Przedawnienie roszczeń – kiedy następuje? Jak liczyć termin przedawnienia?

Źródło:
TVN24.pl, biznes.gov.pl
Od 1 stycznia obowiązuje nowy taryfikator mandatów
Od 1 stycznia obowiązuje nowy taryfikator mandatówTVN24
wideo 2/3
Od 1 stycznia obowiązuje nowy taryfikator mandatówTVN24

Niespłacanie ciążących na sobie roszczeń grozi poważnymi konsekwencjami, z kolei niedomaganie się przez wierzyciela ich spłaty może skończyć się przedawnieniem. Wówczas dłużnik nie jest już zobowiązany do spłaty roszczenia. Czym dokładnie jest przedawnienie roszczeń i jakie ma konsekwencje? Po jakim czasie przedawniają się mandaty?

Przedawnienie roszczenia oznacza, że roszczenie to nadal istnieje, ale dłużnik może zgodnie z prawem odmawiać jego spłaty.Ogólne terminy przedawnienia zawarte w Kodeksie cywilnym wynoszą 3 lub 6 lat. W przypadkach określonych odrębnymi przepisami funkcjonują inne terminy przedawnienia wynoszące od 6 miesięcy do nawet 20 lat.Termin zawity tym różni się od przedawnienia, że po jego upływie roszczenie wygasa.

Roszczenie to uprawnienie do żądania od określonej osoby zachowania się w określony sposób. Najczęściej roszczenia mają charakter majątkowy, pojawiają się w sytuacji, gdy na kimś – w rezultacie np. umowy kupna-sprzedaży albo złamania przepisów i otrzymania kary – ciąży obowiązek zapłaty. Osoba, której przysługuje roszczenie, nazywana jest wierzycielem, zaś osoba, która musi to roszczenie spełnić – dłużnikiem.

Ogólne zasady i terminy przedawniania roszczeń regulowane są art. 117-125 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks Cywilny. Niektóre roszczenia, np. z tytułu mandatów karnych lub podatków PIT i VAT, regulowane są natomiast na mocy odrębnych aktów prawnych, m.in. ustawy z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń oraz ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.

Przedawnienie roszczenia

Roszczenie zwykle wygasa, gdy zostanie spełnione albo gdy wierzyciel z niego zrezygnuje. Jeżeli natomiast roszczenie nie zostanie spłacone, ale wierzyciel nie domaga się jego spłaty, możliwe jest przedawnienie się roszczenia. Przedawnienie to sytuacja, w której po upływie określonego czasu dłużnik może bez konsekwencji odmówić spłaty roszczenia. Jest to forma jego ochrony przed sytuacją, w której po wielu latach bezczynności wierzyciel zacznie domagać się spełnienia dawnego roszczenia wraz z naliczonymi odsetkami.

Samo roszczenie w przypadku przedawnienia nie wygasa. Nadal istnieje, wierzyciel może wciąż domagać się jego spłaty, np. wysyłając listy ponaglające, a dłużnik może dobrowolnie to roszczenie spełnić. Co więcej, dłużnik, choć może w świetle prawa odmawiać spłaty roszczenia, pozostaje wciąż dłużnikiem i może zostać zgłoszony np. do Biura Informacji Gospodarczej, np. Krajowego Rejestru Długów (KRD)

Art. 118 Kodeksu cywilnego – zasady przedawniania roszczeń

Ogóle zasady przedawniania roszczeń regulowane są art. 118 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z nim terminy przedawnienia wynoszą:

sześć lat dla roszczeń majątkowych oraz dla roszczeń potwierdzonych prawomocnym orzeczeniem sądu, m.in. poddanych egzekucji komorniczej, – trzy lata dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, m.in. umów kredytu lub pożyczki, umów najmu, rachunków za telefon.

Terminy przedawnienia wynoszące co najmniej dwa lata nie są przy tym liczone od dnia powstania roszczenia, ale od ostatniego dnia roku kalendarzowego, w którym roszczenie to powstało. Przykładowo roszczenie powstałe 15 czerwca 2010 roku i przedawniające się po trzech latach przedawni się nie 15 czerwca 2013 roku, ale 31 grudnia 2013 roku. W praktyce terminy przedawnienia roszczeń są więc najczęściej dłuższe niż trzy lub sześć lat.

Ponadto sześcioletni termin przedawnienia dotyczy wszystkich roszczeń potwierdzonych prawomocnym wyrokiem, również tych, które w świetle prawa miały wcześniej krótszy termin przedawnienia. Po ogłoszeniu wyroku sądu dotychczasowy termin przedawnienia zostaje w takim przypadku zastąpiony nowym, sześcioletnim, liczonym od dnia ogłoszenia.

Przedawnienie – kiedy następuje?

W określonych odrębnymi przepisami sytuacjach przedawnienie następuje po upływie innych terminów niż określone w art. 118 Kodeksu cywilnego. Terminy te wynoszą:

sześć miesięcy dla roszczeń pożyczkobiorcy o wydanie przedmiotu pożyczki, roszczeń pomiędzy przewoźnikami, którzy uczestniczyli w przewozie przesyłki, roszczeń o naprawienie szkody wynikłej z utraty lub uszkodzenia rzeczy wniesionych do hotelu, – jeden rok dla roszczeń z tytułu umowy przewozu, mandatu za jazdę na gapę, z umowy przedwstępnej, – dwa lata dla roszczeń wynikających z tytułu umowy kupna-sprzedaży, nieopłaconej faktury, umowy o dzieło, zaliczek, debetu na rachunku bankowym, innych usług, – trzy lata dla roszczeń z tytułu umowy o pracę, niezwróconej kaucji, umowy ubezpieczeniowej, mandatów karnych, zobowiązań podatkowych wynikających z otrzymanej decyzji, np. w zakresie podatku od nieruchomości,  – pięć lat dla zobowiązań podatkowych powstających z mocy prawa, np. w zakresie podatku VAT, dochodowego, PCC, składek ZUS, – 20 lat dla szkód wynikających z wypadku komunikacyjnego, wypadku podczas pracy lub z przestępstwa, gdy w postępowaniu sądowym została orzeczona odpowiedzialność sprawcy.

W przypadku przedawnienia mandatów terminy przedawnienia mogą być ponadto różne w zależności do tego, jaki to rodzaj mandatu. 

Termin zawity

Pojęciem podobnym do przedawnienia jest termin zawity. Termin zawity to rodzaj terminu, w przypadku którego niepodjęcie przed jego upływem określonego działania powoduje definitywne wygaśnięcie prawa do tego działania. W przypadku roszczenia oznacza to, że nieuregulowanie go przez dłużnika w terminie skutkuje wygaśnięciem tego roszczenia.

Termin zawity różni się ponadto od przedawnienia tym, że dotyczy często roszczeń niemajątkowych, zaś uprawnienie do uchylania się od uregulowania roszczenia przez dłużnika pojawia się z urzędu, ponieważ roszczenie to wygasa – nie jest już potrzebne kierowanie sprawy do sądu. 

Zachowek a przedawnienie

Zachowek jest prawnym zabezpieczeniem najbliższych zmarłego, że otrzymają oni określoną część jego majątku nawet w sytuacji bycia pominiętym przez zapisy testamentu lub dokonane darowizny. 

Prawo do zachowku przysługuje rodzicom, małżonkom, dzieciom i wnukom zmarłego. Osoby te mają jednak ograniczony czas na zgłoszenie roszczenia o należny sobie zachowek. Zgodnie z art. 1007 Kodeksu cywilnego roszczenie o zachowek przedawnia się po upływie pięciu lat od ogłoszenia testamentu zmarłego. 

Przerwanie biegu przedawnienia

Proces upływu terminu przedawnienia nazywany jest biegiem przedawnienia. Rozpoczyna się on najczęściej w dniu, w którym dane roszczenie stało się wymagalne, np. w dniu upływu terminu zapłaty faktury, zaś kończy się w dniu upływu terminu przedawnienia. 

Należy pamiętać, że terminy upływu roszczenia wynoszące dwa lata lub więcej upływają zawsze ostatniego dnia roku kalendarzowego (nie równo po upływie np. dwóch lat), zaś w przypadku prawomocnych orzeczeń sądu liczone są od dnia ogłoszenia wyroku.

W określonych sytuacjach bieg upływu przedawnienia może zostać przerwany, co oznacza jego czasowe zawieszenie. Sytuacja taka ma miejsce m.in. w czasie:

– skierowania sprawy do sądu, – wniosku o przeprowadzenie egzekucji komorniczej, – uznania przez dłużnika swojego zobowiązania lub spłaty jakiejkolwiek jego części, – ugody wierzyciela z dłużnikiem, – niemożliwości dochodzenia przed sądem swoich roszczeń przez wierzyciela z powodu siły wyższej.

