Rewolucja dla pracowników. Co trzeba wiedzieć

Rada Ministrów 10 stycznia przyjęła projekt nowelizacji Kodeksu pracy. W założeniu chodzi o osiągnięcie równości kobiet i mężczyzn pod względem szans na rynku pracy i traktowania w miejscu pracy przez ułatwienie pracownikom będącym rodzicami lub opiekunami godzenia życia zawodowego z życiem rodzinnym. Projekt jest jednocześnie realizacją unijnych dyrektyw jak i wypełnieniem kamienia milowego związanego z Krajowym Planem Obudowy.

Dokument został skierowany do pierwszego czytania na forum Sejmu. Nowe rozwiązania mają wejść w życie po 21 dniach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. Według minister rodziny i polityki społecznej Marleny Maląg przepisy zaczną obowiązywać około kwietnia.

Firma doradcza Grant Thornton przeanalizowała najważniejsze zmiany, jakie wiążą się z wejściem w życie regulacji.

Jak wskazuje GT, trwanie urlopu rodzicielskiego ma zostać wydłużone o 9 tygodni – z 32 do 41 w przypadku urodzenia jednego dziecka lub z 34 do 43 w przypadku porodu mnogiego. Zwiększony wymiar urlopu rodzicielskiego będzie przysługiwał obojgu rodzicom dziecka łącznie (tak jak do tej pory), jednakże dodatkowe 9 tygodni będzie "nieprzenoszalne" na drugiego rodzica (niewykorzystany urlop przepadnie).

"Czyli w praktyce każdy z rodziców będzie mógł skorzystać maksymalnie z 32/34 tygodni tego urlopu. Urlop rodzicielski będzie można podzielić na 5 części (zamiast na 4, jak dotychczas) – do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy 6 rok życia" - wyjaśniono.

Nowelizacja zmienia zasady wypłacania zasiłku rodzicielskiego. - Dziś rodzic, który decyduje, że skorzysta bezpośrednio po urlopie macierzyńskim z urlopu rodzicielskiego, czyli złoży tak zwany długi wniosek, otrzymuje 80 procent podstawy zasiłkowej za okres urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego. Projekt nowelizacji zakłada rozwiązania, które w praktyce także dają możliwość złożenia wniosku o wypłatę zasiłku w uśrednionej wysokości przez cały okres tych urlopów i podwyżkę wspomnianej podstawy zasiłkowej do poziomu 81,5 procent - tłumaczyła niedawno minister Maląg.

Grant Thornton wyjaśnia, że przy złożeniu wniosku o urlop rodzicielski nie później niż 21 dni po porodzie (przy urodzeniu jednego dziecka):

- urlop macierzyński (20 tygodni) – będzie płatny w wysokości 81,5 proc. (obecnie: płatny 80 proc.); - urlop rodzicielski (32 tygodnie) – będzie płatny w wysokości 81,5 proc. (obecnie: płatny 80 proc.); - urlop rodzicielski przysługujący wyłącznie drugiemu rodzicowi (9 tygodni) – płatny 70 proc. (obecnie: nie występuje).

Przy złożeniu wniosku o urlop rodzicielski co najmniej 21 dni po porodzie (przy urodzeniu jednego dziecka):

- urlop macierzyński (20 tygodni) – będzie płatny 100 proc. (tak jak obecnie) - urlop rodzicielski (32 tygodnie) – będzie płatny 70 proc. (obecnie: pierwsze 6 tygodni – płatne 100 proc, kolejne 26 tygodni – płatne 60 proc.) - urlop rodzicielski przysługujący wyłącznie drugiemu rodzicowi (9 tygodni) – płatny 70 proc.

Nowością wprowadzoną do Kodeksu pracy jest urlop opiekuńczy, w wymiarze maksymalnie 5 dni. Eksperci z Grant Thornton wytłumaczyli, że będzie on dostępny dla osób, które muszą się zaopiekować najbliższymi członkami rodziny pozostającymi we wspólnym gospodarstwie domowym. Do wspomnianej grupy mają być zaliczani: córka i syn oraz małżonek wnioskodawcy, a także jego matka i ojciec.

"Urlop ten ma przysługiwać w sytuacjach, które będą wymagały znacznej opieki lub znacznego wsparcia ze strony wnioskodawcy, z poważnych względów medycznych. Pracownik korzystający z tego uprawnienia nie zachowa prawa do wynagrodzenia za czas takiego urlopu" - zaznaczyli.

Kolejną zmianą jest dodanie przepisu, który umożliwi rodzicom dzieci do ukończenia przez nie 8 roku życia złożenie wniosku o dostosowanie czasu pracy do ich indywidualnych potrzeb, między innymi poprzez: telepracę/pracę zdalną, ruchomy czas pracy, indywidualny czas pracy, a nawet przerywany czas pracy.

Eksperci Grant Thornton zaznaczyli, że wniosek będzie trzeba złożyć w terminie nie krótszym niż 21 dni przed planowanym rozpoczęciem korzystania z elastycznej organizacji pracy. Pracodawca w terminie 7 dni będzie musiał się do niego ustosunkować, a w przypadku odmowy, podać jej przyczynę.

"Pracownik, który skorzysta z nowych, elastyczniejszych warunków pracy, będzie mógł w każdym czasie złożyć wniosek o powrót do poprzedniej organizacji pracy, przed upływem wskazanym w pierwotnym wniosku – jeśli będzie to uzasadniała zmiana okoliczności, będąca pierwotną podstawą złożonego wniosku" - wyjaśniono.

Nowy w Kodeksie pracy będzie urlop z powodu działania siły wyższej, który uprawnienia do skorzystania z wolnego w wymiarze 16 godzin lub dwóch dni w ciągu roku kalendarzowego w przypadku zaistnienia pilnych spraw rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem. Urlop ten będzie płatny w wysokości 50 proc. wynagrodzenia liczonego jak za czas urlopu.

Ponadto - jak wskazuje Grant Thornton - zostaną wprowadzone regulacje zapewniające pracownikom prawo do wnioskowania o korzystniejszą formę zatrudnienia. Będą one dotyczyły pracowników zatrudnionych przez co najmniej 6 miesięcy. Takie osoby zyskają możliwość złożenia raz w roku kalendarzowym wniosku o zmianę rodzaju umowy na czas nieokreślony (z umowy na czas określony) lub o bardziej przewidywalne i bezpieczne warunki pracy.

Poprawione zostaną regulacje dotyczące szkoleń pracowników, które są niezbędne do wykonywania służbowych zadań na określonym stanowisku i odbywających się w oparciu o polecenie przełożonego. Eksperci wyjaśniają, że w takim przypadku pojawi się wymóg ich realizacji na koszt pracodawcy oraz w miarę możliwości w godzinach pracy danego pracownika. W przypadku szkoleń realizowanych poza owymi godzinami, ich czas ma być wliczany do czasu pracy osoby odbywającej takie szkolenie.

"Pracownicy zyskają ponadto drugą i trzecią 15 minutową przerwę w pracy wliczaną do czasu pracy, jeśli ich dobowy wymiar czasu pracy przekroczy odpowiednio 9 oraz 16 godzin" - przekazał także Grant Thornton.

Czytaj więcej: Nowy rodzaj urlopu, zwolnienie od pracy "z powodu działania siły wyższej". Minister wyjaśnia