroko dostępna. Amunicja kasetowa może okazać się niezwykle skuteczna przeciwko tym przeszkodom i - co ważne - jest dostępna w ogromnych ilościach - zwrócił uwagę Sean Bell w wywiadzie udzielonym w sobotę stacji Sky News. Jak dodał, jeśli amunicja kasetowa okaże się wysoce skuteczna w pokonywaniu pól minowych, Ukraińcy będą w stanie przeprowadzić część swojej ofensywy, przecinając linie obronne Rosjan.

Mianem amunicji kasetowej określa się różnego rodzaju amunicję, której cechą jest działanie polegające na uwolnieniu lub rozrzuceniu kilkaset metrów nad wybranym celem zawartości "kasety", którą stanowią pociski (albo granaty) zawierające materiał wybuchowy. Pocisk rozpryskowy (przenoszący) zawiera od 3 do 1000 małych pocisków przeciwpancernych i/lub odłamkowych (zwanych subamunicją).

Pocisk kasetowy, który może być wystrzeliwany z ziemi lub powietrza, rozrzuca w pobliżu miejsca docelowego od kilku do kilkuset mniejszych pocisków, które eksplodują przy kontakcie z celem.

Amunicji kasetowej po raz pierwszy użyto podczas II wojny światowej. Na szeroką skalę była stosowana także w trakcie wojny w Wietnamie, Laosie i Kambodży. Wykorzystywano ją również w późniejszych latach podczas I wojny w Zatoce Perskiej, w Czeczenii czy konfliktach w byłej Jugosławii. 

Amunicja kasetowa została zakazana przez międzynarodową konwencję przyjętą podczas konferencji w Dublinie w 2008 roku. Do tej pory dokument podpisały 123 państwa. Konwencji nie ratyfikowały jednak m.in. Stany Zjednoczone, Rosja i Ukraina, a także Polska.

Kontrowersje wynikają z tego, że część mniejszych pocisków pozostaje nieuruchomiona i może stanowić zagrożenie dla cywilów w ciągu wielu lat po użyciu tej amunicji.

- Problem z amunicją kasetową polega na tym, że gdy starasz się za jej pomocą trafić w czołg, powodujesz serię eksplozji na obszarze równym powierzchni boiska piłkarskiego. Na pewno jeden lub dwa ładunki trafią w czołg i go zniszczą. Jednak zdecydowana większość w ogóle nie trafi w pojazd i uderzy w miękki grunt. Większość bomb eksploduje, ale duża część nie, około 10 procent - tłumaczył Bell.

Miejsca, w których została zastosowana tego rodzaju broń, zamieniają się w istne pola minowe, stanowiące śmiertelne zagrożenie dla ludności. - Przez lata dziesiątki tysięcy cywilów straciło w ten sposób życie - i nadal giną - zauważył były wojskowy. Podkreślił, że często ofiarami są dzieci, które wykopują z ziemi niewybuchy, wyglądające jak zabawki.

- Wyzwanie polega na tym, że (pociski kasetowe - red.) będą używane na ukraińskiej ziemi. To prezydent Zełenski weźmie na siebie ryzyko z tym związane. Dokona oceny, czy korzyści przewyższają zagrożenia i wówczas będzie musiał stawić czoła długofalowym konsekwencjom takiego kroku - stwierdził Bell. W jego ocenie amunicja kasetowa "może okazać się decydująca w przełamaniu rosyjskiej obrony, ale jej zastosowanie będzie miało swoją cenę". 

Krytycznie wobec używania na Ukrainie amunicji kasetowej wypowiedział się m.in. premier Wielkiej Brytanii Rishi Sunak. W sobotę minister obrony Ołeksij Reznikow zapewnił, że Ukraina będzie wykorzystywać amunicję kasetową wyłącznie do wyzwalania swojego terytorium w granicach uznanych przez społeczność międzynarodową, a ponadto niebezpieczna dla cywilów broń nie będzie stosowana na obszarach miejskich.