By przekroczyć granicę polsko-ukraińską, uchodźcy czekają w kolejce nawet kilka godzin. Jakie kroki mają podjąć na granicy i po przybyciu do Polski? Jak zalegalizować pobyt? Jak uzyskać pomoc rządową? Wyjaśniamy.
"Jeśli uciekasz przed rosyjską agresją zbrojną wobec Ukrainy, zostaniesz wpuszczony do Polski" - informuje Urząd ds. Cudzoziemców. Przyjmowany jest każdy, bez względu na narodowość. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji podkreśla, że "żadna osoba, która otrzymała schronienie w Polsce, nie zostanie odesłana do państwa ogarniętego wojną".
Granica - jak ją przekroczyć
Urząd ds. Cudzoziemców uruchomił stronę w języku ukraińskim. Uchodźcy nie znajdą tam pomocy w ewakuacji z Ukrainy, informacji o tym, jak wydostać się ze swojego kraju, gdzie szukać transportu przed przekroczeniem granicy. "Prosimy kontaktować się z ukraińskimi fundacjami w tej sprawie" - podpowiadają urzędnicy.
Na granicy wszystkie osoby są weryfikowane przez Straż Graniczną. W czasie kontroli "przydatne są wszystkie dokumenty, potwierdzające tożsamość". W przypadku dziecka, które nie ma dowodu tożsamości lub paszportu, przyda się akt urodzenia. Jeśli ktoś nie ma dokumentów lub budzą one wątpliwości, strażnicy stosują procedury sprawdzające.
W kolejce na granicy czeka się często kilka, a nawet kilkanaście godzin.
Urzędnicy informują, że nie obowiązują obostrzenia związane z pandemią choroby COVID-19, testy na obecność koronawirusa czy kwarantanna.
Uchodźcy mogą przekroczyć polską granicę ze zwierzęciem nawet wtedy, kiedy nie będą mogli okazać na przejściu granicznym wszystkich wymaganych przez polskie prawo dokumentów. Informację dotyczącą postępowania w związku z nadzwyczajną sytuacją po wybuchu wojny na Ukrainie przekazał Główny Lekarz Weterynarii.
Po przekroczeniu granicy można swobodnie poruszać się po Polsce. Jeśli ktoś chce się udać do innego kraju, powinien skontaktować się z jego ambasadą.
Pobyt w Polsce - jakie dokumenty trzeba mieć
Po przekroczeniu granicy uchodźcom oferują pomoc osoby prywatne, wolontariusze, fundacje. Proponują posiłek, transport, mieszkanie. Ale obywatele Ukrainy mają zapewnioną pomoc rządu polskiego. Busy Państwowej Straży Pożarnej przewiozą każdego z granicy do najbliższego dużego miasta lub do punktu recepcyjnego.
- Nie jest konieczna rejestracja w punktach recepcyjnych, nie trzeba się martwić o dalszy legalny pobyt w Polsce - podkreśla - w rozmowie z Marią Mikołajewską, reporterką programu "Polska i Świat" TVN24 - Jakub Dudziak z Urzędu do Spraw Cudzoziemców.
Dotyczy to także obywateli Ukrainy, którzy przyjechali do Polski przed rosyjską agresją (przed 24 lutym 2022) i gdy ich dokumenty pobytowe straciły ważność. - Wszystkie te osoby nie muszą w najbliższych dniach składać wniosków czy to w Urzędzie do Spraw Cudzoziemców, w urzędach wojewódzkich czy też w placówkach Straży Granicznej, nie trzeba się o to martwić - dodaje Didziak.
Jak - na swojej stronie - podkreśla Urząd do Spraw Cudzoziemców, "w przeciągu kilku dni będą na stronie ua.gov.pl specjalne, szczegółowe informacje na ten temat. Twój pobyt będzie nadal legalny".
Po co w takim razie wizyta w punkcie recepcyjnym? Nie jest obowiązkowa. Urzędnicy i samorządowcy podkreślają jednak, że uchodźca może tam zostać kilka godzin, posilić się, odpocząć. Na miejscu są tłumacze i medycy.
Do punktu można zgłosić się w każdej chwili, nie tylko zaraz po przyjeździe do Polski. Takich punktów najwięcej jest przy granicy polsko-ukraińskiej, ale działają też w każdym województwie. W sumie jest ich 27.
Punkt recepcyjny w każdej chwili można także opuścić.
