Przedawnienie roszczeń – kiedy następuje? Jak liczyć termin przedawnienia?

Źródło:
TVN24.pl, biznes.gov.pl
Od 1 stycznia obowiązuje nowy taryfikator mandatów
Od 1 stycznia obowiązuje nowy taryfikator mandatówTVN24
wideo 2/3
Od 1 stycznia obowiązuje nowy taryfikator mandatówTVN24

Niespłacanie ciążących na sobie roszczeń grozi poważnymi konsekwencjami, z kolei niedomaganie się przez wierzyciela ich spłaty może skończyć się przedawnieniem. Wówczas dłużnik nie jest już zobowiązany do spłaty roszczenia. Czym dokładnie jest przedawnienie roszczeń i jakie ma konsekwencje? Po jakim czasie przedawniają się mandaty?

Przedawnienie roszczenia oznacza, że roszczenie to nadal istnieje, ale dłużnik może zgodnie z prawem odmawiać jego spłaty.Ogólne terminy przedawnienia zawarte w Kodeksie cywilnym wynoszą 3 lub 6 lat. W przypadkach określonych odrębnymi przepisami funkcjonują inne terminy przedawnienia wynoszące od 6 miesięcy do nawet 20 lat.Termin zawity tym różni się od przedawnienia, że po jego upływie roszczenie wygasa.

Roszczenie to uprawnienie do żądania od określonej osoby zachowania się w określony sposób. Najczęściej roszczenia mają charakter majątkowy, pojawiają się w sytuacji, gdy na kimś – w rezultacie np. umowy kupna-sprzedaży albo złamania przepisów i otrzymania kary – ciąży obowiązek zapłaty. Osoba, której przysługuje roszczenie, nazywana jest wierzycielem, zaś osoba, która musi to roszczenie spełnić – dłużnikiem.

Ogólne zasady i terminy przedawniania roszczeń regulowane są art. 117-125 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks Cywilny. Niektóre roszczenia, np. z tytułu mandatów karnych lub podatków PIT i VAT, regulowane są natomiast na mocy odrębnych aktów prawnych, m.in. ustawy z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń oraz ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.

Przedawnienie roszczenia

Roszczenie zwykle wygasa, gdy zostanie spełnione albo gdy wierzyciel z niego zrezygnuje. Jeżeli natomiast roszczenie nie zostanie spłacone, ale wierzyciel nie domaga się jego spłaty, możliwe jest przedawnienie się roszczenia. Przedawnienie to sytuacja, w której po upływie określonego czasu dłużnik może bez konsekwencji odmówić spłaty roszczenia. Jest to forma jego ochrony przed sytuacją, w której po wielu latach bezczynności wierzyciel zacznie domagać się spełnienia dawnego roszczenia wraz z naliczonymi odsetkami.

Samo roszczenie w przypadku przedawnienia nie wygasa. Nadal istnieje, wierzyciel może wciąż domagać się jego spłaty, np. wysyłając listy ponaglające, a dłużnik może dobrowolnie to roszczenie spełnić. Co więcej, dłużnik, choć może w świetle prawa odmawiać spłaty roszczenia, pozostaje wciąż dłużnikiem i może zostać zgłoszony np. do Biura Informacji Gospodarczej, np. Krajowego Rejestru Długów (KRD)

Art. 118 Kodeksu cywilnego – zasady przedawniania roszczeń

Ogóle zasady przedawniania roszczeń regulowane są art. 118 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z nim terminy przedawnienia wynoszą:

sześć lat dla roszczeń majątkowych oraz dla roszczeń potwierdzonych prawomocnym orzeczeniem sądu, m.in. poddanych egzekucji komorniczej, – trzy lata dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, m.in. umów kredytu lub pożyczki, umów najmu, rachunków za telefon.

Terminy przedawnienia wynoszące co najmniej dwa lata nie są przy tym liczone od dnia powstania roszczenia, ale od ostatniego dnia roku kalendarzowego, w którym roszczenie to powstało. Przykładowo roszczenie powstałe 15 czerwca 2010 roku i przedawniające się po trzech latach przedawni się nie 15 czerwca 2013 roku, ale 31 grudnia 2013 roku. W praktyce terminy przedawnienia roszczeń są więc najczęściej dłuższe niż trzy lub sześć lat.

