Nagrodę Literacką Nike za najlepszą książkę minionego roku otrzymał tomik poetycki "Mondo Cane" Jerzego Jarniewicza. Nagroda Nike publiczności trafiła w ręce Joanny Ostrowskiej za reportaż historyczny "Oni. Homoseksualiści w czasach II wojny światowej".
Uroczysta gala wręczenia 26. Nagrody Literackiej Nike odbyła się w gmachu Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie. Zgodnie z regulaminem, jury pod przewodnictwem prof. Przemysława Czaplińskiego zwycięską książkę wybrało podczas dzisiejszych obrad.
26. Nagroda Literacka Nike trafiła w ręce Jerzego Jarniewicza, autora tomu poezji "Mondo cane". Wyraźnie zaskoczony poeta, wyznał, że odebrało mu mowę. - Odbieram tę nagrodę jako nagrodę dla poezji, która może być kołem ratunkowym - powiedział Jarniewicz.
Pisarz zaznaczył, że różne są konwencje mów po odebraniu nagrody. - Wiem, że się dziękuje, ale publiczne podziękowania jakoś mi nie wychodzą - wyjaśnił, dodając, że podziękuje wszystkim osobiście. - Można byłoby też złożyć jakąś deklarację polityczną, ale - mówię serio - wydaje mi się, że sytuacja jest tak poważna i groźna, że nie chciałbym dewaluować poważnych refleksji swoim przypadkowym, okazjonalnym komentarzem - podsumował.
"Mondo cane" - poetyckie spojrzenie na wstyd i słabość
Tytuł najnowszego tomu Jarniewicza "Mondo cane" odnosi się do filmu dokumentalnego z 1962 roku w reżyserii Paola Cavary, Gualtiera Jacopettiego i Franca E. Prosperiego, w Polsce znanego jako "Pieskie życie". Film stał się początkiem powojennego nurtu mondo, obejmującego produkcje dokumentalne, ukazujące sceny prawdziwej śmierci. "Pieskie życie" promowany był jako film szokujący, składał się z różnych serii scen, pokazujących najróżniejsze obyczaje ludzkie. Dotyczyły one seksu, sposobów odżywiania się oraz umierania.
Jarniewicz na kartach swojego tomu stworzył swoistą kontynuację filmu, na który nie wpuszczono go w młodości. Jednak tu głównymi tematami są przede wszystkim seks, koniec miłości oraz choroba. W precyzyjny sposób żongluje językiem, raz skracając dystans zbliżeniami na poszczególne detale, by za chwilę z ironią spojrzeć na szerszy plan. W tle namalowane zostały obrazy Polski widzianej z perspektywy tabloidów. Z momentami bardzo intymnych wierszy wyłania się świat zdominowany pustką, tęsknotą za szczerymi emocjami. Bezlitośnie oddaje własne reakcje na sceny śmierci prawdziwych znajomych, momenty zerwania.
Nagroda Nike 2022. Reportaż historyczny z Nike Czytelników
Obok Nagrody Literackiej Nike przyznawana jest również Nike Czytelników, a tytuł zwycięskiej książki wybierają czytelniczki i czytelnicy "Gazety Wyborczej" w głosowaniu online. Tegoroczna nagroda publiczności trafiła do reportażu Joanny Ostrowskiej "Oni. Homoseksualiści w czasach II wojny światowej" (Wydawnictwo Krytyki Politycznej).
"Oni. Homoseksualiści w czasach II wojny światowej" to przykład precyzyjnego połączenia reporterskiej dociekliwości i warsztatu naukowego. Ostrowska na podstawie wyników wieloletnich badań wypełnia kolejną białą plamę w pamięci historycznej, przywracając głos zapomnianym ofiarom niemieckiego nazizmu - ale nie tylko. Bo jak pokazuje na kartach swojej książki, geje i mężczyźni (nie wszyscy prześladowani na mocy tego paragrafu faktycznie byli homoseksualni) skazywani z paragrafu 175., jeśli nawet przeżyli terror nazistowski, to i po wojnie przez długie dekady musieli ukrywać w tajemnicy to, czego doświadczyli. Badaczka za pomocą doświadczeń opisywanych postaci historycznych przypomina o skutkach tego, gdy "większość" chroni się przed "mniejszością".
Nagroda Literacka Nike 2022
W finale 26. Nagrody Literackiej Nike znalazły się trzy powieści, biografia, esej, reportaż historyczny oraz tom poetycki. W skład tegorocznego jury nagrody weszli: Marek Beylin, Przemysław Czapliński (przewodniczący jury), Inga Iwasiów, Iwona Kurz, Tadeusz Nyczek, Magdalena Piekara, Szymon Rudnicki, Maria Topczewska oraz Maria Zmarz-Koczanowicz.
Nagroda Literacka Nike uznawana jest za najważniejszą polską nagrodę literacką. W konkursie udział mogą wziąć książki niezależnie od reprezentowanego gatunku literackiego. Utworzona została w 1997 roku. Doceniono wówczas "Widnokrąg" Wiesława Myśliwskiego. W 2007 roku nagrodzono jego kolejną powieść "Traktat o łuskaniu fasoli". Tym samym Myśliwski był pierwszym dwukrotnym laureatem Nagrody Nike. Sukces ten dotychczas powtórzyła jedynie Olga Tokarczuk. Noblistka uhonorowana została w 2008 roku za powieść "Bieguni", a w 2015 roku za "Księgi Jakubowe".
Nagrody nie można podzielić, nie można przyznać jej pośmiertnie. Regulamin wyklucza sytuację, w której jury nie wskazałoby tytułu zwycięskiej książki. Lista 20 nominowanych została ogłoszona w maju. Pod koniec sierpnia z dwudziestki jury wybrało siedmiu finalistów. Decyzję o wyborze laureata jury podejmuje w dniu wręczenia nagrody, zawsze w pierwszą niedzielę października. Autor lub autorka zwycięskiej książki otrzymuje 100 tysięcy złotych i statuetkę. Organizatorami są Fundacja Nagrody Literackiej Nike i "Gazeta Wyborcza". Fundatorem - Fundacja Agory.
Źródło: tvn24.pl