Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, we współpracy z One Health Polska, rozpoczyna w Kowanówku nad rzeką Wełną projekt animaloterapii. Lecznicza obecność zwierząt ma być elementem ekopsychiatrii - podejścia, które zakłada, że zdrowie psychiczne człowieka jest nierozerwalnie związane ze środowiskiem naturalnym. Twórcy projektu podkreślają, że współpracują z lekarzami psychiatrami, a całość opiera się na rosnącej liczbie badań wskazujących na terapeutyczne znaczenie kontaktu z przyrodą.

Ekopsychiatria - dlaczego natura ma znaczenie

Autorzy projektu przypominają, że "coraz więcej badań wskazuje, jak kontakt z naturą jest kluczowy dla naszego zdrowia psychicznego". W świecie zdominowanym przez stres, urbanizację i cyfrową rzeczywistość nawet proste interakcje z przyrodą - spacery w lesie czy obserwacja zwierząt - mogą znacząco poprawiać samopoczucie, redukować lęk i wspierać regenerację umysłu.

Dowiedz się więcej:

Kwadrans w lesie pomaga na lęki. Nowe odkrycia naukowców

To właśnie na tym założeniu oparto projekt realizowany w Kowanówku. Dziesięć owiec wrzosówek, jednej z najstarszych polskich ras owiec, już zamieszkało na wyspie na Wełnie. Jak zapowiedziano w komunikacie, wkrótce mają one wyruszać na terapeutyczne spacery. Nieprzypadkowe jest także samo miejsce: wieś znana jest z dawnego sanatorium i szpitala, a od połowy XIX wieku miała charakter uzdrowiska, do którego przyjeżdżali pacjenci szukający regeneracji.

Terapia bez dotyku

Eksperci UPP zwracają uwagę, że tradycyjnie animaloterapia opiera się na bezpośrednim kontakcie fizycznym ze zwierzętami - dotyku, głaskaniu czy karmieniu. W projekcie realizowanym nad Wełną zaproponowano inny model: pozytywny wpływ zwierząt z dystansu. Samo ich oglądanie ma działać kojąco na psychikę pacjentów, podobnie jak obserwowanie ptaków przynosi ulgę i wyciszenie.

To podejście jest szczególnie bliskie prof. dr. hab. Piotrowi Tryjanowskiemu z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, ornitologowi i współpomysłodawcy projektu. Jak podkreśla, obserwacja zwierząt na odległość pozwala na głębokie zanurzenie w ich świecie bez ingerencji. Spokojny rytm życia owiec sprawia, że są one idealnym "medium" do tego typu terapii.

Dowiedz się więcej:

Pedicure, szczotkowanie, pielęgnacja wełny. Owce szykują się na konkurs piękności

Wrocław

Zdaniem ekspertów z UPP przebywanie wśród owiec wycisza i relaksuje. Pomysłodawcy metody zwracają uwagę, że choć na świecie rozwijają się terapie związane z owcami, to zaproponowany model jest unikalny. Pokój połączony z owczarnią umożliwi bezpieczne podglądanie życia zwierząt - bez ryzyka dla obu stron. Autorzy projektu podkreślają także wartość obserwacji zachowań społecznych owiec oraz przyglądania się im podczas wypasu.

Projekt łączący zdrowie i ochronę przyrody

Projekt wpisuje się w ideę One Health, zgodnie z którą zdrowie ludzi, zwierząt i ekosystemów traktowane jest jako jedność. Jak zaznacza Monika Bartkowiak, prezes One Health Polska, inicjatywa pokazuje, w jaki sposób przyroda może wspierać terapię, a jednocześnie służyć ochronie bioróżnorodności.

W selekcję stada zaangażowany był prof. dr hab. Jacek Wójtowski z UPP. Jak wyjaśniał, wrzosówki są odporne na choroby, trudne warunki środowiskowe i niskiej jakości paszę. Ich drobna budowa ciała ułatwia utrzymanie, a ekologiczny chów sprzyja ochronie krajobrazu - owce działają jak naturalne kosiarki, zapobiegając zarastaniu łąk. Profesor dodał, że projekt może przyczynić się do popularyzacji rasy, która po latach spadku liczebności zasługuje na renesans.

Dowiedz się więcej:

Taki przemarsz w tym mieście zdarza się tylko raz w roku

METEO

Autorzy projektu zwracają też uwagę na wymiar naukowy przedsięwzięcia. Owce korzystają z zarastającego pastwiska o bardzo zróżnicowanym składzie botanicznym, a odpowiednia organizacja wypasu kwaterowego pozwoli poszerzyć wiedzę na temat preferencji smakowych zwierząt i ich wybiórczości pokarmowej. W dłuższej perspektywie umożliwi to także ocenę wpływu wypasu na wegetację wybranych gatunków roślin.

W opinii prof. Tryjanowskiego i prof. Wójtowskiego projekt może zmienić sposób, w jaki postrzegamy rolę owiec - podobnie jak na przestrzeni lat zmieniała się rola koni: od zwierząt pociągowych po towarzyszy sportu i rekreacji. - Liczymy, że to nie tylko terapia, ale także krok ku odbudowie polskiego krajobrazu i zachowaniu rodzimych ras zwierząt - podsumowali pomysłodawcy projektu.

Nie tylko terapia, a prawo pacjenta

Coraz częściej o terapeutycznej roli zwierząt mówi się także w szerszym kontekście ochrony zdrowia - w tym prawa pacjentów do kontaktu ze swoimi zwierzętami, również na oddziałach szpitalnych. Jak już opisywaliśmy w tvn24.pl, eksperci są zgodni, że obecność zwierząt może uspokajać, obniżać poziom stresu i wspierać proces leczenia. Zdaniem prof. Tomasza Dzierżanowskiego, kierownika Kliniki Medycyny Paliatywnej WUM, pomysłodawcy karty praw pacjenta do kontaktu ze zwierzętami towarzyszącymi,  kontakt z własnym pupilem działa na pacjentów silniej niż klasyczne odwiedziny - "pacjent staje się spokojniejszy", łatwiej się wycisza i lepiej współpracuje z personelem medycznym.

Dowiedz się więcej:

To powinno być gwarantowane ustawowo. Chodzi o wizytę czworonoga w szpitalu

Ekspert zwracał uwagę, że dla wielu chorych zwierzę jest kimś więcej niż towarzyszem - to stały punkt odniesienia i źródło poczucia bezpieczeństwa w sytuacji choroby i izolacji. Zdaniem lekarza, obecność zwierzęcia podczas hospitalizacji właściciela, może obniżać poziom lęku, napięcia i poczucia osamotnienia, a w konsekwencji realnie wspierać proces zdrowienia.

Projekty takie jak ten znad Wełny wpisują się w ten nurt - pokazując, że nie tylko bezpośredni dotyk zwierzęcia, ale nawet jego obserwacja i obecność w kontekście opieki zdrowotnej mogą uruchamiać proces zdrowienia oraz budować poczucie bezpieczeństwa i więzi z naturą.