W październiku 1956 roku poznaniacy, którzy kilka miesięcy wcześniej sami wystąpili przeciw komunistycznym władzom, ochoczo włączyli się do pomocy uczestnikom rewolucji węgierskiej. Ze stolicy Wielkopolski do stolicy Węgier wysłano 20 ton żywności, 100 kg lekarstw i opatrunków, ale przede wszystkim krew. O tej akcji przypominać będzie tablica pamiątkowa na nowym poznańskim dworcu kolejowym.
Nowa tablica upamiętniająca akt solidarności poznaniaków z Węgrami w czasie Powstania Węgierskiego, którego 57. rocznica przypada w środę, zostanie odsłonięta w holu nowego Dworca Głównego PKP.
O solidarności w trzech językach
Pomnik wykonano ze stali, kamienia i szkła. Spośród szkła pomiędzy płytami czarnego granitu prześwitywać będzie czerwień, symbol daru polskiej krwi dla Węgrów. Obok monumentu znajdą się informacje w językach polskim, węgierskim i angielskim o wsparciu dla Węgrów oraz związkach Poznania i Budapesztu. Autorem tablicy jest poznański rzeźbiarz i artysta Roman Kosmala. Jej inicjatorem jest historyk dr Janos Tischner, szef Węgierskiego Instytutu Kultury w Warszawie a koszty pokryła firma Trigranit, węgierska firma, która wybudowała kompleks Poznań City Center.
O 57. rocznicy wydarzeń na Węgrzech i w Poznaniu przypominać będzie na dworcu także wystawa "Rozstrzelane miasta. Poznań – Budapeszt 1956" przygotowana przez poznański oddział Instytutu Pamięci Narodowej, Węgierski Instytut Kultury w Warszawie i Instytut Historii Rewolucji Węgierskiej 1956 r. Zwieńczeniem obchodów będzie o godz. 17.00 premierowy, zamknięty pokaz filmu dokumentalnego Agaty Ławniczak „Poznań – węgierskim patriotom, czyli pamięć krwi” w poznańskim kinie „Rialto” przy ul. Dąbrowskiego 38.
Mobilizacja sprzed 57 lat
W październiku i listopadzie 1956 r. z Poznania do Budapesztu wyleciało kilka samolotów oraz wiele ciężarówek z pomocą humanitarną dla uczestników powstania. O pomoc dla Węgrów zwrócił się do mieszkańców stolicy Wielkopolski Zarząd Miejski Polskiego Czerwonego Krzyża. Poznaniacy oblegli wówczas stację krwiodawstwa na ul. Jackowskiego. Zbierano też żywność i pomoc medyczną.
- Od miesięcy szukaliśmy osób, które brały udział w poznańskiej zbiórce krwi dla Węgrów w 1956 r. Udało się odnaleźć i zaprosić na tegoroczne obchody dwóch dawców oraz pracownika ówczesnej stacji krwiodawstwa - mówi Rafał Łopka z Urzędu Miasta Poznania.
W sumie do Budapesztu w 1956 r. trafiło z Poznania 20 ton żywności, 100 kg lekarstw i opatrunków, 86 elementów wyposażenia ambulatoryjnego a na konto PCK wpłacono milion ówczesnych złotych. W całej Polsce oddano w sumie 795 litrów krwi i 415 litrów plazmy. Mieszkańcy województwa poznańskiego zgłosili także chęć pomocy dzieciom węgierskim. 3,5 tys. osób zdeklarowało, że przyjmie je pod swój dach.
Poznaniacy, którzy sami w czerwcu 1956 r. zostali brutalnie stłumieni na ulicach przez komunistyczne władze, organizowali także wiece poparcia węgierskich "bratanków". Swoją solidarność z Madziarami wyrażali studenci, literaci, artyści, naukowcy i robotnicy.
W sumie z całej Polski do Węgier wyleciało 15 samolotów, 42 ciężarówki i 104 wagony z pomocą humanitarną.
Sowiecka krwawa rozprawa
Powstanie Węgierskie wybuchło 23 października 1956 r. i trwało do 10 listopada 1956 r. Zostało ono brutalnie stłumione przez armię radziecką. Rozpoczął ją manifest poparcia zmian, do jakich doszło w Polsce w październiku 1956 r, po wydarzeniach czerwcowych w Poznaniu.
Żądano wolności słowa, wolnej prasy, wolnych wyborów, zmian w kierownictwie komunistycznej partii oraz opuszczenia Węgier przez radzieckie wojska. Po pierwszych strzałach tłum m.in. obalił pomnik Stalina. Na ulice Budapesztu wysłano radzieckie czołgi, przeciw którym stali demonstranci z benzyną w butelkach.
Demonstracje spowodowały zmiany w kierownictwie partii i powrót Imre Nagya na stanowisko premiera. Węgierska Partia Pracujących została rozwiązana, wprowadzono system wielopartyjny. Na te zmiany zareagował Związek Radziecki, od 4 listopada krwawo tłumiąc rewolucjonistów. Na ulicach zginęło wówczas 2500 osób. W ciągu kilku następnych miesięcy, ponad 200 osób, w tym premier Nagy został skazany na śmierć.
Zobacz zdjęcia z wydarzeń Poznańskiego Czerwca 1956 r.:
Tablica upamiętniająca solidarność poznaniaków z Węgrami znajdzie się na poznańskim dworcu kolejowym:
Autor: FC / Źródło: TVN 24 Poznań
Źródło zdjęcia głównego: IPN