Ponadto sześcioletni termin przedawnienia dotyczy wszystkich roszczeń potwierdzonych prawomocnym wyrokiem, również tych, które w świetle prawa miały wcześniej krótszy termin przedawnienia. Po ogłoszeniu wyroku sądu dotychczasowy termin przedawnienia zostaje w takim przypadku zastąpiony nowym, sześcioletnim, liczonym od dnia ogłoszenia.

Przedawnienie – kiedy następuje?

W określonych odrębnymi przepisami sytuacjach przedawnienie następuje po upływie innych terminów niż określone w art. 118 Kodeksu cywilnego. Terminy te wynoszą:

sześć miesięcy dla roszczeń pożyczkobiorcy o wydanie przedmiotu pożyczki, roszczeń pomiędzy przewoźnikami, którzy uczestniczyli w przewozie przesyłki, roszczeń o naprawienie szkody wynikłej z utraty lub uszkodzenia rzeczy wniesionych do hotelu, – jeden rok dla roszczeń z tytułu umowy przewozu, mandatu za jazdę na gapę, z umowy przedwstępnej, – dwa lata dla roszczeń wynikających z tytułu umowy kupna-sprzedaży, nieopłaconej faktury, umowy o dzieło, zaliczek, debetu na rachunku bankowym, innych usług, – trzy lata dla roszczeń z tytułu umowy o pracę, niezwróconej kaucji, umowy ubezpieczeniowej, mandatów karnych, zobowiązań podatkowych wynikających z otrzymanej decyzji, np. w zakresie podatku od nieruchomości,  – pięć lat dla zobowiązań podatkowych powstających z mocy prawa, np. w zakresie podatku VAT, dochodowego, PCC, składek ZUS, – 20 lat dla szkód wynikających z wypadku komunikacyjnego, wypadku podczas pracy lub z przestępstwa, gdy w postępowaniu sądowym została orzeczona odpowiedzialność sprawcy.

W przypadku przedawnienia mandatów terminy przedawnienia mogą być ponadto różne w zależności do tego, jaki to rodzaj mandatu. 

Termin zawity

Pojęciem podobnym do przedawnienia jest termin zawity. Termin zawity to rodzaj terminu, w przypadku którego niepodjęcie przed jego upływem określonego działania powoduje definitywne wygaśnięcie prawa do tego działania. W przypadku roszczenia oznacza to, że nieuregulowanie go przez dłużnika w terminie skutkuje wygaśnięciem tego roszczenia.

Termin zawity różni się ponadto od przedawnienia tym, że dotyczy często roszczeń niemajątkowych, zaś uprawnienie do uchylania się od uregulowania roszczenia przez dłużnika pojawia się z urzędu, ponieważ roszczenie to wygasa – nie jest już potrzebne kierowanie sprawy do sądu. 

Zachowek a przedawnienie

Zachowek jest prawnym zabezpieczeniem najbliższych zmarłego, że otrzymają oni określoną część jego majątku nawet w sytuacji bycia pominiętym przez zapisy testamentu lub dokonane darowizny. 

Prawo do zachowku przysługuje rodzicom, małżonkom, dzieciom i wnukom zmarłego. Osoby te mają jednak ograniczony czas na zgłoszenie roszczenia o należny sobie zachowek. Zgodnie z art. 1007 Kodeksu cywilnego roszczenie o zachowek przedawnia się po upływie pięciu lat od ogłoszenia testamentu zmarłego. 

Przerwanie biegu przedawnienia

Proces upływu terminu przedawnienia nazywany jest biegiem przedawnienia. Rozpoczyna się on najczęściej w dniu, w którym dane roszczenie stało się wymagalne, np. w dniu upływu terminu zapłaty faktury, zaś kończy się w dniu upływu terminu przedawnienia. 

Należy pamiętać, że terminy upływu roszczenia wynoszące dwa lata lub więcej upływają zawsze ostatniego dnia roku kalendarzowego (nie równo po upływie np. dwóch lat), zaś w przypadku prawomocnych orzeczeń sądu liczone są od dnia ogłoszenia wyroku.