Mieszkanie dla uchodźców z Ukrainy
W punkcie recepcyjnym można poprosić o pomoc w organizacji tymczasowego zakwaterowania i transportu do tego miejsca. Zakwaterowanie na prośbę rządu organizują samorządy, które także weryfikują mieszkania zgłoszone przez mieszkańców.
- My już od tygodnia robimy kwerendę wszystkich mieszkań komunalnych, tak zwanych pustostanów. Zgłosiły się do nas firmy, które chcą za darmo te pustostany wyremontować. Przygotowujemy to od wielu, wielu dni, w związku z tym ten zasób mieszkaniowy będzie na pewno większy - mówi Rafał Trzaskowski, prezydent Warszawy.
Opieka medyczna dla Ukraińców
Ministerstwo Zdrowia informuje, że uchodźcy z Ukrainy mają zapewnioną opiekę medyczną na takich samych zasadach, jak ubezpieczeni obywatele Polski.
Wojciech Andrusiewicz, rzecznik Ministerstwa Zdrowia - w rozmowie z reporterką TVN24 - wyjaśniał: - Każdy, kto posiada dokument po przekroczeniu granicy, czy to pieczątka w paszporcie czy zaświadczenie wystawione przez Straż Graniczną, uzyska darmowy dostęp do polskiej służby zdrowia. Mówimy tu zarówno o podstawowej opiece zdrowotnej, po wszelkiego rodzaju badania, o ambulatoryjnej opiece specjalistycznej, ale również o leczeniu szpitalnym.
Czytaj też: Pomoc medyczna i prawna dla obywateli Ukrainy
Praca dla obywateli Ukrainy - gdzie i jak szukać
Urzędy pracy spodziewają się specustawy, regulującej obecną sytuację uchodźców z Ukrainy na rynku pracy. Podkreślają jednak, że uciekający z ogarniętego wojną kraju i bez niej pomogą znaleźć zatrudnienie.
Obywatel Ukrainy może skorzystać z bezpłatnej pomocy powiatowego lub wojewódzkiego urzędu pracy. Nie musi się tam stawiać osobiście. Wystarczy kontakt telefoniczny z konkretnym urzędem lub Infolinią "Zielona Linia" - numer 19524. Można też szukać pracy na własną rękę przez internet w Centralnej Bazie Ofert Pracy lub w innych serwisach, takich jak pracuj.pl czy jobs.pl.
Urzędnicy w Poznaniu uruchomią specjalny adres mailowy dla pracodawców, którzy chcą zatrudnić uchodźców.
Małgorzata Pawlak, dyrektorka Powiatowego Urzędu Pracy w Poznaniu: - W tej chwili jest taka szybka ścieżka zatrudnieniowa w postaci oświadczeń o zatrudnieniu cudzoziemców, między innymi obywateli Ukrainy.
Szkoły dla dzieci z Ukrainy
Dzieci w wieku 7-18 lat mogą nieodpłatnie uczyć się w polskich szkołach. Brak znajomości języka polskiego nie jest przeszkodą. Uczniowie z Ukrainy mogą uczestniczyć w nieodpłatnych lekcjach języka polskiego organizowanych przez szkołę. Mogą też zostać objęci opieką psychologiczno-pedagogiczną z związku z doświadczeniem migracyjnym.
W piątek Ministerstwo Edukacji i Nauki przekazało dyrektorom szkół i organom prowadzącym informacje na temat zasad przyjmowania dzieci cudzoziemców do polskich szkół. Dla rodziców dzieci z Ukrainy powstała specjalna instrukcja. Aby zapisać ucznia do szkoły, trzeba złożyć wniosek w wybranej placówce. Szkoła podstawowa z rejonu zamieszkiwania dziecka ma obowiązek je przyjąć. Inne placówki edukacyjne - jeśli mają miejsce. Jeśli rodzic ma z tym problem, może zwrócić się o pomoc do urzędu gminy.
Wraz z wnioskiem należy złożyć świadectwa, potwierdzające dotychczasową nauk. Ale jeśli rodzic nie ma takich dokumentów, wystarczy oświadczenie o sumie ukończonych lat nauki. Szkoły już przygotowują miejsca dla ukraińskich dzieci.
Danuta Kozakiewicz, dyrektor Szkoły Podstawowej nr 103 w Warszawie: - Ja przyjęłam na razie jedno dziecko prosto z Ukrainy. Trzeba pamiętać, że przyjęcie takiego dziecka to jest w zasadzie przyjęcie całej rodziny, ponieważ są to osoby po olbrzymiej traumie.
Atak Rosji na Ukrainę - oglądaj program specjalny w TVN24
Źródło: TVN24