Kiedy odbędą się wybory prezydenckie? Jak długo potrwa jeszcze kadencja Andrzeja Dudy?

Prezydent odgrywa ważną rolę w procesie, który następuje po wyborach parlamentarnych. To głowa państwa zwołuje pierwsze posiedzenie Sejmu i Senatu oraz desygnuje premiera, który skompletuje rząd i zaproponuje skład nowej Rady Ministrów. Jeśli ta nie zdobędzie wotum zaufania bezwzględną większością głosów, wtedy parlamentarzyści przejmują inicjatywę utworzenia nowego rządu. Kandydata na Prezesa Rady Ministrów zgłasza wówczas grupa co najmniej 46 posłów - a do jego powołania konieczna jest bezwzględna większość głosów, w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Prezydent nie może odmówić powołania i zaprzysiężenia tak wybranego rządu.

W przypadku gdy wskazany przez Sejm kandydat na premiera nie uzyska bezwzględnej większości głosów, inicjatywa wraca do prezydenta, który w ciągu 14 dni powołuje premiera i rząd na jego wniosek oraz odbiera od nich przysięgę. W tym przypadku do udzielenia wotum zaufania wystarczy zwykła większość głosów (więcej "za" niż "przeciw", bez wliczania wstrzymujących się) w Sejmie w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Jeśli i ten trzeci krok nie przyniesie rezultatu w postaci powołania rządu, prezydent zarządza nowe wybory.

Sondażowe wyniki late poll, przygotowane przez Ipsos, wskazują, że to opozycja demokratyczna uzyska sejmową większość w nadchodzącej kadencji parlamentu i ma szansę na przejęcie władzy w Polsce. Komentatorzy zwracają uwagę na potencjalne problemy wynikające z faktu, że prezydent pochodziłby wówczas z przeciwnego obozu politycznego. Jak długo trwałaby taka sytuacja? Do kiedy potrwa kadencja Andrzeja Dudy?

ZOBACZ TEŻ: Czym jest prezydenckie weto? Czy Sejm może przyjąć zawetowaną ustawę?  

Wybory prezydenckie odbywają się w Polsce co pięć lat. Marszałek Sejmu zarządza je na dzień przypadający nie wcześniej niż na 100 dni i nie później niż na 75 dni przed upływem kadencji urzędującego prezydenta. Ta sama osoba może sprawować funkcję prezydenta maksymalnie przez dwie kadencje. Prezydentem zostaje ten kandydat, który w pierwszej turze wyborów otrzyma więcej niż połowę wszystkich ważnie oddanych głosów. Jeśli nikomu nie uda się tego osiągnąć - wtedy ogłaszana jest druga tura, w której uczestniczą dwaj kandydaci z największą liczbą głosów.

Tak było w 2020 roku. Spośród 11 kandydatów w zorganizowanej 28 czerwca pierwszej turze najlepszy wynik uzyskał urzędujący prezydent Andrzej Duda (43,50 proc. głosów), za nim uplasował się Rafał Trzaskowski (30,46 proc.). W zorganizowanej dwa tygodnie później drugiej turze zwyciężył Andrzej Duda, uzyskując 51,03 proc. głosów. Na Prezydenta RP został zaprzysiężony w sierpniu 2020 roku, co oznacza, że jego kadencja kończy się w sierpniu 2025 roku.

ZOBACZ TEŻ: Wybory parlamentarne 2023

Zgodnie z polską konstytucją Prezydent RP jest najwyższym przedstawicielem państwa i gwarantem ciągłości władzy państwowej. Jako głowa państwa czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji RP, stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium. Prezydent wykonuje swoje zadania w zakresie i na zasadach określonych w konstytucji i ustawach. Jest również zwierzchnikiem sił zbrojnych.

Prezydent RP wydaje akty urzędowe, nadaje obywatelstwo polskie, powołuje sędziów, stosuje prawo łaski, jako reprezentant państwa w stosunkach zewnętrznych m.in. ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe oraz mianuje i odwołuje pełnomocnych przedstawicieli Polski w innych państwach i przy organizacjach międzynarodowych, nadaje ordery i odznaczenia, ma prawo zarządzenia (za zgodą Senatu) referendum ogólnokrajowego w sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa

Do najważniejszych uprawnień Prezydenta RP wobec władzy wykonawczej należy powołanie premiera i Rady Ministrów. Prezydent może też zwołać Radę Gabinetową (nadzwyczajne posiedzenie rządu) i wystąpić do Sejmu o postawienie członka rządu przed Trybunałem Stanu.   

ZOBACZ TEŻ: Wybory 2023. Jak głosowali Polacy w USA? Dane ze wszystkich komisji