W określonych sytuacjach bieg upływu przedawnienia może zostać przerwany, co oznacza jego czasowe zawieszenie. Sytuacja taka ma miejsce m.in. w czasie:

– skierowania sprawy do sądu, – wniosku o przeprowadzenie egzekucji komorniczej, – uznania przez dłużnika swojego zobowiązania lub spłaty jakiejkolwiek jego części, – ugody wierzyciela z dłużnikiem, – niemożliwości dochodzenia przed sądem swoich roszczeń przez wierzyciela z powodu siły wyższej.

Akty prawne: Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny, Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa, Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń, Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych

Autorka/Autor:red.

Źródło: TVN24.pl, biznes.gov.pl

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Podwyżka płacy minimalnej w 2026 roku do 5015 złotych brutto (około 3750 złotych "na rękę") - to proponują trzy związki zawodowe. W piśmie do ministra finansów związkowcy domagają się też 12-procentowego wzrostu pensji w "budżetówce".

Płaca minimalna. Propozycja podwyżki

Płaca minimalna. Propozycja podwyżki

Źródło:
tvn24.pl

Niemiecki minister finansów Lars Klingbeil zareagował na zapowiedź Donalda Trumpa dotyczącą nałożenia 50-procentowych ceł na towary z Unii Europejskiej (UE). - Nie potrzebujemy kolejnych prowokacji - podkreślił.

Ostra reakcja na słowa Trumpa. "Nie potrzebujemy kolejnych prowokacji"

Ostra reakcja na słowa Trumpa. "Nie potrzebujemy kolejnych prowokacji"

Źródło:
PAP

Giganci nie zamierzają, jak chciałby to prezydent USA Donald Trump, przełknąć kosztów wynikających z ceł. Zdrożeć mogą podstawowe produkty, elektronika czy auta - podał portal stacji CNN. Wskazał też firmy, które podniosą ceny.

Efekt Trumpa. Te firmy podniosą ceny

Efekt Trumpa. Te firmy podniosą ceny

Źródło:
CNN

Rafał Trzaskowski i Karol Nawrocki w rozmowach ze Sławomirem Mentzenem przedstawili swoje stanowiska w kwestii ochrony złotego, co było jednym z kluczowych postulatów polityka Konfederacji. Kandydaci na prezydenta w drugiej turze powiedzieli też, co sądzą o przyjęciu euro w Polsce.

Co z euro? Rafał Trzaskowski i Karol Nawrocki odpowiadają

Co z euro? Rafał Trzaskowski i Karol Nawrocki odpowiadają

Źródło:
tvn24.pl

Brytyjska kompania kolejowa South Western Railway ponownie trafi w ręce państwa. To efekt kampanii renacjonalizacyjnej prowadzonej przez rząd Partii Pracy.

"Żegnamy 30 lat nieskuteczności, marnotrawstwa i niezadowolenia"

"Żegnamy 30 lat nieskuteczności, marnotrawstwa i niezadowolenia"

Źródło:
PAP

Rodzina Wallenbergów we współpracy z koncernem Nvidia wybuduje w Szwecji fabrykę AI (sztucznej inteligencji) - podano w komunikacie. Wallenbergowie to właściciele gigantów szwedzkiego przemysłu takich jak Saab czy AstraZeneca.

Rodzina Wallenbergów łączy siły z gigantem. Ta inwestycja "jest kluczowym krokiem"

Rodzina Wallenbergów łączy siły z gigantem. Ta inwestycja "jest kluczowym krokiem"

Źródło:
PAP

Cena przyjęcia komunijnego w ciągu dwóch lat wzrosła o ponad 15 procent, a w porównaniu do czasu sprzed pandemii - niemal o 70 procent. Największy koszt to wynajem sali, jedzenie, stroje czy dekoracje. - Może się udać po kosztach - słyszymy od jednej z matek organizujących komunię.

