Orzeczenie o niepełnosprawności – co daje, jak uzyskać, kto je wydaje

● Orzeczenie o niepełnosprawności wydawane jest wobec dzieci do 16. roku życia, zaś orzeczenie o stopniu niepełnosprawności wobec osób powyżej 16. roku życia. ● Istnieją trzy stopnie niepełnosprawności, o których orzeka się na czas określony lub na stałe. ● W wydawanych orzeczeniach przyczyny niepełnosprawności określane są specjalnymi symbolami. ● Orzekaniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności zajmują się powiatowe lub miejskie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności. ● Rodzaje orzeczeń o niepełnosprawności

Zgodnie z prawem obecnie funkcjonują trzy rodzaje potwierdzenia statusu niepełnosprawności: - orzeczenie o stopniu niepełnosprawności: lekkim, umiarkowanym albo znacznym, - orzeczenie o niepełnosprawności, - orzeczenie o całkowitej bądź częściowej niezdolności do pracy.

Czym one się różnią? Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności wydawane jest wobec osób, które ukończyły 16. rok życia. W przypadku dzieci do 16. roku życia orzeka się natomiast o ich niepełnosprawności bez określania jej stopnia. Podstawą prawną wydawania i funkcjonowania obu rodzajów orzeczeń jest ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.

Orzeczenie o całkowitej bądź częściowej niezdolności do pracy jest natomiast oddzielnym rodzajem orzeczenia wydawanym na podstawie odrębnych przepisów – ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Orzeczenie takie jest niezbędne, aby móc ubiegać się o rentę wypłacaną przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Możliwe jest posiadanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, a jednocześnie niekwalifikowanie się do orzeczenia o niezdolności do pracy. 

Orzeczenie o niepełnosprawności to potwierdzenie posiadania przez dziecko poniżej 16. roku życia statusu osoby niepełnosprawnej. Nie każda choroba czy schorzenie zostaje uznane za niepełnosprawność. Aby uzyskać status osoby niepełnosprawnej, dziecko musi spełniać jednocześnie trzy warunki: 1. Mieć ograniczoną sprawność fizyczną lub psychiczną potwierdzoną dokumentacją medyczną. 2. Wymagać całkowitej opieki lub pomocy w większym stopniu niż zdrowe dzieci w tym wieku, zwłaszcza z powodu niewłaściwego funkcjonowania organizmu lub niezdolności do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych. 3. Jego ograniczenia będą trwać dłużej niż rok i wynikają z wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu.

Orzeczenie o niepełnosprawności dziecka wydaje się na czas określony, nie dłuższy niż do dnia ukończenia przez nie 16. roku życia.

Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności jest formalnym potwierdzeniem statusu osoby niepełnosprawnej. Wydawane jest wobec osób, które ukończyły 16. rok życia. Aby ubiegać się o nie, należy spełniać trzy warunki: 1. Mieć więcej niż 16 lat. 2. Mieć naruszoną sprawność organizmu – zobacz listę branych pod uwagę schorzeń. 3. Przez swoje ograniczenia być osobą niezdolną do pracy zarobkowej lub wymagającą specjalnego przystosowania stanowiska pracy, wymagać opieki lub pomocy innych osób, a także mieć problemy z codziennym funkcjonowaniem i potrzebować do tego specjalnych urządzeń.

Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności wydaje się na czas określony lub na stałe. 

Spełnianie wymienionych warunków nie oznacza automatycznego przyznania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. O tym decyduje zawsze skład orzekający o ograniczeniach danej osoby w codziennym funkcjonowaniu.

Orzeczenie może potwierdzać przy tym jeden z trzech stopni niepełnosprawności: Znaczny, w przypadku osób niezdolnych do samodzielnego funkcjonowania i całkowicie zależnych od pomocy innych przez  więcej niż 12 miesięcy. Umiarkowany, w przypadku osób wymagających czasowej lub częściowej pomocy innych przez więcej niż 12 miesięcy. Lekki, w przypadku osób, które mają problemy w codziennych czynnościach i potrzebują urządzeń pomagających w funkcjonowaniu, np. protez, pompy insulinowej.

Orzekaniem o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności zajmują się powiatowe lub miejskie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności. 

