Od 1994 roku radioteleskop R4 "Kopernik" znajduje się w obserwatorium astronomicznym w Piwnicach pod Toruniem. Jego czasza o średnicy 32 metrów i waga około 600 ton sprawia, że jest największym radioteleskopem w Polsce. "Kopernik" służy do badań widm radiowych obiektów z naszej galaktyki, które pozwalają określić ich skład chemiczny, oraz do badań odległych ciał niebieskich spoza układu słonecznego.
Dalsza działalność radioteleskopu stanęła jednak w ostatnich dniach pod znakiem zapytania. Wszystko przez wstrzymanie finansowania przez ministerstwo nauki i szkolnictwa wyższego.
Radioteleskop bez finansowania
"Ministerstwo nie przyznało środków na działalność RT4 na kolejne 3 lata. Oznacza to, że od 1 stycznia przyszłego roku 32-m radioteleskop RT4 UMK pod Toruniem być może wstrzyma swoją aktywność, co w praktyce by oznaczało koniec życia tego polskiego instrumentu" - poinformowało obserwatorium astronomiczne w Piwnicach.
Jak czytamy dalej we wpisie opublikowanym w mediach społecznościowych, ewentualne zaprzestanie działalności radioteleskopu będzie wiązało się z wieloma problemami.
"Długofalowy, ponad 20-letni projekt obserwacji obłoków protogwiazdowych w pasmach masera metanolowego, czy uruchomione w ostatnich latach monitorowanie źródeł szybkich błysków radiowych zostaną zakończone, grupy naukowe najpewniej się rozpadną. O globalnej współpracy w ramach obserwacji interferometrycznych VLBI nie wspominamy, bo to codzienność" - przekazał zespół RT4.
"Całkowita zapaść kraju"
Wniosek o finansowanie tej infrastruktury uzyskał najwyższą ocenę A w konkursie SpUB organizowanym przez ministerstwo. Recenzenci podkreślili, że aparatura badawcza jest wpisana na Polską Mapę Infrastruktury badawczej i stanowi ważny element międzynarodowej sieci realizującej ważne zadania z zakresu astronomii obserwacyjnej i astrofizyki. Zwrócono również uwagę na fakt, że sprzęt jest wykorzystywany przez szerokie grono naukowców, a wyniki badań publikowane są w renomowanych czasopismach naukowych. "Jak widać, nie wystarczyło to. O sytuacji wspominał JM Rektor UMK podczas przemówienia okolicznościowego z okazji rozpoczęcia roku akademickiego w zeszłym tygodniu. Niestety nikogo to nie zainteresowało (chyba?). Senat UMK nawet wydał stosowną uchwałę m.in. w naszej sprawie. Możemy jedynie dodać, że w konkursie na 186 wniosków infrastrukturalnych pozytywnie oceniono 175 a środki dostało tylko 11. Wygląda to na całkowitą zapaść kraju, jeśli chodzi o finansowanie infrastruktury badawczej" - podał zespół RT4
Władze instytutu astronomii toruńskiej uczelni wysłały pismo do ministerstwa z prośbą o zmianę decyzji. "Mamy nadzieję relatywnie szybko dostać odpowiedź z MNiSW. Całość generalnie wygląda dość dziwnie i smutnie, bo jeszcze niedawno (w 2020) nasz teleskop przeszedł remont powierzchni i malowanie. Jak widać, nawet okładki Nature Astronomy nie pomagają" - podkreślił we wpisie zespół "Kopernika".
:- Mamy urządzenie, które pracuje od 30 lat 24 godziny na dobę przez 7 godzin w tygodniu prowadzi obserwacje. Przez 30 lat było zawsze dofinansowanie ministerstwa, ale niestety w tym roku otrzymaliśmy decyzję negatywną. Jesteśmy zaniepokojeni, bo to urządzenie to efekt pracy naukowców i inżynierów. Nawet, jeśli nie będziemy mieli wsparcia ministerstwa to będzie dalej starali się funkcjonować. Funkcjonowanie w trybie 24 godzinnymi będzie jednak niemożliwe. Będzie trzeba ograniczyć się do najważniejszych projektów naukowych, przede wszystkim wywiązać się ze współpracy zagranicznej - zaznaczył na antenie TVN24 doktor habilitowany Krzysztof Katarzyński z Instytutu Astronomii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Odpowiedź ministra
Zapytany o tę sprawę w Sejmie przez reportera TVN24 Radomira Wita minister nauki i szkolnictwa wyższego Marcin Kulasek powiedział, że jest szansa, że pieniądze jednak się znajdą.
- 186 wniosków, pieniędzy wystarczyło na 11. Bardzo dobrze oceniony wniosek uczelni z Torunia, natomiast zajął dopiero 36. miejsce. Robimy wszystko żeby te pieniądze się znalazły. Pracujemy nad tym. Do końca roku będę miał dobre wiadomości - zapewnił Marcin Kulasek.
Autorka/Autor: Michał Malinowski
Źródło: tvn24.pl
Źródło zdjęcia głównego: TVN24