Konsumenci mają od tygodnia dodatkową możliwość dochodzenia swoich roszczeń - poinformował w poniedziałek UOKiK. Nowością jest to, że pozywającym i organizującym grupę konsumentów jest podmiot upoważniony, czyli na przykład uznana organizacja pozarządowa, która w imieniu konsumentów przygotowuje pozew i wszystkie formalności.
Jak przekazano w komunikacie Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK), od tygodnia obowiązuje dodatkowa ścieżka dochodzenia roszczeń przez konsumentów – zgodnie z dyrektywą nazywana "powództwami przedstawicielskimi", wymiennie na gruncie przepisów krajowych: "nowymi postępowaniami grupowymi".
Nowe możliwości konsumentów w sprawie dochodzenia swoich roszczeń
Do złożenia pozwu dotyczącego roszczenia potrzeba co najmniej 10 konsumentów, którzy zgodzą się na bycie reprezentowanym w konkretnym powództwie. Obowiązuje przy tym forma "opt-in" – jeśli dana osoba jest poszkodowana i chce przystąpić do postępowania, musi wyrazić taką wolę.
W komunikacie zaznaczono, iż nowością jest to, że pozywającym i organizującym grupę jest podmiot upoważniony, czyli np. uznana organizacja pozarządowa, która w imieniu konsumentów przygotowuje pozew i wszystkie formalności.
- Ufam, że nowe rozwiązania usprawnią obecny system dochodzenia roszczeń. Czekamy na podmioty upoważnione, by wpisać je do rejestru i wspierać w wytaczaniu powództw grupowych przed sądami. Liczę na powództwa, w których pozywający będą od nieuczciwych przedsiębiorców żądać konkretnych roszczeń na rzecz konsumentów, np. zwrotu określonej kwoty, wymiany towaru czy rozwiązania umowy - poinformował, cytowany w komunikacie, prezes UOKiK Tomasz Chróstny.
Jak wskazał UOKiK, dzięki nowym rozwiązaniom konsumenci zyskują różne ułatwienia - w takich pozwach nie ma kaucji, a w przypadku ugody konsument może oświadczyć wystąpienie z powództwa, gdy nie jest zadowolony z rozstrzygnięcia. Ustawa daje również konsumentom możliwość dokonania zmiany podmiotu upoważnionego.
Konsument ponosi także ograniczone koszty, ponieważ nie jest stroną postępowania i nie ponosi jego kosztów - jedyna opłata, jaka może się pojawić, to koszt przystąpienia do grupy, którą pobiera podmiot upoważniony. Ustawa określa maksymalny próg tej opłaty, czyli 5 proc. wartości roszczenia. Jednocześnie nie więcej niż 1 tys. zł - w sprawach o roszczenia niepieniężne oraz 2 tys. zł - o pieniężne.
W komunikacie podkreślono także, że grupa konsumentów nie musi ujednolicać wysokości roszczeń i mogą się w niej znaleźć się poszkodowani przez naruszenie tego samego prawa, nie tylko w tym samym zdarzeniu. Urząd wskazał również, iż powództwa grupowe będą wytaczane przeciwko przedsiębiorcom, którzy stosują praktyki naruszające ogólne interesy konsumentów.
Podmioty upoważnione do wytaczania powództwa
- Lista spraw, które mogą trafić tą drogą do sądu, jest długa - zaznaczył urząd. UOKiK wskazał, iż podmiotami upoważnionymi, które mogą wytaczać powództwa są wszystkie te, które Prezes UOKiK wpisze do prowadzonego przez siebie rejestru lub Komisja Europejska – do wykazu organizacji mogących działać w grupowych postępowaniach transgranicznych. Z urzędu takim podmiotem jest Rzecznik Finansowy.
- Podmiot upoważniony przede wszystkim musi prowadzić niezarobkową działalność na rzecz ochrony interesów konsumentów co najmniej 12 miesięcy przed dniem złożenia wniosku o wpis do rejestru UOKiK. Ponadto musi: być osobą prawną, statutowo zajmować się ochroną konsumentów oraz zachować niezależność i nie podlegać wpływom innych podmiotów. Podmiot upoważniony w pozwie może zażądać stwierdzenia praktyk naruszających ogólne interesy konsumentów. Wówczas występuje do sądu bez udziału konsumentów. Jeśli jednak w tym samym lub oddzielnym postępowaniu żąda od przedsiębiorcy konkretnych roszczeń, np. zwrotu określonej kwoty - wówczas musi zebrać grupę co najmniej 10 poszkodowanych - wskazano w komunikacie.
Urząd podkreślił, iż powództwo musi dotyczyć zakresu mieszczącego się w zadaniach statutowych podmiotu. Dodano, iż ustawa daje także możliwość dochodzenia roszczeń transgranicznych.
W komunikacie zaznaczono, iż bardzo istotnym elementem sprawnego działania powództw przedstawicielskich jest stosowanie mechanizmów kontroli niezależności finansowania podmiotów upoważnionych. Takie działania będą podejmować UOKiK – na etapie wpisywania do rejestru nowych podmiotów oraz sąd – na każdym etapie postępowania.
Jak wskazał UOKiK, podmiot upoważniony w przypadku spraw o stwierdzenie stosowania praktyk naruszających ogólne interesy konsumentów musi wystąpić do przedsiębiorcy z wezwaniem o zaprzestanie takich praktyk, wyznaczając mu 14-dniowy termin. Jeżeli to nie poskutkuje, może wytoczyć powództwo. Dodatkowo, wezwanie ani inne pismo kierowane do przedsiębiorcy przed pozwem nie może obejmować innych żądań lub roszczeń, w szczególności przekazania środków finansowych. Rozwiązanie to ma zapewnić, aby przedsiębiorcy nie byli "szantażowani" przez podmioty upoważnione na etapie przedsądowym.
- Urząd zyskuje nowe kompetencje. Przede wszystkim to Prezes UOKiK prowadzi rejestr podmiotów upoważnionych i weryfikuje, czy podmiot spełnia przesłanki, by w nim być - podkreślił UOKiK.
Podkreślono, że to urząd będzie informował podmiot upoważniony o istotnych kwestiach związanych z zarzutami, jakie mają być zawarte w pozwie przeciwko danemu przedsiębiorcy w przygotowywanym pozwie grupowym. Ponadto Prezes UOKiK może wstąpić do postępowania grupowego w sprawach o zaniechanie stosowania praktyk naruszających ogólne interesy konsumentów, a także ma możliwość przedstawienia istotnego poglądu w sprawie. Ustawa wdrożyła dyrektywę 2020/1828 w sprawie powództw przedstawicielskich wytaczanych w celu ochrony zbiorowych interesów konsumentów.
Źródło: PAP
Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock