Ponad 1000 skrzywdzonych nieletnich w Kościele, kilkaset sprawców. Prymas: pragnę przeprosić

Dziennikarze "Rzeczpospolitej" Tomasz Krzyżak i Piotr Litka przeprowadzili kwerendę w Instytucie Pamięci Narodowej i Archiwum Akt Nowych. Jak ustalili, władze PRL zajmowały się przynajmniej 121 przypadkami wykorzystywania seksualnego małoletnich przez ludzi Kościoła. "Dotyczyły one w sumie 119 osób, w tym 117 księży, seminarzystów i braci zakonnych oraz dwóch osób świeckich" - napisali. Z kwerendy wynika, że co najmniej 1100 małoletnich mogło zostać wykorzystanych seksualnie.

Delegat Konferencji Episkopatu Polski do spraw ochrony dzieci i młodzieży arcybiskup Wojciech Polak w komentarzu do artykułu "Rzeczpospolitej" napisał, że po zapoznaniu się z wynikami kwerendy przeprowadzonej przez dziennikarzy "myślę przede wszystkim o osobach skrzywdzonych wykorzystaniem seksualnym w dzieciństwie". "Zawstydzające jest, że przez dziesięciolecia nie dostrzegaliśmy ich krzywdy i cierpienia. Jeszcze raz pragnę za to przeprosić" - czytamy.

Prymas przyznał, że ludzie Kościoła byli często "naiwni" w postępowaniu wobec sprawców tych przestępstw. "Równocześnie wstrząsające jest to, jak często dobro dzieci było lekceważone przez służby totalitarnego państwa, a ich krzywdy służyły również do wciągnięcia sprawców we współpracę z bezpieką" - ocenił.

Zaznaczył, że dziś Kościół podejmuje działania, aby "przyjąć i wysłuchać osoby skrzywdzone", a także udzielić im pomocy, przede wszystkim psychologicznej i duchowej.

"Staramy się ich szukać. Temu służy trwająca kampania informacyjna skierowana do parafii, przygotowana i realizowana przez biuro delegata KEP ds. ochrony dzieci i młodzieży i Fundację Świętego Józefa KEP, wsparta przez Radę Stałą Konferencji Episkopatu Polski. Chcemy w ten sposób zdecydowanie wyjść ze znakiem gotowości do przyjęcia i wsparcia wszystkich, którzy zostali skrzywdzeni przez duchownych i konsekrowanych, także w odległej przeszłości" - napisał.

Odnosząc się do samej kwerendy wykonanej przez gazetę abp Polak podkreślił, że "dziennikarze wykonali ogrom pracy". "Ta kwerenda potwierdza konieczność dalszych badań archiwalnych w Kościele. Biskupi w marcu br. podjęli decyzję, aby powołać niezależny zespół specjalistów, którego przedmiotem badań będzie praktyka rozwiązywania problemów związanych z przestępstwami popełnionymi przez niektóre osoby duchowne wobec małoletnich w przeszłości" - przypomniał.

Poinformował, że obecnie wraz z współpracownikami przygotowuje koncepcję jego prac, którą przedstawi biskupom na najbliższym zebraniu plenarnym KEP w czerwcu.

"Mam nadzieję, że badania niezależnych ekspertów pomogą Kościołowi w Polsce w uczciwym rozliczeniu się z przeszłością, uwzględniając kontekst historyczny i społeczny. Oczekują tego osoby skrzywdzone. Potrzebujemy tego jako Kościół, aby odbudować zaufanie i wiarygodność, konieczne do realizacji naszej misji" - dodał prymas Polski.

Z danych uzyskanych przez dziennikarzy wynika, że "aż 72 sprawy zakończyły się wyrokami skazującymi, w 24 miały miejsce wątpliwe umorzenia, bo na przykład ofiary w wyniku presji zewnętrznej wycofały zeznania lub księża skorzystali z dobrodziejstw amnestii". Inni duchowni - czytamy - "uniknęli kary, bo w zamian za zatuszowanie sprawy, zgodzili się na współpracę z bezpieką". 

"Tylko w 11 badanych sprawach podejrzanych z zarzutów oczyszczono, w 14 nie odnaleźliśmy końcowego efektu postępowania" - napisali dziennikarze.

Gazeta opublikowała listę księży skazanych lub podejrzanych o pedofilię w okresie PRL. "To cenieni rekolekcjoniści, autorzy i tłumacze książek teologicznych lub z zakresu historii Kościoła, tłumacze i badacze Pisma Świętego, autorzy śpiewników kościelnych, budowniczowie sanktuariów, duchowi przewodnicy pielgrzymek na Jasną Górę, działacze społeczni, bracia zakonni, klerycy, organista, kościelny" - wyliczyli dziennikarze.

Jak dodali, przebadane przez nich przypadki pokazują, że "sprawcy wykorzystania nie ponosili właściwie konsekwencji przewidzianych przez prawo kościelne". "Z zakonu wyrzucono tylko jednego brata zakonnego, a z seminarium jednego kleryka. Ze stanu duchownego usunięto jednego księdza. Kilku odeszło samodzielnie. Pozostali wrócili zaś do pracy - niektórzy w kolejnych parafiach dopuszczali się przestępstw. Kilku po roku 1989 uznano za ofiary totalitarnego państwa, a ich nazwiska znalazły się w leksykonach represjonowanych w okresie PRL" - czytamy w "Rzeczpospolitej".

Dziennik, łącząc swoje ustalenia z danymi zbieranymi przez episkopat, wyliczył, że w okresie PRL "co najmniej 1100 małoletnich mogło zostać wykorzystanych seksualnie przez duchownych i świeckich pracujących w Kościele", a "sprawcami tych przestępstw było około 300 osób".

"To wierzchołek góry lodowej, bo zgłaszany lub wykrywany jest niewielki procent tego typu spraw" - zaznaczyli autorzy.

Marta Titaniec, prezeska Fundacji świętego Józefa, która z ramienia episkopatu zajmuje się pomocą pokrzywdzonym, rozmawiała z "Rzeczpospolitą".

- Na pierwszym miejscu wszystkich działań dotyczących docierania do prawdy o skali przestępstw seksualnych w Kościele muszą być zawsze i niezmiennie osoby skrzywdzone oraz ich bliscy. Niezależnie od tego, jak dawno wydarzyła się krzywda - powiedziała.

- Godność człowieka nie ma bowiem terminu ważności. Jest niezbywalna. Prawda należy się skrzywdzonym, ich rodzinom oraz całemu społeczeństwu - podkreśliła.