Przedawnienie roszczeń – kiedy następuje? Jak liczyć termin przedawnienia?

Źródło:
TVN24.pl, biznes.gov.pl
Od 1 stycznia obowiązuje nowy taryfikator mandatów
Od 1 stycznia obowiązuje nowy taryfikator mandatówTVN24
wideo 2/3
Od 1 stycznia obowiązuje nowy taryfikator mandatówTVN24

Niespłacanie ciążących na sobie roszczeń grozi poważnymi konsekwencjami, z kolei niedomaganie się przez wierzyciela ich spłaty może skończyć się przedawnieniem. Wówczas dłużnik nie jest już zobowiązany do spłaty roszczenia. Czym dokładnie jest przedawnienie roszczeń i jakie ma konsekwencje? Po jakim czasie przedawniają się mandaty?

Przedawnienie roszczenia oznacza, że roszczenie to nadal istnieje, ale dłużnik może zgodnie z prawem odmawiać jego spłaty.Ogólne terminy przedawnienia zawarte w Kodeksie cywilnym wynoszą 3 lub 6 lat. W przypadkach określonych odrębnymi przepisami funkcjonują inne terminy przedawnienia wynoszące od 6 miesięcy do nawet 20 lat.Termin zawity tym różni się od przedawnienia, że po jego upływie roszczenie wygasa.

Roszczenie to uprawnienie do żądania od określonej osoby zachowania się w określony sposób. Najczęściej roszczenia mają charakter majątkowy, pojawiają się w sytuacji, gdy na kimś – w rezultacie np. umowy kupna-sprzedaży albo złamania przepisów i otrzymania kary – ciąży obowiązek zapłaty. Osoba, której przysługuje roszczenie, nazywana jest wierzycielem, zaś osoba, która musi to roszczenie spełnić – dłużnikiem.

Ogólne zasady i terminy przedawniania roszczeń regulowane są art. 117-125 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks Cywilny. Niektóre roszczenia, np. z tytułu mandatów karnych lub podatków PIT i VAT, regulowane są natomiast na mocy odrębnych aktów prawnych, m.in. ustawy z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń oraz ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.

Przedawnienie roszczenia

Roszczenie zwykle wygasa, gdy zostanie spełnione albo gdy wierzyciel z niego zrezygnuje. Jeżeli natomiast roszczenie nie zostanie spłacone, ale wierzyciel nie domaga się jego spłaty, możliwe jest przedawnienie się roszczenia. Przedawnienie to sytuacja, w której po upływie określonego czasu dłużnik może bez konsekwencji odmówić spłaty roszczenia. Jest to forma jego ochrony przed sytuacją, w której po wielu latach bezczynności wierzyciel zacznie domagać się spełnienia dawnego roszczenia wraz z naliczonymi odsetkami.

Samo roszczenie w przypadku przedawnienia nie wygasa. Nadal istnieje, wierzyciel może wciąż domagać się jego spłaty, np. wysyłając listy ponaglające, a dłużnik może dobrowolnie to roszczenie spełnić. Co więcej, dłużnik, choć może w świetle prawa odmawiać spłaty roszczenia, pozostaje wciąż dłużnikiem i może zostać zgłoszony np. do Biura Informacji Gospodarczej, np. Krajowego Rejestru Długów (KRD)

Art. 118 Kodeksu cywilnego – zasady przedawniania roszczeń

Ogóle zasady przedawniania roszczeń regulowane są art. 118 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z nim terminy przedawnienia wynoszą:

sześć lat dla roszczeń majątkowych oraz dla roszczeń potwierdzonych prawomocnym orzeczeniem sądu, m.in. poddanych egzekucji komorniczej, – trzy lata dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, m.in. umów kredytu lub pożyczki, umów najmu, rachunków za telefon.

Terminy przedawnienia wynoszące co najmniej dwa lata nie są przy tym liczone od dnia powstania roszczenia, ale od ostatniego dnia roku kalendarzowego, w którym roszczenie to powstało. Przykładowo roszczenie powstałe 15 czerwca 2010 roku i przedawniające się po trzech latach przedawni się nie 15 czerwca 2013 roku, ale 31 grudnia 2013 roku. W praktyce terminy przedawnienia roszczeń są więc najczęściej dłuższe niż trzy lub sześć lat.

Ponadto sześcioletni termin przedawnienia dotyczy wszystkich roszczeń potwierdzonych prawomocnym wyrokiem, również tych, które w świetle prawa miały wcześniej krótszy termin przedawnienia. Po ogłoszeniu wyroku sądu dotychczasowy termin przedawnienia zostaje w takim przypadku zastąpiony nowym, sześcioletnim, liczonym od dnia ogłoszenia.

Przedawnienie – kiedy następuje?

W określonych odrębnymi przepisami sytuacjach przedawnienie następuje po upływie innych terminów niż określone w art. 118 Kodeksu cywilnego. Terminy te wynoszą:

sześć miesięcy dla roszczeń pożyczkobiorcy o wydanie przedmiotu pożyczki, roszczeń pomiędzy przewoźnikami, którzy uczestniczyli w przewozie przesyłki, roszczeń o naprawienie szkody wynikłej z utraty lub uszkodzenia rzeczy wniesionych do hotelu, – jeden rok dla roszczeń z tytułu umowy przewozu, mandatu za jazdę na gapę, z umowy przedwstępnej, – dwa lata dla roszczeń wynikających z tytułu umowy kupna-sprzedaży, nieopłaconej faktury, umowy o dzieło, zaliczek, debetu na rachunku bankowym, innych usług, – trzy lata dla roszczeń z tytułu umowy o pracę, niezwróconej kaucji, umowy ubezpieczeniowej, mandatów karnych, zobowiązań podatkowych wynikających z otrzymanej decyzji, np. w zakresie podatku od nieruchomości,  – pięć lat dla zobowiązań podatkowych powstających z mocy prawa, np. w zakresie podatku VAT, dochodowego, PCC, składek ZUS, – 20 lat dla szkód wynikających z wypadku komunikacyjnego, wypadku podczas pracy lub z przestępstwa, gdy w postępowaniu sądowym została orzeczona odpowiedzialność sprawcy.

W przypadku przedawnienia mandatów terminy przedawnienia mogą być ponadto różne w zależności do tego, jaki to rodzaj mandatu. 

Termin zawity

Pojęciem podobnym do przedawnienia jest termin zawity. Termin zawity to rodzaj terminu, w przypadku którego niepodjęcie przed jego upływem określonego działania powoduje definitywne wygaśnięcie prawa do tego działania. W przypadku roszczenia oznacza to, że nieuregulowanie go przez dłużnika w terminie skutkuje wygaśnięciem tego roszczenia.

Termin zawity różni się ponadto od przedawnienia tym, że dotyczy często roszczeń niemajątkowych, zaś uprawnienie do uchylania się od uregulowania roszczenia przez dłużnika pojawia się z urzędu, ponieważ roszczenie to wygasa – nie jest już potrzebne kierowanie sprawy do sądu. 

Zachowek a przedawnienie

Zachowek jest prawnym zabezpieczeniem najbliższych zmarłego, że otrzymają oni określoną część jego majątku nawet w sytuacji bycia pominiętym przez zapisy testamentu lub dokonane darowizny. 

Prawo do zachowku przysługuje rodzicom, małżonkom, dzieciom i wnukom zmarłego. Osoby te mają jednak ograniczony czas na zgłoszenie roszczenia o należny sobie zachowek. Zgodnie z art. 1007 Kodeksu cywilnego roszczenie o zachowek przedawnia się po upływie pięciu lat od ogłoszenia testamentu zmarłego. 

Przerwanie biegu przedawnienia

Proces upływu terminu przedawnienia nazywany jest biegiem przedawnienia. Rozpoczyna się on najczęściej w dniu, w którym dane roszczenie stało się wymagalne, np. w dniu upływu terminu zapłaty faktury, zaś kończy się w dniu upływu terminu przedawnienia. 

Należy pamiętać, że terminy upływu roszczenia wynoszące dwa lata lub więcej upływają zawsze ostatniego dnia roku kalendarzowego (nie równo po upływie np. dwóch lat), zaś w przypadku prawomocnych orzeczeń sądu liczone są od dnia ogłoszenia wyroku.

W określonych sytuacjach bieg upływu przedawnienia może zostać przerwany, co oznacza jego czasowe zawieszenie. Sytuacja taka ma miejsce m.in. w czasie:

– skierowania sprawy do sądu, – wniosku o przeprowadzenie egzekucji komorniczej, – uznania przez dłużnika swojego zobowiązania lub spłaty jakiejkolwiek jego części, – ugody wierzyciela z dłużnikiem, – niemożliwości dochodzenia przed sądem swoich roszczeń przez wierzyciela z powodu siły wyższej.

Akty prawne: Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny, Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa, Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń, Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych

Autorka/Autor:red.

Źródło: TVN24.pl, biznes.gov.pl

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Wrześniowa obniżka stóp procentowych jest uzasadniona ze względu na aktualne kształtowanie się poziomu inflacji - wyjaśnił w komunikacie Narodowy Bank Polski po posiedzeniu Rady Polityki Pieniężnej.

Rada Polityki Pieniężnej o obniżce stóp: uzasadniona przez inflację

Rada Polityki Pieniężnej o obniżce stóp: uzasadniona przez inflację

Źródło:
PAP

Rada Polityki Pieniężnej podjęła decyzję o obniżeniu stóp procentowych - o 0,25 punktu procentowego - podano w komunikacie. Oznacza to, że stopa referencyjna wynosi 4,75 procent. 

Jest decyzja w sprawie stóp procentowych

Jest decyzja w sprawie stóp procentowych

Źródło:
tvn24.pl, PAP

Nadchodzi ulga dla kredytobiorców. Niższe stopy to niższe raty, większa zdolność kredytowa i realne oszczędności sięgające nawet kilkuset złotych miesięcznie - wynika z analizy dyrektora departamentu analiz Rankomat.pl Jarosława Sadowskiego.

Ulga dla kredytobiorców. O tyle spadają raty

Ulga dla kredytobiorców. O tyle spadają raty

Źródło:
tvn24.pl

Komisja Europejska przyjęła w środę umowę handlową z blokiem państw Ameryki Południowej, Mercosur. Zaproponowała porozumienie tymczasowe, które będzie obowiązywać do czasu ratyfikowania całościowej umowy przez parlamenty narodowe. Wejdzie ono w życie po zgodzie PE oraz 15 państw członkowskich UE.

Wielka umowa o wolnym handlu. Jest zielone światło

Wielka umowa o wolnym handlu. Jest zielone światło

Źródło:
PAP

Producent samochodów Jaguar Land Rover (JLR) stał się celem poważnego cyberataku, który sparaliżował produkcję samochodów w dwóch kluczowych fabrykach w Wielkiej Brytanii - donosi portal BBC.

Atak na giganta motoryzacyjnego. Produkcja aut poważnie zakłócona

Atak na giganta motoryzacyjnego. Produkcja aut poważnie zakłócona

Źródło:
BBC

W ramach deregulacji w życie weszło już 77 postulatów - poinformowała w środę inicjatywa SprawdzaMY. Dodała, że 54 z nich stały się ustawami i zostały podpisane przez prezydenta.

Deregulacja. Te postulaty już weszły w życie

Deregulacja. Te postulaty już weszły w życie

Źródło:
PAP

Mieszkanka Berlina przez trzy dekady regularnie co tydzień stawiała na te same liczby w Lotto. Jej wytrwałość została nagrodzona pod koniec sierpnia, kiedy udało jej się trafić główną wygraną. Dzięki szczęśliwemu zakładowi Niemka wzbogaci się o 4,4 miliona euro - informuje agencja dpa.

30 lat grała w Lotto tak samo. To jej szczęśliwe liczby

30 lat grała w Lotto tak samo. To jej szczęśliwe liczby

Źródło:
PAP

Przygotowanie i realizacja budowy Centralnego Portu Komunikacyjnego w latach 2021-2023 nie przebiegała prawidłowo - wskazała Najwyższa Izba Kontroli. Jak dodano, projekt CPK pozostaje obarczony licznymi ryzykami i nie ma gwarancji oddania portu do użytku w 2032 roku.

CPK później niż planowano? Projekt "obarczony licznymi ryzykami"

CPK później niż planowano? Projekt "obarczony licznymi ryzykami"

Źródło:
PAP

Choć dostawa ciepłych posiłków do domu mieszkańcom miast wydaje się czymś oczywistym, to dla osób mieszkających poza głównymi ośrodkami to wciąż luksus. Tam, gdzie trudno dojechać samochodem, łatwiej dotrzeć dronem. Norweska firma testuje dostawy na wyspach.

"Ludzie za tym szaleją. Myślą, że to jak UFO". Tak się zmienia dostarczanie posiłków

"Ludzie za tym szaleją. Myślą, że to jak UFO". Tak się zmienia dostarczanie posiłków

Źródło:
BBC

W sierpniu średnia cena metra kwadratowego mieszkań w ofercie firm deweloperskich wzrosła miesiąc do miesiąca jedynie w Trójmieście. W pozostałych metropoliach ceny były stabilne - wynika ze wstępnych danych BIG DATA RynekPierwotny. pl.

Ceny mieszkań. Jedno miasto wyłamało się z trendu

Ceny mieszkań. Jedno miasto wyłamało się z trendu

Źródło:
PAP

80-letnia Japonka padła ofiarą oszustwa po tym, jak zakochała się w internecie w mężczyźnie podającym się za astronautę. Oszust przekonał swoją ofiarę, że został zaatakowany w kosmosie i potrzebuje pieniędzy na tlen. Kobieta stracił około milion jenów czyli równowartość około 6,7 tysiąca dolarów.

"Jest atakowany w kosmosie i potrzebuje tlenu". Zakochana kobieta straciła pieniądze

"Jest atakowany w kosmosie i potrzebuje tlenu". Zakochana kobieta straciła pieniądze

Źródło:
The Japan Times

Szef resortu cyfryzacji Krzysztof Gawkowski niezmiennie stoi przy stanowisku, że w Polsce powinien zostać obowiązywać podatek cyfrowy. Jego zdaniem, zamiar wprowadzenia podatku nie powinien powodować napięć w relacjach z USA.

Minister o wprowadzeniu nowego podatku. "Determinacja jest duża"

Minister o wprowadzeniu nowego podatku. "Determinacja jest duża"

Źródło:
PAP, tvn24.pl

We wtorkowym losowaniu Lotto i Lotto Plus nikt nie wytypował prawidłowo wszystkich sześciu liczb. Oznacza to, że kumulacja rośnie do 24 milionów złotych. Oto wyniki Lotto i Lotto Plus z 2 września 2025 roku.

24 miliony do zgarnięcia w Lotto

24 miliony do zgarnięcia w Lotto

Źródło:
tvn24.pl

Brytyjczycy, którzy chcą zmienić miejsce zamieszkania, najchętniej wybierają Australię, Stany Zjednoczone i Kanadę. Co ciekawe, wielu obywateli Wielkiej Brytanii za cel przeprowadzki obiera także Polskę. Nasz kraj zajął w zestawieniu 7. miejsce.

Podróż w jedną stronę. Coraz częściej wybierają Polskę

Podróż w jedną stronę. Coraz częściej wybierają Polskę

Źródło:
PAP

W środę Rada Polityki Pieniężnej podejmie decyzję w sprawie stóp procentowych. Ekonomiści prognozują ich obniżkę o 0,25 punktu procentowego. Ostatnia obniżka miała miejsce w lipcu tego roku.

Dziś ważna decyzja dla kredytobiorców. "Przestrzeń do dalszego łagodzenia"

Dziś ważna decyzja dla kredytobiorców. "Przestrzeń do dalszego łagodzenia"

Źródło:
PAP

Chcemy pomagać ofiarom wojny, ale jednocześnie przeciwdziałać turystyce socjalnej, która miała miejsce w innych państwach zachodnich. Uczymy się na ich błędach - powiedziała w "Faktach po Faktach" w TVN24 wiceministra rodziny, pracy i polityki społecznej Aleksandra Gajewska, pytana o rządowy projekt ustawy uszczelniający dostęp cudzoziemców do świadczeń, w tym do 800 plus.

Wiceministra: chcemy przeciwdziałać turystyce socjalnej

Wiceministra: chcemy przeciwdziałać turystyce socjalnej

Źródło:
TVN24

Powiązanie prawa do 800 plus z aktywnością wnioskodawcy na rynku pracy oraz nauką dzieci w polskiej szkole - zakłada projekt MSWiA dotyczący weryfikacji prawa do świadczeń dla cudzoziemców. Opublikowany dokument przewiduje też między innymi obwarowania przy wypłacie świadczenia Dobry Start.

Świadczenia dla cudzoziemców po nowemu. Rząd pokazał projekt

Świadczenia dla cudzoziemców po nowemu. Rząd pokazał projekt

Źródło:
PAP

Obowiązek wizowy dla obywateli Rosji zostanie tymczasowo zniesiony - ogłosił we wtorek Guo Jiakun, rzecznik chińskiego resortu spraw zagranicznych. Decyzja Pekinu jest wyrazem wdzięczności za wysoki poziom stosunków chińsko-rosyjskich.

Rosjanie wjadą bez wizy. "Zapraszamy więcej przyjaciół"

Rosjanie wjadą bez wizy. "Zapraszamy więcej przyjaciół"

Źródło:
PAP

Wtorkowe losowanie Eurojackpot nie przyniosło głównej wygranej, zatem kumulacja rośnie do 320 milionów złotych. W Polsce najwyższe były wygrane czwartego stopnia. Oto liczby, które wylosowano 2 września 2025 roku.

Potężna kumulacja w Eurojackpot

Potężna kumulacja w Eurojackpot

Źródło:
tvn24.pl

Rząd przyjął projekt ustawy o prawie jazdy dla siedemnastolatków i obowiązkowych kaskach - poinformowała we wtorek Kancelaria Prezesa Rady Ministrów. Projekt zakłada miedzy innymi umożliwienie siedemnastolatkom ubiegania się o prawo jazdy kategorii B, ale wprowadza okres próbny i zasady cofania uprawnień młodym kierowcom.

Prawo jazdy dla 17-latków i obowiązkowe kaski. Jest decyzja rządu

Prawo jazdy dla 17-latków i obowiązkowe kaski. Jest decyzja rządu

Źródło:
PAP, tvn24.pl

Mniej niż 6 procent polskich przedsiębiorstw, zatrudniających co najmniej 10 osób, wdrożyło sztuczną inteligencję wobec ponad 13 procent w Unii Europejskiej - wynika z raportu Szkoły Głównej Handlowej i Forum Ekonomicznego. Eksperci wskazali również, że polski system ochrony zdrowia zalicza się do najmniej efektywnych w regionie Europy Środkowo-Wschodniej.

Polska w tyle za Europą pod względem wdrażania sztucznej inteligencji

Polska w tyle za Europą pod względem wdrażania sztucznej inteligencji

Źródło:
PAP

Lotnisko Kraków Airport od środy rezygnuje z limitów na płyny przewożone w bagażu podręcznym - poinformował we wtorek prezes portu Łukasz Strutyński. Złagodzenie wymogów będzie możliwe dzięki 10 nowoczesnym skanerom CT zainstalowanym na bramkach kontroli bezpieczeństwa.

Koniec z uciążliwym limitem. Polskie lotnisko ogłosiło zmiany

Koniec z uciążliwym limitem. Polskie lotnisko ogłosiło zmiany

Źródło:
PAP

- Polska trafiła właśnie w tych dniach do tego bardzo ekskluzywnego klubu państw bilionerów - przekazał Donald Tusk na konferencji prasowej przed rozpoczynającym się we wtorek posiedzeniem Rady Ministrów. - To na pewno nie jest nasze ostatnie słowo - skwitował premier.

Tusk: dołączyliśmy do ekskluzywnego klubu. "Jest 20 takich państw na świecie"

Tusk: dołączyliśmy do ekskluzywnego klubu. "Jest 20 takich państw na świecie"

Źródło:
tvn24.pl, PAP

Polska Grupa WB i południowokoreański koncern Hanwha podpisały umowę, na mocy której w Polsce powstanie fabryka rakiet CGR-800. Wicepremier i minister obrony narodowej Władysław Kosiniak-Kamysz podkreślił, że porozumienie umożliwi produkcję nowoczesnej amunicji w kraju oraz zapewni transfer zaawansowanych technologii, pozytywnie wpływając na polski przemysł zbrojeniowy.

W Polsce powstanie fabryka rakiet. "Będziemy się mocno rozwijać"

W Polsce powstanie fabryka rakiet. "Będziemy się mocno rozwijać"

Źródło:
PAP

Zegarki z podobiznami prezydenta Turkmenistanu Serdara Berdymuchamedowa oraz jego ojca, byłego prezydenta, coraz częściej wykorzystywane są jako forma wymuszania łapówek wobec urzędników - poinformował niezależny portal ChronikaTurkmenistana.

Muszą kupować zegarki z prezydentem. Nowa forma wymuszania łapówek

Muszą kupować zegarki z prezydentem. Nowa forma wymuszania łapówek

Źródło:
PAP

W tym roku rozpocznie się pierwszy etap modernizacji uszkodzonego odcinka autostrady A1 Pyrzowice - Piekary Śląskie - potwierdził we wtorek w Karpaczu wiceminister infrastruktury Stanisław Bukowiec.

Pofałdowana autostrada. Jest zapowiedź wiceministra

Pofałdowana autostrada. Jest zapowiedź wiceministra

Źródło:
PAP

Polski Czerwony Krzyż wycofuje swoje pojemniki, przyjmowanie tekstyliów zawiesiła też firma Ubrania do Oddania. Tymczasem według statystyk Unii Europejskiej rocznie produkujemy około 16 kilogramów odpadów tekstylnych na osobę. Co robić z używanymi ubraniami?

Co robić z niepotrzebnymi ubraniami? "Bardzo trudny odpad"

Co robić z niepotrzebnymi ubraniami? "Bardzo trudny odpad"

Źródło:
tvn24.pl

InPost skierował sprawę przeciwko Allegro do sądu arbitrażowego. Właściciel sieci paczkomatów nałożył na największą platformę e-commerce w Polsce karę w wysokości 98,7 miliona złotych za utrudnianie klientom wyboru formy dostawy. Allegro uznaje roszczenia za bezpodstawne.

InPost idzie do sądu arbitrażowego przeciwko Allegro

InPost idzie do sądu arbitrażowego przeciwko Allegro

Źródło:
PAP