Komunia, czyli małe wesele. "Festiwal prezentów"

Komunia, czyli małe wesele. "Festiwal prezentów"

Źródło:
TVN24+

Co odpowiedzieć tym, którzy obawiają się skrócenia czasu pracy w swoich firmach? - Niech policzą czas na kawusiach - odpowiada Karolina Adolewska, szefowa HR w Herbapolu Poznań. Jest też inna perspektywa. - Jak się wyjedzie za każde większe miasto, to tematem nie jest czterodniowy tydzień pracy, ale otrzymanie pensji na czas - mówi nam Monika Smulewicz, ekspertka prawa pracy, założycielka firmy HR na Szpilkach.

Krótszy czas pracy, ta sama pensja. "Taki bajer to dla siebie zachowajcie"

Krótszy czas pracy, ta sama pensja. "Taki bajer to dla siebie zachowajcie"

Źródło:
TVN24+

W sobotnim losowaniu Lotto żaden z graczy nie wytypował poprawnie sześciu liczb. Oznacza to, że w najbliższym losowaniu do wygrania będzie 14 milionów złotych. Dwie szóstki padły natomiast w Lotto Plus. Oto wyniki losowania Lotto i Lotto Plus z 24 maja 2025 roku.

Rośnie kumulacja w Lotto. Dwie szóstki w Lotto Plus

Rośnie kumulacja w Lotto. Dwie szóstki w Lotto Plus

Źródło:
tvn24.pl

W sprzedaży są krajowe truskawki. Ich cena pozostaje wysoka ze względu na majowe chłody i lokalne przymrozki - zauważył ekspert rynku hurtowego w Broniszach Maciej Kmera. Dodał, że wkrótce poprawa pogody zwiększy podaż, co w efekcie może obniżyć ich cenę.

Drogie jak polskie truskawki. "Może nastąpi ich wysyp"

Drogie jak polskie truskawki. "Może nastąpi ich wysyp"

Źródło:
PAP

W okresie największej prosperity w Polsce powstawało nawet 30 galerii handlowych rocznie. W niektórych miastach podczas dwudziestominutowego spaceru można minąć cztery. Ale coś się zacięło. - Kryzys rozpoczęła pandemia, ale możemy też mówić o przesyceniu tego rodzaju sklepami. Powstały wszędzie tam, gdzie mogły powstać, uruchamiając "bratobójczą" konkurencję. Myślę, że to jest źródło dzisiejszych kłopotów - mówi prof. Marek Nowak, socjolog z UAM.

Były "miastami w pigułce", a teraz padają. Co dalej z galeriami?

Były "miastami w pigułce", a teraz padają. Co dalej z galeriami?

Źródło:
TVN24+

27 czerwca ruszy pierwszy pociąg PKP Intercity z Warszawy do Rijeki - chorwackiego miasta portowego na wzgórzach. Na zwiedzających czeka wiele atrakcji: od fascynujących muzeów i zabytkowych świątyń po tętniącą życiem promenadę Korzo.

Pociągiem do Rijeki. Atrakcje chorwackiego miasta

Pociągiem do Rijeki. Atrakcje chorwackiego miasta

Źródło:
PAP

W piątkowym losowaniu Eurojackpot padła jedna główna wygrana. Nagroda w wysokości ponad 37 milionów euro trafi do gracza ze Słowenii. Oto liczby, które padły 23 maja 2025 roku.

Kumulacja w Eurojackpot rozbita

Kumulacja w Eurojackpot rozbita

Źródło:
Lotto.pl

Decyzja Rady Polityki Pieniężnej w sprawie obniżki stóp procentowych przełożyła się na niższe oprocentowanie lokat i kredytów hipotecznych - ocenił prezes Związku Banków Polskich Tadeusz Białek. Wskazał też na dysproporcję pomiędzy kredytami a depozytami w bankach.

Banki reagują na obniżkę stóp. Dobre wieści dla kredytobiorców

Banki reagują na obniżkę stóp. Dobre wieści dla kredytobiorców

Źródło:
PAP

- Naprawdę wchodzi pan w podatki? Wczoraj się pan na tym poślizgnął w rozmowie ze Sławomirem Mentzenem - stwierdził podczas debaty kandydatów na prezydenta RP Rafał Trzaskowski. Popierany przez Prawo i Sprawiedliwość Karol Nawrocki zapytał kandydata Platformy Obywatelskiej, jakie daniny zostaną podniesione, gdy ten zostanie głową państwa.

"Chyba pan żartuje. Wczoraj się pan na tym poślizgnął"

"Chyba pan żartuje. Wczoraj się pan na tym poślizgnął"

Źródło:
tvn24.pl

Francuski "Le Figaro" opisuje w piątek Polskę jako kraj odnoszący sukcesy gospodarcze i rozwijający obronność, co - jak podkreśla dziennik - czyni ją "jednym z krajów kluczowych" dla równowagi w Europie. Gazeta zastanawia się, czy wynik wyborów prezydenckich może zagrozić "tej imponującej trajektorii".

Polska na "imponującej" trajektorii. Jedno "pytanie jest aktualne"

Polska na "imponującej" trajektorii. Jedno "pytanie jest aktualne"

Źródło:
PAP

Bułgaria jest na dobrej drodze do uzyskania zgody Unii Europejskiej na wejście do strefy euro - donosi w piątek Bloomberg. Według agencji przyjęcie wspólnej waluty mogłoby nastąpić na początku 2026 roku.

Kolejny kraj może wkrótce dołączyć do strefy euro

Kolejny kraj może wkrótce dołączyć do strefy euro

Źródło:
tvn24.pl

Rekomenduję nałożenie taryfy celnej na Unię Europejską na poziomie 50 procent od 1 czerwca 2025 - napisał w mediach społecznościowych prezydent USA Donald Trump.

Trump ostro o Unii Europejskiej. Zapowiedź w sprawie ceł

Trump ostro o Unii Europejskiej. Zapowiedź w sprawie ceł

Źródło:
PAP

Minister spraw zagranicznych Radosław Sikorski zapytał w mediach społecznościowych popieranego przez Prawo i Sprawiedliwość kandydata na prezydenta Polski Karola Nawrockiego o wysokie cła, których nałożenie na Unię Europejską "rekomenduje" Donald Trump.

Sikorski ma pytanie do Nawrockiego

Sikorski ma pytanie do Nawrockiego

Źródło:
tvn24.pl

Osoby zawierające umowę ubezpieczenia OC będą miały prawo do wyrażenia zgody na komunikację elektroniczną z zakładem ubezpieczeń w zakresie informacji dotyczących ubezpieczenia na kolejny okres w całym okresie trwania umowy - przewiduje projekt nowelizacji ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych.

Zmiana dla właścicieli aut. Jest projekt

Zmiana dla właścicieli aut. Jest projekt

Źródło:
PAP

Chiński koncern motoryzacyjny BYD po raz pierwszy prześcignął Teslę pod względem sprzedaży samochodów elektrycznych w Europie – wynika z najnowszego raportu firmy analitycznej JATO Dynamics. To symboliczny moment dla rynku, który przez lata był zdominowany przez amerykańskiego giganta.

Tesla przegrywa na "kluczowym polu bitwy"

Tesla przegrywa na "kluczowym polu bitwy"

Źródło:
tvn24.pl

PKO BP, ING Bank Śląski, Santander Consumer Bank, Nest Bank - w tych czterech instytucjach finansowych zaplanowano prace serwisowe w najbliższych dniach. Dostęp do konta może być utrudniony, lepiej zaopatrzyć się więc w gotówkę.

Lepiej mieć przy sobie gotówkę. Banki ostrzegają

Lepiej mieć przy sobie gotówkę. Banki ostrzegają

Źródło:
tvn24.pl

Prezydent USA Donald Trump po raz kolejny ostrzegł koncern Apple, tym razem w social mediach, że jeśli gigant nie przeniesie produkcji iPhone'ów do Stanów Zjednoczonych, to nałoży na koncern dodatkowe daniny. Komentatorzy oceniają to jako zaostrzenie sporu pomiędzy Trumpem a szefem Apple, Timem Cookiem.

Spór się zaostrza. Trump grozi gigantowi

Spór się zaostrza. Trump grozi gigantowi

Źródło:
PAP