Prezes NIK o sprawie rakiety pod Bydgoszczą: będzie zawiadomienie do prokuratury

Prezes Najwyższej Izby Kontroli Marian Banaś w czwartkowym wydaniu "Jeden na jeden" w TVN24 pytany był o kontrolę Izby w sprawie nieuzbrojonej rakiety rosyjskiej produkcji, która spadła w grudniu 2022 roku pod Bydgoszczą.

- Niestety, tutaj mamy sytuację skandaliczną, dlatego że wobec kontrolerów, którzy prowadzili kontrolę, było prowadzone postępowanie sprawdzające dopuszczenia do certyfikatów tajemnic państwowych, które to postępowanie prowadzi ABW. Zostali wezwani i później zostali zapytani o szczegóły dotyczące tej kontroli - powiedział. - To jest rzecz niedopuszczalna, skandaliczna i w tej sprawie złożymy zawiadomienie do prokuratury - powiadomił.

Pytany, czy w trakcie rozmów dotyczących udzielenia certyfikatu dostępu do informacji niejawnych kontrolerzy byli przepytywani o wyniki kontroli, odpowiedział: - Tak jest. Mało tego, zaraz później, po tej rozmowie, w parę dni otrzymaliśmy postanowienie z ABW, że (kontrolerzy) nie mają dopuszczenia do tajemnic państwowych, czyli nie otrzymali certyfikatu.

Banaś ocenił, że przepytywanie kontrolerów NIK przez przedstawicieli polskich służb specjalnych na temat tego, co ustalili w sprawie rakiety, jest "rzeczą skandaliczną".

Dopytywany, czy wobec tego jest tak, że kontrolerzy NIK nie mają dostępu do certyfikatów i nie mogą przeprowadzać tej kontroli, Banaś odparł, że jednemu z kontrolerów "odmówiono dostępu do tajemnic". Dodał, że nie podano przy tym "żadnego uzasadnienia". - Jest tylko postanowienie w tej sprawie - zaznaczył.

Banaś uściślił, że wniosek do prokuratury będzie dotyczył przekroczenia uprawnień i niedopełnienia obowiązków.

- Ta kontrola jest w końcowej fazie, na pewno ją dokończymy - zapewnił. Przewidywał, że raport z tej kontroli będzie "prawomocny za kilka tygodni". - Podejrzewam, że jeszcze być może zostaną zgłoszone zastrzeżenia, więc to troszeczkę potrwa - dodał.

Pod koniec kwietnia minister sprawiedliwości Zbigniew Ziobro poinformował na Twitterze, że prokuratura wszczęła postępowanie w sprawie szczątków obiektu powietrznego znalezionego w lesie pod Bydgoszczą. MON przekazał, że około 15 kilometrów od Bydgoszczy znaleziono szczątki niezidentyfikowanego obiektu wojskowego.

Czytaj też: Zamiast wyjaśnień, minister Błaszczak "po prostu wstał i wyszedł" z obrad komisji. "Zdezerterował, nie wyszedł"

11 maja szef MON oświadczył, że "procedury i mechanizmy reagowania w sprawie obiektu znalezionego pod Bydgoszczą zadziałały prawidłowo do poziomu dowódcy operacyjnego". Zarzucił dowódcy operacyjnemu Rodzajów Sił Zbrojnych gen. Tomaszowi Piotrowskiemu, że nie poinformował jego ani odpowiednich służb o pocisku, który wleciał w polską przestrzeń powietrzną.

Według ministra w sprawozdaniu z 16 grudnia, które otrzymał od Dowództwa Operacyjnego Rodzajów Sił Zbrojnych, znalazła się informacja, że tego dnia "nie odnotowano naruszenia ani przekroczenia przestrzeni powietrznej RP, co - jak później się okazało - było nieprawdą". Dodał, że ewentualne decyzje personalne zostaną podjęte po konsultacji z prezydentem.

CZYTAJ: Kalendarium wydarzeń w sprawie szczątków rakiety pod Bydgoszczą

BBN oświadczyło dzień później, że informacje, którymi dysponuje prezydent, "nie uzasadniają podjęcia decyzji personalnych" dotyczących najwyższej kadry dowódczej Wojska Polskiego, a prezydentowi nie przedstawiono też żadnego wniosku w tej sprawie.

Prezes NIK w TVN24 pytany był między innymi także o kontrolę tzw. programu willa plus i serię opisujących go publikacji tvn24.pl, według których pieniądze z konkursu resortu nauki Przemysława Czarnka trafiały do organizacji powiązanych z PiS. Wielomilionowe dotacje przeznaczane były na zakup nowych siedzib, jednocześnie wiele organizacji zajmujących się edukacją oraz placówek dydaktycznych nie otrzymało z budżetu resortu ani złotówki.

- Ta kontrola już jest zakończona. Stwierdziliśmy tam dosyć dużo nieprawidłowości. W tej chwili jest przygotowana analiza pod kątem zawiadomienia do prokuratury. Niestety, była sytuacja, że temu samemu podmiotowi udzielono podwójnie dotacji na kwotę po 3,5 miliona. Niestety jest to niegospodarność i w tej sprawie będzie zawiadomienie do prokuratury - oświadczył.

Pytany, o który podmiot chodzi, Banaś tłumaczył, że "w związku z tym, że będzie zawiadomienie do prokuratury, podlega to tajemnicy tego postępowania".

- Zawiadomienie dotyczy ministerstwa, bo tam się odbyła kontrola - powiedział. Na pytanie, czy chodzi o ministra Czarnka, Banaś odparł: - Niekoniecznie ministra. Minister ma przecież pracowników. Niekoniecznie zajmuje się takimi sprawami. On ma pracowników i oni w jego imieniu działają.

W rozmowie Banaś był pytany również o kontrolę Polskiego Ładu. Przekazał, że dopiero się rozpoczęła.

- Jest dlatego spóźniona, że były wcześniejsze plany kontroli i realizujemy to zgodnie z planem, który aprobuje kolegium Najwyższej Izby Kontroli. Więc są to kontrole z wniosków posłów, senatorów, obywateli oraz instytucji rządowych, po prostu musimy realizować zgodnie z planem te kontrole - objaśnił.

W rozmowie Agata Adamek zapytała Mariana Banasia także o kontrole NIK w Spółkach Skarbu Państwa. Izba w przypadku grupy Energa spotkała się z odmową. W związku z tym zawiadomienie w tej sprawie trafiło do prokuratury, która odmówiła wszczęcia postępowania. W 2022 roku dwukrotnie na kontrolę nie zgodził się także Orlen.

>> Banaś: sąd potwierdził, że Izba ma prawo kontrolować spółki Skarbu Państwa. Zapowiada wejście do Orlenu

- To jest również rzecz skandaliczna, że nasi kontrolerzy nie są dopuszczani do kontroli w spółkach i w fundacjach Skarbu Państwa - skomentował Banaś, potwierdzając, że kontrolerzy nadal nie są dopuszczani do kontroli. - Nie są dopuszczani i w związku z czym złożyliśmy zawiadomienie do prokuratury. Oczywiście zostało umorzone. Złożyliśmy odwołanie do sądu i czekamy na rozstrzygnięcie sądu - powiedział.

Pytany, czy kontrolerzy próbowali znowu wejść do Orlenu, tłumaczył: - Czekamy na rozstrzygnięcie sądów w tych sprawach.

Orlen jedyną państwową spółką, która nie zgodziła się na kontrolę NIK? Nie jedyną 

Banaś był pytany także o kontrolę w Trybunale Konstytucyjnym - 14 lipca NIK powiadomiła o skierowaniu do Prokuratury Rejonowej Warszawa-Śródmieście w Warszawie zawiadomienia o "uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa", które dotyczy "niedopełnienia obowiązków przez funkcjonariuszy publicznych w Trybunale, którzy mogli działać na szkodę interesu publicznego, wspólnie i w porozumieniu z wykonawcami umów".

Banaś stwierdził, że prezes TK Julia Przyłębska "stanęła na wysokości zadania i złożyła stosowne wyjaśnienia". - Była to kontrola budżetowa, prowadzona przez delegaturę białostocką, bo tutaj zaangażowane w kontrolę są wszystkie delegatury i departamenty. Ta kontrola się zakończyła - wyjaśnił.

- Pani prezes po kontroli złożyła jeszcze dodatkowe dokumenty, które w czasie kontroli nie zostały udostępnione. Te dokumenty zostały przesłane do prokuratury - dodał.

Jak mówił, wniosek do prokuratury "niestety został złożony". - Ale tak jak powiedziałem, pani prezes złożyła pismo z załączonymi dokumentami, które w czasie kontroli nie były przedstawione i zostały przesłane do prokuratury - podał.

Sprecyzował przy tym, że wniosek dotyczył niegospodarności, jednak ocenił, że "dokumenty, które zostały dodatkowo złożone być może tutaj wyjaśnią sprawę".

Szef NIK w "Jeden na jeden" mówił także o budżecie państwa - Paweł Borys, prezes zarządu Polskiego Funduszu Rozwoju, przyznał w TVN24, że "Najwyższa Izba Kontroli nie zaopiniowała negatywnie wykonania budżetu za ubiegły rok". - NIK może wydać ocenę pozytywną, negatywną bądź opisową. Wydali opinię opisową, pozytywnie opiniując wykonanie samego budżetu, natomiast negatywnie, w sensie bardziej opisowym, stwierdzono, że zbyt wiele wydatków jest w funduszach celowych, obsługiwanych przez Bank Gospodarstwa Krajowego. Jeżeli chodzi o Polski Fundusz Rozwoju, to prezes Marian Banaś mija się z prawdą - powiedział Borys.

>> Prezes Polskiego Funduszu Rozwoju: Marian Banaś mija się z prawdą

Banaś przypomniał, że to nie on prowadzi kontrolę, a "wysokiej klasy specjaliści, kontrolerzy". - Moim obowiązkiem jest sprawić, aby raporty, które zostają przez nich opracowane, trafiły do opinii publicznej - powiedział.

Poinformował przy tym, że "ponad 302 miliardy środków zostało wydanych poza budżetem państwa, bez kontroli parlamentu, przy pełnej uznaniowości i bez stosowania reguł, które obowiązują w ustawie o finansach publicznych".

- Jest to zaplanowana akcja w kierunku podważenia wiarygodności Najwyższej Izby Kontroli, mnie i moich kontrolerów, a nie jakieś działania, które trzymałyby się po prostu faktów. Uważam, że są to słowa wyrwane z kontekstu, bo ja nie mówiłem o samym PFR-ze, tylko o całym systemie. My, jako Najwyższa Izba Kontroli, zwracamy uwagę, że wszystkie środki powinny być przejrzyste, transparentne i zawarte w ustawie budżetowej - podkreślił.

Pytany, czy jest przekonany, że obroni swoje stanowisko w tej sprawie, Banaś odparł krótko: - Opieramy się na faktach i tylko na faktach.