Aby ubiegać się o orzeczenie, osoba niepełnosprawna, jej rodzic albo opiekun prawny musi złożyć we właściwym swojemu miejscu zamieszkania zespole wniosek o wydanie orzeczenia o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności. Wraz z wnioskiem załączyć należy dokumentację medyczną i zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia osoby, której orzeczenie ma dotyczyć. Formularz wniosku i wzór zaświadczenia dostępne są w każdym zespole ds. orzekania o niepełnosprawności.

W oparciu o złożoną dokumentację wydane zostanie wezwanie na posiedzenie składu orzekającego, który zbada daną osobę, oceni stan jej zdrowia i na tej podstawie wyda orzeczenie lub odmówi jego wydania. Od decyzji składu orzekającego przysługuje prawo do odwołania się do wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności.

W orzeczeniu o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności zawarta jest informacja o wskazaniach do rehabilitacji i opieki. Określają one indywidualną sytuację osoby z niepełnosprawnością i stanowią podstawę do ubiegania się o różne formy pomocy w zakresie: - rehabilitacji zawodowej i zatrudnienia, np. pomoc w znalezieniu zatrudnienia uwzględniającego możliwości psychofizyczne danej osoby, - rehabilitacji społecznej, np. terapie i turnusy rehabilitacyjne, - dostępu do usług socjalnych, opiekuńczych, terapeutycznych i rehabilitacyjnych, - ubiegania się o uprawnienia do świadczeń rodzinnych, m.in. świadczeń opiekuńczych, - dofinansowania zakupu przedmiotów ortopedycznych i innych rodzajów pomocy ułatwiających funkcjonowanie, - dofinansowania likwidacji barier technicznych, architektonicznych czy komunikacyjnych, - ulg w podatkach, zniżek w komunikacji zbiorowej, uzyskania karty parkingowej czy dodatku mieszkaniowego.

ZOBACZ >> Świadczenia opiekuńcze 2021 – czym są, komu przysługują i ile wynoszą? Częściowy wykaz dostępnych świadczeń i ulg dostępny jest na stronie gov.pl, . Po pełną informację najlepiej udać się do lokalnego ośrodka pomocy społecznej.

Lista dostępnych świadczeń, ulg i przywilejów jest dodatkowo rozbudowana w przypadku dzieci z niepełnosprawnościami. Wówczas przysługują także m.in. dodatki do zasiłku rodzinnego.

Częściowy wykaz ulg i świadczeń, o które można ubiegać się w oparciu o orzeczenie o niepełnosprawności dziecka, można znaleźć m.in. na stronie gov.pl. Pełnej informacji udzielić mogą m.in. pracownicy lokalnego ośrodka pomocy społecznej.

W orzeczeniu o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności znajduje się szereg informacji o osobie, której ono dotyczy, m.in. czas ważności orzeczenia czy wskazania do rehabilitacji i opieki. Podana jest również przyczyna niepełnosprawności, wyrażona jednak nie słownie, a symbolem. 

Symbole te nie odpowiadają konkretnym jednostkom chorobowym, ale grupom uszkodzonych narządów. Dlatego czasem osoba posiadająca kilka schorzeń wpisany ma tylko jeden symbol. W jednym orzeczeniu mogą znaleźć się maksymalnie trzy różne symbole. 

Symbole przyczyn niepełnosprawności są następujące: 01-U – upośledzenie umysłowe (niepełnosprawność intelektualna), 02-P - choroby psychiczne, 03-L - zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu, 04-O - choroby narządu wzroku, 05-R - upośledzenie narządu ruchu, 06-E - epilepsja, 07-S - choroby układu oddechowego i krążenia, 08-T - choroby układu pokarmowego, 09-M - choroby układu moczowo-płciowego, 10-N - choroby neurologiczne, 11-I - inne, w tym schorzenia: endokrynologiczne, metaboliczne, zaburzenia enzymatyczne, choroby zakaźne i odzwierzęce, zeszpecenia, choroby układu krwiotwórczego, 12-C - całościowe zaburzenia rozwojowe.

Akty prawne: Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych; Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności: Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 lutego 2002 r. w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia