Projekt zmian w ustawie o Sądzie Najwyższym w Sejmie. Co przewiduje nowelizacja?

Projekt zmian w ustawie o Sądzie Najwyższym został opublikowany na stronie internetowej Sejmu we wtorek późnym wieczorem. Wpłynął jako projekt poselski, podpisali się pod nim (w kolejności alfabetycznej) następujący politycy PiS: Waldemar Andzel, Zbigniew Babalski, Barbara Bartuś, Rafał Bochenek, Joanna Borowiak, Lidia Burzyńska, Przemysław Drabek, Elżbieta Duda, Barbara Dziuk, Robert Gontarz, Marcin Horała, Michał Jach, Piotr Kaleta, Marta Kubiak, Anna Kwiecień, Marlena Magdalena Maląg, Anna Milczanowska, Jan Mosiński, Piotr Polak, Urszula Rusecka, Zdzisław Sipiera, Marek Suski, Ewa Szymańska, Szymon Szynkowski vel Sęk, Robert Telus, Ryszard Terlecki i Jan Warzecha.

Wnioskodawców reprezentuje posłanka Anna Milczanowska.

Projekt nowelizacji ustawy o Sądzie Najwyższym >>>

W proponowanej nowelizacji ustawy o sądach powszechnych, wojskowych i Sądzie Najwyższym z 8 grudnia 2017 roku uchylono między innymi zapis mówiący o tym, że do właściwości Izby Odpowiedzialności Zawodowej Sądu Najwyższego należą sprawy dyscyplinarne sędziów.

Zgodnie z proponowanymi zapisami wniosek o zbadanie "spełnienia przez sędziego Sądu Najwyższego lub sędziego delegowanego do pełnienia czynności sędziowskich w Sądzie Najwyższym wymogów niezawisłości i bezstronności" ma być kierowany do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

W uzasadnieniu projektu wyjaśniono, że zapis ten ma na celu "dokonanie niezbędnych zmian w organizacji Sądu Najwyższego oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego, związanych z przypisaniem Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu zadań związanych ze sprawowaniem funkcji sądu dyscyplinarnego dla sędziów Sądu Najwyższego oraz sędziów sądów powszechnych i sędziów sądów wojskowych".

Izba Odpowiedzialności Zawodowej według zakładanej nowelizacji ma zajmować się sprawami dotyczącymi odpowiedzialności zawodowej adwokatów i radców prawnych.

"Projektowana ustawa przesądza również, że deliktu dyscyplinarnego nie może stanowić badanie spełniania przez sędziego wymogów niezależności, bezstronności oraz ustanowienia na podstawie ustawy, niezależnie od tego w jakiej prawnie określonej procedurze weryfikowane są te wymogi" - czytamy w uzasadnieniu, które opublikowano na stronie sejmowej razem z projektem nowelizacji. 

Projekt zmian w ustawie o Sądzie Najwyższym przewiduje także uchylenie zapisu mówiącego o tym, że "okoliczności towarzyszące powołaniu sędziego Sądu Najwyższego nie mogą stanowić wyłącznej podstawy do podważenia orzeczenia wydanego z udziałem tego sędziego lub kwestionowania jego niezawisłości i bezstronności".

Nowelizacja przewiduje również, że bezstronność i niezawisłość sędziego można badać na wniosek innego sądu. W obowiązującej ustawie uprawnionym do złożenia takiego wniosku jest strona lub uczestnik postępowania.  

W artykule 5. wniesionego projektu wskazano, że sprawy wszczęte i niezakończone z dniem wejścia w życie nowelizacji, które należały do właściwości Izby Odpowiedzialności Zawodowej, przejmie Naczelny Sąd Administracyjny. Wymieniono tu między innymi sprawy dyscyplinarne sędziów Sądu Najwyższego, sędziów i asesorów sądowych oraz dotyczące wydania uchwały w sprawie pociągnięcia sędziego do odpowiedzialności karnej.

Ustawodawcy wskazali w uzasadnieniu, że "intencją projektowanych zmian jest wyeliminowanie potencjalnych wątpliwości związanych z wykonaniem przez Rzeczpospolitą Polską zobowiązań wynikających z decyzji wykonawczej Rady (UE) na mocy której zatwierdzony został tak zwany Krajowy Plan Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO)", który przewiduje realizację "reformy wzmacniającej niezależność i bezstronność sądownictwa". 

Komisja Europejska na początku czerwca zaakceptowała polski Krajowy Plan Odbudowy, co było krokiem w kierunku wypłaty przez UE 23,9 miliarda euro dotacji i 11,5 miliarda euro pożyczek w ramach Funduszu Odbudowy, jednak pieniądze nie zostały wypłacone. Komisja zaznaczyła, że polski KPO "zawiera kamienie milowe związane z ważnymi aspektami niezależności sądownictwa, które mają szczególne znaczenie dla poprawy klimatu inwestycyjnego i stworzenia warunków dla skutecznej realizacji" i że "Polska musi wykazać, że te kamienie milowe zostały osiągnięte przed dokonaniem jakichkolwiek wypłat w ramach Funduszu Odbudowy".

W poniedziałek szef Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej Grzegorz Puda poinformował, że Komisja Europejska podpisała ustalenia operacyjne w sprawie KPO - techniczny dokument konieczny do złożenia przez Polskę wniosku o wypłatę środków. Resort funduszy przypomniał wtedy, że by wniosek został uznany za kompletny, musi zostać spełnionych 37 mierników. Jak podano, w ramach prekonsultacji Polska wysyła do Komisji opracowane noty informacyjne (tzw. one page note), ustawy, rozporządzenia, dokumenty, które powstały w ramach realizacji reform i na tej podstawie KE wstępnie ocenia, czy miernik został poprawnie zrealizowany.