Akty prawne: Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny, Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa, Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń, Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych

Autorka/Autor:red.

Źródło: TVN24.pl, biznes.gov.pl

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

- Duże awarie energetyczne będą się zdarzać. Nie da się temu w zupełności zapobiec. Ważniejsze jest ograniczanie ich rozprzestrzeniania i szybkie przywrócenie dostaw prądu - ocenił doktor inżynier Bartosz Brusiłowicz z Wydziału Elektrycznego Politechniki Wrocławskiej.

Ryzyko powtórki z wielkiej awarii. "To jest najważniejszy aspekt"

Ryzyko powtórki z wielkiej awarii. "To jest najważniejszy aspekt"

Źródło:
PAP

Trzynaście państw należących do Unii Europejskiej złożyło wniosek o tak zwaną klauzulę wyjścia - czyli wyłączenie wydatków obronnych z reguł budżetowych. Jak powiedział Balazas Ujvari, rzecznik Komisji Europejskiej, dzięki temu "państwa, wobec których prowadzona jest procedura nadmiernego deficytu, zyskają elastyczność".

Kolejne państwa składają wnioski, wśród nich Polska. "Istnieje dobry powód"

Kolejne państwa składają wnioski, wśród nich Polska. "Istnieje dobry powód"

Źródło:
PAP

TikTok został ukarany grzywną w wysokości 530 milionów euro przez irlandzki urząd ochrony danych osobowych (DPC) - podał Reuters.

Potężna kara dla giganta. Jest decyzja

Potężna kara dla giganta. Jest decyzja

Źródło:
tvn24.pl

Ceny produktów sprzedawanych na chińskich platformach Shein i Temu wzrosły przez decyzję Donalda Trumpa - pisze CNN. Chodzi o zniesienie od 2 maja zwolnienia od ceł i podatków dla paczek z Chin o niewielkiej wartości. Miliony Amerykanów mogły nie odczuć poważniejszych skutków szeroko zakrojonych działań Donalda Trumpa. Aż do teraz - zwraca uwagę amerykański nadawca.

Mogli nie odczuć ceł, teraz to się zmieni. Decyzja Trumpa weszła w życie

Mogli nie odczuć ceł, teraz to się zmieni. Decyzja Trumpa weszła w życie

Źródło:
tvn24.pl

Elon Musk rozmawiał w środę z reporterami kilkunastu redakcji. Zwołał to spotkanie po tym, jak "Wall Street Journal" podał w środę, że zarząd Tesli ma być zainteresowany zmianą na stanowisku CEO. Choć miliarder mówiąc o swoich działaniach w Departamencie Wydajności Państwa (DOGE), porównał się do Buddy, miał brzmieć "mniej pewnie".

Musk porównał się do Buddy. Ale "brzmiał trochę jak pokonany"

Musk porównał się do Buddy. Ale "brzmiał trochę jak pokonany"

Źródło:
Axios, CNN, The Washington Post

Rada Miejska Lizbony zdecydowała o wydłużeniu o pół roku obowiązującego od 1 listopada 2024 roku zakazu rejestracji na terenie portugalskiej stolicy nowych lokalnych obiektów noclegowych dla turystów.

Stolica wydłuża zakaz. "Skorzystają głównie więksi gracze"

Stolica wydłuża zakaz. "Skorzystają głównie więksi gracze"

Źródło:
PAP

Główny Inspektorat Sanitarny (GIS) wydał ostrzeżenie dotyczące zajączka z polewy o smaku kakaowo-mlecznym. Do instytucji trafiła skarga konsumenta na obecność fragmentu plastiku w produkcie. Producent poinformował o wycofaniu całej partii ze sklepów.

Partia produktu wycofana ze sklepów. Ostrzeżenie

Partia produktu wycofana ze sklepów. Ostrzeżenie

Źródło:
tvn24.pl

W 2025 roku Święto Narodowe Trzeciego Maja wypada w sobotę. Nie oznacza to jednak, że pracownikom przepadnie dzień wolny. Wyjaśniamy, na jakich zasadach można go odebrać.

Dodatkowy dzień wolny dla milionów pracowników

Dodatkowy dzień wolny dla milionów pracowników

Źródło:
tvn24.pl

"Pomimo napięć w globalnej wymianie handlowej trwa ożywienie w polskim przemyśle" - napisał w piątek w mediach społecznościowych minister finansów Andrzej Domański, komentując dane dotyczące PMI. Wskaźnik utrzymał się powyżej progu 50 punktów trzeci miesiąc z rzędu. Jednocześnie, według S&P, "pojawiły się sygnały ostrzegawcze" dla polskiego przemysłu.

"Sygnały ostrzegawcze" dla polskiej gospodarki

"Sygnały ostrzegawcze" dla polskiej gospodarki

Źródło:
PAP

Prezydent Stanów Zjednoczonych Donald Trump ogłosił na swoich mediach społecznościowych, że wszyscy kupujący irańską ropę zostaną objęci wtórnymi sankcjami. Na te słowa zareagował irański resort dyplomacji.

Trump ostrzega: wszystkie zakupy muszą zostać natychmiast wstrzymane

Trump ostrzega: wszystkie zakupy muszą zostać natychmiast wstrzymane

Źródło:
PAP

Nie żyje Hakon Vigner Lindal Olaisen, współwłaściciel firmy Nova Sea. Zginął w wypadku drogowym w Polsce - potwierdził Daniel Bjarmann Simonsen, dyrektor do spraw komunikacji i polityki gospodarczej firmy, w rozmowie z portalem NRK.no. 

Miliarder zginął w wypadku w Polsce. Niedawno zamknął wielką transakcję

Miliarder zginął w wypadku w Polsce. Niedawno zamknął wielką transakcję

Źródło:
NRK.no, E24.no, PAP

Podczas tegorocznej majówki wielu Polaków zorganizuje grilla z rodziną lub przyjaciółmi. Aby nie zepsuć sobie wypoczynku, należy pamiętać, że nie wszędzie można grillować bez ograniczeń, a za złamanie przepisów grozi kara - w niektórych przypadkach nawet do pięciu tysięcy złotych.

Mandat za grilla. Kara może wynieść pięć tysięcy złotych

Mandat za grilla. Kara może wynieść pięć tysięcy złotych

Źródło:
tvn24.pl, PAP

Stany Zjednoczone nawiązały kontakt z Chinami w sprawie negocjacji dotyczących spornych ceł - poinformował w piątek rzecznik ministerstwa handlu w Pekinie. Władze Chin obecnie oceniają propozycje Waszyngtonu i oczekują od USA "szczerości oraz gotowości do wycofania się z nałożonych" taryf.

"Próba szantażu pod płaszczykiem rozmów nie zadziała". Chiny odpowiadają USA

"Próba szantażu pod płaszczykiem rozmów nie zadziała". Chiny odpowiadają USA

Źródło:
PAP

We Francji mocno spadła sprzedaż aut Tesli. W kwietniu liczba rejestracji nowych samochodów tego producenta była mniejsza o 59 procent w porównaniu z tym samym okresem 2024 roku.

"Diaboliczny wizerunek" Muska. Sprzedaż zanurkowała

"Diaboliczny wizerunek" Muska. Sprzedaż zanurkowała

Źródło:
PAP

Proponowane przez rząd zmiany w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym przewidują wprowadzenie możliwości rozwodu pozasądowego, czyli rozwiązania małżeństwa przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego. Warunkiem skorzystania z takiej procedury jest między innymi brak małoletniego potomstwa.

Rewolucja w rozwodach

Rewolucja w rozwodach

Źródło:
PAP

Jawność wynagrodzeń, zwiększenie ochrony przed mobbingiem, a także zaliczenie umowy zlecenia i działalności gospodarczej do stażu pracy - to priorytety resortu, które wskazała szefowa Ministerstwa Rodziny Pracy i Polityki Społecznej Agnieszka Dziemianowicz-Bąk.

Ważna zmiana w sprawie pensji. "Absurd, który cały czas funkcjonuje"

Ważna zmiana w sprawie pensji. "Absurd, który cały czas funkcjonuje"

Źródło:
PAP

Ruszyły poszukiwania następcy Elona Muska na stanowisku szefa Tesli - napisał w środę "Wall Street Journal". Dziennik poinformował, że odbyły się już pierwsze rozmowy z przedstawicielami firm rekrutacyjnych. Informacjom zaprzeczyła Robyn Denholm, szefowa rady dyrektorów spółki.

"WSJ": ruszyły poszukiwania następcy Muska. Jest reakcja

"WSJ": ruszyły poszukiwania następcy Muska. Jest reakcja

Źródło:
tvn24.pl

Czas pracy waha się na świecie od 35 godzin tygodniowo we Francji, przez 40 godzin w Polsce, po 45 godzin w Turcji. W kilku państwach dyskutowane było wprowadzenie czterodniowego tygodnia pracy, w niektórych przeprowadzane były nawet eksperymenty w tej sprawie.

Eksperymenty z czasem pracy

Eksperymenty z czasem pracy

Źródło:
PAP

Polacy są zachwyceni, że Ameryka wróciła i że reszta Europy może odejść od rosyjskiej energii - powiedział sekretarz energii USA Chris Wright, relacjonując swoją wizytę w Polsce. Zapewniał też, że powstająca w Polsce elektrownia atomowa oparta na amerykańskiej technologii będzie "jedną z wielu".

Sekretarz energii USA po wizycie w Polsce. "Oni są zachwyceni"

Sekretarz energii USA po wizycie w Polsce. "Oni są zachwyceni"

Źródło:
PAP

Wyższy podatek turystyczny w Katalonii, który zgodnie z pierwotnymi planami miał wejść w życie w czwartek, zostanie wprowadzony dopiero jesienią. Zwiększając opłaty, lokalna administracja chce ograniczyć masową turystykę i walczyć z kryzysem mieszkaniowym.

Podatek od turystów w popularnym regionie. Zmiana planów

Podatek od turystów w popularnym regionie. Zmiana planów

Źródło:
PAP

TikTok szykuje się do wybudowania w Finlandii dużego centrum przetwarzania danych. Inwestycja ma kosztować blisko miliard euro – podała agencja Reutera.

Wielka inwestycja TikToka w Europie

Wielka inwestycja TikToka w Europie

Źródło:
PAP

Stany Zjednoczone i Ukraina podpisały umowę o dostępie do zasobów naturalnych Ukrainy - poinformowała w środę wieczorem agencja Reutera. Departament skarbu USA przekazał, że Stany Zjednoczone i Ukraina podpisały dokument o partnerstwie ekonomicznym i utworzeniu Amerykańsko-Ukraińskiego Funduszu Inwestycyjnego na rzecz Odbudowy.

Jest umowa Ukraina-USA

Jest umowa Ukraina-USA

Aktualizacja:
Źródło:
Reuters

Brytyjska sieć Marks & Spencer padła ofiarą ataku hakerskiego. Wstrzymano wszelkie zamówienia internetowe, a pracownicy głównego magazynu w Wielkiej Brytanii zostali odesłani do domów.

Atak na znaną sieć handlową. Wstrzymano zamówienia

Atak na znaną sieć handlową. Wstrzymano zamówienia

Źródło:
tvn24.pl

Kandydatka Lewicy na prezydenta Magdalena Biejat popiera obniżenie wieku emerytalnego dla mężczyzn. Z kolei kandydat Trzeciej Drogi Szymon Hołownia uważa, że takie rozwiązanie skutkowałoby niższymi świadczeniami; proponuje więc nagradzać tych, którzy zdecydują się pracować dłużej.

Biejat o zmianie wieku emerytalnego dla mężczyzn. Hołownia odpowiada

Biejat o zmianie wieku emerytalnego dla mężczyzn. Hołownia odpowiada

Źródło:
PAP, tvn24.pl

Walka z drożyzną czasów PiS przynosi efekty. Najwyższy czas na obniżenie stóp procentowych - napisał w środę w mediach społecznościowych premier Donald Tusk. Apel skierował do prezesa Narodowego Banku Polskiego Adama Glapińskiego.

Tusk: najwyższy czas, ludzie czekają

Tusk: najwyższy czas, ludzie czekają

Źródło:
tvn24.pl

Prezydent Stanów Zjednoczonych Donald Trump obwinił swojego poprzednika Joe Bidena o spadek PKB w pierwszym kwartale 2025 roku. Według Trumpa gorsze wyniki nie są efektem wprowadzenia ceł, a na obiecany przez niego gospodarczy "boom" trzeba będzie jeszcze poczekać.

Najgorszy wynik od trzech lat. Trump oskarża Bidena

Najgorszy wynik od trzech lat. Trump oskarża Bidena

Źródło:
PAP, CNBC

Po upływie pięciu lat od ostatniej transakcji klienta, banki będą miały obowiązek sprawdzić, czy klient żyje - wynika z projektu nowelizacji Prawa bankowego, który został opublikowany w środę. Celem tej zmiany jest umożliwienie spadkobiercom szybszego uzyskiwania informacji o środkach zgromadzonych w bankach.

"Uśpione konta" w bankach. Nowy obowiązek

"Uśpione konta" w bankach. Nowy obowiązek

Źródło:
PAP