Kiedy TSUE stwierdza uchybienie zobowiązaniom państwa członkowskiego, państwo, którego to dotyczy, powinno jak najszybciej zastosować się do wyroku. Jeżeli tego nie zrobi, Komisja Europejska może wnieść nową skargę i domagać się nałożenia kar pieniężnych.
Według TSUE polski Trybunał "nie spełnia wymogów niezawisłego i bezstronnego sądu, ustanowionego uprzednio ustawą, z powodu nieprawidłowości w powołaniu trzech jego członków oraz prezesa". "Powołanie trzech sędziów polskiego Trybunału Konstytucyjnego w grudniu 2015 r. oraz jego Prezes w grudniu 2016 r. naruszało podstawowe reguły dotyczące procedur nominacyjnych w Polsce" - przekazano.
Chodzi o wybór Henryka Ciocha, Lecha Morawskiego i Mariusza Muszyńskiego na sędziów TK, którego Sejm dokonał w grudniu 2015 r. Wcześniej przyjął uchwały o stwierdzeniu braku mocy prawnej wyboru sędziów TK wybranych przez Sejm poprzedniej kadencji. Cioch, Morawski, Muszyński byli następcami sędziów, których kadencja wygasła. Zostali zaprzysiężeni przez ówczesnego prezydenta Andrzeja Dudę.
Jak poinformowano w orzeczeniu, "w dwóch wyrokach polski Trybunał Konstytucyjny uznał niektóre postanowienia traktatów, tak jak są one interpretowane przez Trybunał Sprawiedliwości, za niezgodne z Konstytucją i wyraźnie uznał orzecznictwo Trybunału dotyczące prawa do skutecznej ochrony prawnej za wykraczające poza przyznane mu uprawnienia".
"Uznawszy, że wyroki te naruszają kilka podstawowych zasad prawa Unii, w tym jego pierwszeństwo, Komisja Europejska wniosła do Trybunału przeciwko Polsce skargę o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego" - dodano. W swoim wyroku TSUE w pełni uwzględnił skargę KE.
TSUE o dwóch wyrokach Trybunału Konstytucyjnego
TSUE zauważył, że wyrok TK z 7 października 2021 r. narusza zasadę skutecznej ochrony sądowej. Jak zaznaczył, wyrok ten - wbrew orzecznictwu TSUE - odrzucił kompetencje sądów krajowych do kontroli zgodności z prawem procedur powoływania sędziów, w tym poprzez kontrolę uchwał KRS, rekomendujących kandydatów do tego powołania, oraz do orzekania o wadliwości tych procedur.
Podobnie TK naruszył tę zasadę w wyroku z 14 lipca 2021 r., gdyż odmówił uznania wiążącego skutku nałożonych przez Trybunał środków tymczasowych, odnoszących się do ustroju i właściwości polskich sądów oraz trybu postępowania przed tymi sądami - uznał TSUE.
Wyrok z 14 lipca 2021 r. odnosił się do stosowania przez TSUE środków tymczasowych dotyczących polskiego sądownictwa. TK uznał za niezgodny z konstytucją zapis w unijnym traktacie, na podstawie którego TSUE nakazał w ramach zabezpieczenia zawieszenie działania Izby Dyscyplinarnej w Sądzie Najwyższym do czasu wydania ostatecznego wyroku przez trybunał w Luksemburgu. Później TSUE nałożył na Polskę kary dzienne za niezastosowanie się do tego nakazu.
"Trybunał uwzględnił tę skargę i orzekł, że Polska uchybiła swoim zobowiązaniom, ponieważ polski Trybunał Konstytucyjny naruszył zasadę skutecznej ochrony sądowej i pogwałcił pierwszeństwo, autonomię, skuteczność i jednolite stosowanie prawa Unii, a także wiążący skutek orzeczeń Trybunału" - czytamy.
"Sądy krajowe nie mogą jednostronnie określać zakresu i granic kompetencji przyznanych Unii"
W swoim wyroku TSUE podkreślił, że Polska nie może powoływać się na swoją tożsamość konstytucyjną, aby uchylić się od respektowania wspólnych wartości zapisanych w art. 2 Traktatu o UE, takich jak państwo prawne, skuteczna ochrona sądowa i niezależność wymiaru sprawiedliwości.
"Wartości te stanowią bowiem podstawę samej tożsamości Unii, do której Polska przystąpiła dobrowolnie. Po akcesji (Polski do UE - red.) wartości te znajdują swój konkretny wyraz w prawnie wiążących zobowiązaniach, od których państwa członkowskie nie mogą się uchylić" - uznał TSUE.
Jak zaznaczono, "sądy krajowe nie mogą jednostronnie określać zakresu i granic kompetencji przyznanych Unii". Wątpliwości sądów co do zakresu kompetencji Unii mogą zostać rozwiane jedynie poprzez dialog z Trybunałem w ramach procedury prejudycjalnej - przekazano.
"W szczególności autonomia i skuteczność porządku prawnego Unii stoją na przeszkodzie wszelkiej zewnętrznej kontroli orzeczeń Trybunału (Sprawiedliwości UE - red.) wydanych w kontekście wykonywania jego wyłącznej kompetencji do dokonywania ostatecznej i wiążącej wykładni prawa Unii oraz do kontroli zgodności z prawem aktów Unii" - podkreślił TSUE.
Trybunał Konstytucyjny: decyzja TSUE zapadła poza kompetencjami tego organu
Do orzeczenia TSUE odniósł się Trybunał Konstytucyjny. "Decyzja TSUE nie ma żadnego wpływu na funkcjonowanie konstytucyjnych organów Rzeczypospolitej Polskiej. Zapadła ona całkowicie poza kompetencjami tego organu. Do TSUE nie należy ocena polskiej Konstytucji ani polskiego Trybunału Konstytucyjnego" - przekazano.
"Po raz kolejny należy podkreślić, że najwyższym prawem w Rzeczypospolitej Polskiej jest Konstytucja, a nie decyzje zagranicznych organów. Polska nie zrzekła się tego, wstępując do UE. Nie przekazała unijnym organom kompetencji dotyczących władzy sądowniczej i wymiaru sprawiedliwości" - stanowi komunikat.
"Potwierdza to niezmienne orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, począwszy od wyroku z 11 maja 2005 r., w składzie pod przewodnictwem prof. Marka Safjana, w którym stwierdzono: "Konstytucja RP pozostaje - z racji swej szczególnej mocy - 'prawem najwyższym Rzeczypospolitej Polskiej' w stosunku do wszystkich wiążących Rzeczpospolitą Polską umów międzynarodowych, do których zaliczają się także umowy stanowiące podstawę przekazania kompetencji 'w niektórych sprawach'. Pierwszeństwo prawa unijnego (art. 91 ust. 3) dotyczy tylko ustaw, nie Konstytucji" - dodano.
Autorka/Autor: kkop/ads
Źródło: PAP
Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock