Wiceszef resortu klimatu i środowiska podczas wspólnego posiedzenia sejmowych komisji ds. energii oraz ochrony środowiska był pytany m.in. o kwestię powstania zapowiadanej listy sprawdzonych wykonawców termomodernizacji. Ministerstwo Klimatu i Środowiska planowało, że taka lista może się pojawić wraz z reformą programu Czyste Powietrze.
Bolesta przekazał, że nad listą pracują: Instytut Ochrony Środowiska, ministerstwo oraz Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) przy technicznej pomocy Banku Światowego. Przyznał, że stworzenie jej to "nie jest łatwe zadanie". - Ale to się dzieje i ta lista wreszcie będzie mogła zacząć funkcjonować w przyszłym roku (2026 - red.) - poinformował.
Wiceminister Krzysztof Bolesta w listopadzie 2024 r. przekazał, że w ramach reformy programu Czyste Powietrze ministerstwo będzie chciało zaproponować listę wykonawców inwestycji termomodernizacyjnych. - To nie byłaby obowiązkowa lista, a bardziej wykaz sprawdzonych wykonawców. Pracujemy obecnie nad ścieżką weryfikacji takich podmiotów oraz nad tym, jak będzie można trafić na taką listę i jak z niej będzie można wypaść. Zobaczymy, czy uda się to wprowadzić wraz z najbliższą reformą - mówił wówczas.
"System jest zatkany"
W trakcie czwartkowego posiedzenia połączonych komisji tak politycy, przedstawiciele branży, jak i wykonawcy krytykowali powolne rozpatrywanie wniosków o płatność przez wojewódzkie fundusze ochrony środowiska. Bolesta przyznał, że "system jest zatkany i robimy wszystko, żeby go przepchać".
Jak podkreślił, system był "instytucjonalnie nieprzygotowany na tak duży rozpęd (programu Czyste Powietrze - red.)".
- Wojewódzkie fundusze 'dotrudniają' ludzi i cały czas jest optymalizacja procesów, rozwiązania teleinformatyczne są poprawiane po to, żeby przyspieszać i rozładować tę kolejkę. To nawet nie wynika z jakichś zmian w programach, to nie chodzi o to, że coś jest zmieniane, chodzi o to, że jest kolejka, która sięga 90 - w niektórych przypadkach - 180 dni. To się dzieje, ale część z tych wniosków o płatność ma problemy, które wojewódzkie fundusze wyjaśniają na bieżąco z beneficjentami, którzy z kolei muszą wyjaśniać z wykonawcami - powiedział.
Czytaj też: Poszkodowani beneficjenci programu "Czyste Powietrze" mają uzyskać pomoc
"Niefortunna konstrukcja" programu
Bolesta podkreślił, że w jego opinii program Czyste Powietrze ma "bardzo niefortunną konstrukcję", jeśli chodzi o relacje między wojewódzkimi funduszami, beneficjentami a wykonawcami inwestycji. - Wojewódzki fundusz, żeby rozliczyć całą inwestycję, musi iść przez beneficjenta, beneficjent idzie do wykonawcy, wykonawca wraca do beneficjenta, beneficjent wraca do wfosia (wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej - red.). To też powoduje dodatkowy czas - wskazał.
Wiceprezes NFOŚiGW Robert Gajda przekonywał, że Czyste Powietrze nie jest w zapaści, choć przyznał, że składanych wniosków jest mniej. Zwrócił uwagę, że mniejsza liczba wniosków wynika m.in. ze zmienionych warunków programu, czyli m.in. konieczności wykonania obligatoryjnego audytu energetycznego przed wykonaniem termomodernizacji domu.
Dodał, że w zależności od regionu Polski na audyt trzeba czekać od 2-3 tygodni do 2-3 miesięcy. Kolejnym czynnikiem, który ograniczył zainteresowanie programem, są przepisy unijne, które od początku 2025 r. zakazały dopłat do instalacji kotłów na gaz. Gajda podkreślił, że 40 proc. wszystkich wniosków w programie do 2024 roku dotyczyło właśnie instalacji takiego źródła ogrzewania. - Jeśli odpada to źródło ciepła, zmniejsza się liczba klientów - zauważył.
Zmiany w Czystym Powietrzu
Jak wynikało z wypowiedzi Gajdy, od 1 kwietnia złożono w nowym Czystym Powietrzu 47 tys. kompletnych wniosków, a 24 tys. dodatkowych czeka na uzupełnienie o wykonany audyt energetyczny. - To nie jest mało - ocenił przedstawiciel NFOŚiGW.
Z końcem marca br., po czterech miesiącach przerwy, ruszyła nowa odsłona programu Czyste Powietrze. Przedstawiciele NFOŚiGW oraz resortu klimatu przekonywali, że to nieprawidłowości miały być głównym powodem czasowego wstrzymania przyjmowania wniosków, co wydarzyło się pod koniec listopada 2024 r. Dlatego program przeszedł reformę - m.in. teraz dotację na termomodernizację można otrzymać na jeden dom, trzeba też udowodnić, że jest się właścicielem lub współwłaścicielem nieruchomości przez minimum trzy lata (z wyjątkiem spadków).
Przy niektórych inwestycjach - zawsze w przypadku prefinansowania - muszą być obecni operatorzy prowadzący termomodernizację od początku do końca wraz z właścicielami domów, określono też maksymalne koszty na poszczególne elementy inwestycji. Nowością w programie jest konieczność przeprowadzenia audytu energetycznego budynku jeszcze przed jego termomodernizacją, a po niej trzeba przedstawić świadectwo charakterystyki energetycznej, które wykaże oszczędności zużycia energii.
Autorka/Autor: BC/ams
Źródło: PAP
Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock