Podatek od pożyczki – kto i kiedy musi go płacić? Ile wynosi?

● Podatkowi PCC podlegają jedynie pożyczki pomiędzy osobami prywatnymi. ● Podatek od pożyczki należny jest w wysokości 0,5 proc. wartości pożyczki. ● W określonych przypadkach pożyczki prywatne są zwolnione z PCC, m.in. pożyczki pomiędzy bliskimi członkami rodziny oraz pożyczki o wartości do 1000 zł. ● Niezgłoszenie pożyczki i niezapłacenie należnego podatku grozi karnym podatkiem.

Obowiązek zapłaty podatku od pożyczki wynika z ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych. Zasady pobierania i zwrotu tego podatku regulowane są natomiast rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 25 listopada 2015 r. w sprawie sposobu pobierania i zwrotu podatku od czynności cywilnoprawnych.

Obowiązkiem podatkowym objęte są jedynie pożyczki prywatne, czyli zawierane pomiędzy osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej. Pożyczka taka może brana pomiędzy członkami rodziny, znajomymi, ale też pomiędzy obcymi sobie osobami. 

Tego typu pożyczka prywatna regulowana jest przepisami Kodeksu cywilnego i nie jest specjalnie sformalizowana, a zasady pożyczki dość swobodnie mogą być ustalane pomiędzy stronami. Umowa pożyczki powinna mieć jednak formę pisemną, zaś umowa pożyczki objęta jest podatkiem od czynności cywilnoprawnych (PCC). 

Obowiązek zapłaty podatku od pożyczki nie występuje w przypadku pożyczek zaciąganych od osób prawnych, w tym pożyczek i kredytów bankowych oraz chwilówek udzielanych przez instytucje pożyczkowe. 

W niektórych przypadkach obowiązek zapłaty podatku od pożyczki nie występuje. Z podatku od pożyczki są zwolnione:

– pożyczki kwoty nie większej niż 1000 zł, – pożyczki kwoty nie większej niż 9637 zł brane od osób z I grupy podatkowej, czyli małżonka, dziecka, wnuka, rodzica, dziadka, pasierba, rodzeństwa, ojczyma, macochy, zięcia, synowej lub teścia, – pożyczki kwoty o dowolnej wartości brane od osób z zerowej grupy podatkowej, czyli małżonka, dziecka, wnuka, rodzica, dziadka, pasierba, rodzeństwa, ojczyma, macochy, pod warunkiem udokumentowania pożyczki i złożenia deklaracji dot. podatku.

Czytaj także: Pożyczki społecznościowe – czym są i jak w nie inwestować?

W przypadku pożyczek podlegających podatkowi oraz zaciąganych w obrębie zerowej grupy podatkowej deklaracja w zakresie podatku musi zostać złożona na druku PCC-3 w ciągu 14 dni od zawarcia umowy pożyczki. Aby właściwie udokumentować otrzymanie pożyczki i jej kwotę, pieniądze powinny zostać przekazane przelewem bankowym albo przekazem pocztowym. Jeżeli od danej pożyczki konieczne jest odprowadzenie podatku, jego wysokość należy wyliczyć samodzielnie, zgłosić na PCC-3 i zapłacić w ciągu 14 dni.

Podstawą opodatkowania w przypadku umowy pożyczki jest wartość tej pożyczki, a nie ewentualne zyski osiągnięte z jej udzielenia. Obowiązek zapłaty podatku od pożyczki leży po stronie pożyczkobiorcy.

Podatek od pożyczki nie jest wysoki i wynosi 0,5 proc. wartości pożyczki. Taka wysokość podatku PCC dotyczy wszystkich umów zawartych po 1 stycznia 2019 roku, wcześniej podatek od pożyczki wynosił 2 proc. Podatek ten odprowadzany jest do urzędu skarbowego właściwego dla pożyczkobiorcy.

Podatku od pożyczki nie należy przy tym mylić z podatkiem dochodowym, który również może pojawić się przy umowie pożyczki. Jeżeli pieniądze zostały pożyczone na procent, od otrzymanych z tytułu umowy odsetek należy odprowadzić także podatek dochodowy. Obowiązek zapłaty podatku dochodowego leży po stronie pożyczkodawcy.

Czytaj także: Formy opodatkowania – którą wybrać? Wady i zalety podatku liniowego, ryczałtu i karty podatkowej Progi podatkowe – czym są i jak wpływają na wysokość podatku

Niezgłoszenie pożyczki do urzędu skarbowego i nieodprowadzenie podatku, gdy występował taki obowiązek, grozi poważnymi konsekwencjami. Zastosowanie znajduje wówczas tzw. sankcyjna stawka podatku.

Jeżeli urząd skarbowy np. podczas rutynowej kontroli wykryje niezgłoszoną pożyczkę, od jej wartości naliczony zostaje podatek w wysokości 20 proc. Nie ma w tym przypadku znaczenia to, jak dawno pożyczka ta miała miejsce. Choć podatek PCC podlega przedawnieniu po pięciu latach, zgodnie z orzecznictwem sądów sytuacja wykrycia lub zgłoszenia przedawnionego podatku PCC powoduje powstanie na nowo zobowiązania do jego zapłaty według karnej stawki 20 proc. W rezultacie obowiązek zapłaty PCC okazuje się bezterminowy.

Czytaj także: Przedawnienie roszczeń – kiedy następuje? Jak liczyć termin przedawnienia?

Akty prawne: Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych; Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 25 listopada 2015 r. w sprawie sposobu pobierania i zwrotu podatku od czynności cywilnoprawnych; Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny