Praca w upał. To jest obowiązkowe

upal lato slonce budowa praca robotnik inzynier shutterstock_2465936279_1
Dr Paweł Grzesiowski o pracy w upał (wideo z sierpnia 2024)
Do Polski dotarła fala upałów. Warto przypomnieć, że w Kodeksie pracy znajdują się rozwiązania prawne, które nakładają dodatkowe obowiązki na pracodawcę, gdy pojawią się wysokie temperatury. Co więcej, resort rodziny od dłuższego czasu pracuje nad poprawieniem przepisów, a zmiany mają wejść życie w 2027 roku.

Obowiązki pracodawcy dotyczące zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy określa Kodeks pracy. Przepisy obejmują zmieniające się warunki wykonywania pracy, np. w związku z upałem. W sytuacji, gdy ze względu na warunki atmosferyczne dochodzi do pogorszenia warunków pracy, pracodawca powinien podjąć działania, by je poprawić.

Dodatkowe przerwy, wcześniejsze wyjście

Zgodnie z przepisami prawa pracy pracodawca może w upalne dni wprowadzić też dodatkowe przerwy albo pozwolić pracownikowi na wcześniejsze wyjście z pracy. Zależy to jednak wyłącznie od dobrej woli pracodawcy. Wcześniejsze wyjście z pracy nie może powodować obniżenia wynagrodzenia pracownika. W przepisach BHP nie ma określonej maksymalnej temperatury, w której może być wykonywana praca. Ustalona za to jest jej minimalna wysokość, zależna od wykonywanej pracy. W ocenie ministerstwa pracy obecne prawo nie chroni pracowników w wystarczającym stopniu, dlatego w lipcu 2024 roku ministra Agnieszka Dziemianowicz-Bąk zleciła rozpoczęcie prac nad zmianami w tym zakresie.

Praca w upały. Obecne przepisy

Według obecnych przepisów Kodeksu pracy w razie, gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom - pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego. Zmniejszenie uciążliwości związanych z upałami jest możliwe między innymi dzięki zapewnieniu właściwej wentylacji oraz klimatyzacji pomieszczeń. Stosowanie takich rozwiązań zwalnia pracodawcę z obowiązku zapewnienia napojów pracownikom wykonującym pracę w pomieszczeniach zamkniętych, o ile temperatura w takich pomieszczeniach nie przekracza 28 stopni Celsjusza. Kiedy temperatura w pomieszczeniu jest wyższa, pracodawca musi zapewnić pracownikom napoje. W takiej sytuacji nie ma znaczenia, czy stanowisko pracy jest wyposażone w klimatyzację czy też nie.

Praca zdalna. Obowiązki pracodawcy

Obowiązki pracodawcy pozostają takie same w przypadku pracy zdalnej. Dodatkowymi elementami są między innymi zapewnienie instalacji, serwisu, konserwacji narzędzi pracy, w tym urządzeń technicznych, niezbędnych do pracy zdalnej i pokrycia ich kosztów, a także pokrycia innych kosztów bezpośrednio związanych z wykonywaniem pracy zdalnej, jeśli taki obowiązek zostanie określony w porozumieniu lub regulaminie - wyjaśniło na swojej stronie MRPiPS.

Praca na otwartej przestrzeni w upały

W przypadku osób pracujących na otwartej przestrzeni pracodawca ma obowiązek zapewnienia napojów, gdy temperatura przekracza 25 stopni Celsjusza. Niezależnie od tego, czy praca jest wykonywana w pomieszczeniu, czy na otwartej przestrzeni, napoje powinny być dostępne dla pracowników w ciągu całej zmiany roboczej.

Powyżej 25 stopni pracodawca ma obowiązek zapewnić napoje dla pracowników pracujących na zewnątrz
Powyżej 25 stopni pracodawca ma obowiązek zapewnić napoje dla pracowników pracujących na zewnątrz
Źródło: Shutterstock

Nierespektowanie przez pracodawcę tego obowiązku stanowi wykroczenie zagrożone karą grzywny od 1 do 30 tys. złotych. Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z 24 sierpnia 2004 roku w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac, pracownicy z tej grupy nie mogą pracować w pomieszczeniach, w którym temperatura przekracza 30 stopni Celsjusza, a wilgotność względna powietrza – 65 proc.

Co zakładają zmiany w przepisach

Według opublikowanego w grudniu 2024 r. projektu nowelizacji rozporządzenia MRPiPS, pracodawca będzie zobowiązany do czasowego wstrzymania wykonywania pracy, jeśli temperatura w pomieszczeniu przekroczy 35 st., a przy pracy na otwartej przestrzeni 32 st. Jak czytamy w projekcie, w przypadku otwartej przestrzeni, prace związane "z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet" mają być wykonywane przy temperaturze nie wyższej niż 32 st., chyba że względy technologiczne na to nie pozwalają.

Zmiany w Kodeksie pracy miały być od tego roku, ale będą dopiero za półtora roku
Zmiany w Kodeksie pracy miały być od tego roku, ale będą dopiero za półtora roku
Źródło: Shutterstock

Resort poinformował w środowym komunikacie, że harmonogram wdrożenia rozporządzenia będzie zależny od dalszego przebiegu procesu legislacyjnego oraz wyników prowadzonych uzgodnień. Pierwotnie zmiany miały zacząć obowiązywać od 1 czerwca 2025 roku, jednak według ostatniej wersji projektu nowe przepisy wejdą w życie 1 stycznia 2027 roku. "Nowy proponowany termin stanowi kompromis osiągnięty na etapie konsultacji. Uwzględnia bowiem konieczność dostosowania do nowych przepisów wewnętrznych regulacji i warunków pracy" - podkreśliło ministerstwo.

TVN24 HD
Dowiedz się więcej:

TVN24 HD

Zobacz także: