Zmiany w podatkach, opłatach i przepisach w 2022 roku

OGLĄDAJ TVN24 W INTERNECIE >>>

Od Nowego Roku wchodzi w życie program Polski Ład, który wprowadza szereg zmian dla pracowników, emerytów i firm. Nowe przepisy wpłyną na wysokość zarobków i świadczeń otrzymywanych na rękę.

Najważniejsze zmiany dla pracowników to wyższa kwota wolna od podatku, wyższy próg podatkowy i zmiany w składce zdrowotnej.

Od Nowego Roku kwota wolna od podatku wyniesie 30 000 zł, a kwota zmniejszająca podatek - 425 zł miesięcznie. Znacznie podwyższony zostanie także próg podatkowy z 85 528 zł do 120 000 zł. To pierwsza taka zmiana od 12 lat. Od stycznia dochody objęte 32-proc. stawką podatku będą dotyczyć tylko tych uzyskanych powyżej 120 000 zł.

Inaczej wyliczana będzie także ostateczna wysokość składki zdrowotnej - obecnie wynosi ona 9 proc. pensji (po odjęciu kwoty składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe), ale 7,75-proc. część składki podlega odliczeniu od podatku. Ustawa to odliczenie likwiduje.

To jednak nie wszystkie zmiany - Polski Ład wprowadza również szereg ulg, które wpłyną na ostateczne zarobki netto pracowników.

Dowiedz się więcej: Polski Ład i rewolucja dla milionów pracowników. Oto najważniejsze zmiany

Polski Ład wpłynie także na świadczenia otrzymywane przez emerytów. Tak samo jak w przypadku pracowników – emerytów obejmie podniesienie kwoty wolnej od podatku do 30 tys. zł. Dzięki jej podwyższeniu wszystkie emerytury i renty do kwoty 2500 zł brutto miesięcznie zostaną zwolnione z podatku dochodowego.

Od emerytury potrącana będzie pełna składka zdrowotna w wysokości 9 proc. - już bez możliwości odliczenia od podatku.

Polski Ład wprowadza także zachęty dla osób chcących kontynuować działalność zawodową. Od stycznia osobom, które osiągnęły wiek emerytalny (60 lat dla kobiet i 65 dla mężczyzn) przysługiwał będzie tak zwanych PIT-0 dla seniorów.

Oznacza to, że seniorzy zatrudnieni na etacie, pracujący na zleceniach i przedsiębiorcy (na skali podatkowej, podatku liniowym oraz rozliczający się ryczałtem), którzy mimo osiągnięcia uprawnień do emerytury zrezygnują z jej pobierania i będą dalej aktywni zawodowo, będą mogli skorzystać z dodatkowej ulgi w PIT.

Czytaj także: Polski Ład w emeryturach. Na zmianach może stracić nawet 600 tysięcy osób

Polski Ład wprowadza wiele przepisów, które będą miały wpływ na zyski przedsiębiorców rozliczających się według różnych form opodatkowania.

Jednym z najważniejszych elementów Polskiego Ładu z punktu widzenia firm są zmiany w rozliczaniu składki zdrowotnej. Obecnie mniejsi przedsiębiorcy płacą zryczałtowaną składkę zdrowotną bez względu na to, ile zarobią. W 2021 roku to 381,81 zł.

Po wejściu w życie nowych przepisów przedsiębiorcy opodatkowani według skali podatkowej albo podatkiem liniowym zapłacą składkę proporcjonalną do faktycznego dochodu, natomiast opłacający ryczałt od przychodów ewidencjonowanych - w wysokości uzależnionej od wielkości uzyskiwanych przychodów. Przynajmniej dla części przedsiębiorców oznacza to wzrost obciążeń.

Tak jak w przypadku pracowników także przedsiębiorców rozliczających się na zasadach ogólnych, czyli według skali podatkowej, od stycznia zastosowanie będzie miała wyższa kwota wolna od podatku (30 tys. zł) oraz podniesiony próg podatkowy (120 000 zł), powyżej którego obowiązuje 32-procentowa stawka PIT.

Przedsiębiorców obejmie także tak zwana ulga dla klasy średniej. W przypadku przedsiębiorców ulga będzie miała zastosowanie jedynie do rozliczających się według skali podatkowej. Rozwiązaniem będą objęci przedsiębiorcy, którzy zarabiają do 13 tys. zł.

To jednak nie koniec zmian dla firm. Przeczytaj więcej: Polski Ład i duże zmiany dla przedsiębiorców. Co trzeba wiedzieć

A także: Podatkowa rewolucja w Polskim Ładzie. Jaką formę opodatkowania wybrać?

Polski Ład wprowadza także minimalny podatek dochodowy od osób prawnych - określany przez rząd jako podatek od wielkich korporacji.

Podatek mają płacić te firmy, które notują stratę lub których dochód stanowi mniej niż 1 proc. przychodów. Rząd przekonuje, że podatek zapłaci najwyżej kilka procent firm - największych korporacji.

W założeniu chodzi o przedsiębiorstwa, które nie płacą w Polsce podatku CIT, co nie wynika z dużych inwestycji, korzystania z ulg podatkowych czy sytuacji kryzysowej, ale z unikania opodatkowania i agresywnej inżynierii podatkowej.

Nowa danina jest krytykowana przez środowiska biznesowe. Według Rady Przedsiębiorczości "konstrukcja tego podatku jest wadliwa". "Sprawia ona, że podatek ten będą płacić firmy, które nie stosują schematów agresywnej optymalizacji podatkowej, lecz osiągają niski dochód ze względu na specyfikę branży, w której funkcjonują lub z powodu wahań poziomu rentowności związanych z cyklem koniunkturalnym" - czytamy.

Od stycznia podwyżki dostaną osoby najmniej zarabiające. W 2022 roku minimalne pensje wzrosną do poziomu 3010 zł brutto (2363 zł netto), a stawka godzinowa w 2022 roku wyniesie 19,70 zł.

Dla porównania – teraz płaca minimalna za pracę wynosi 2800 zł brutto (2062 zł netto). Minimalna stawka godzinowa dla określonych umów cywilnoprawnych wynosi 18,30 zł brutto.

Podwyżka płacy minimalnej oraz stawki godzinowej ma dotyczyć ok. 2,2 mln osób.

Od 2022 roku będą obowiązywać nowe stawki podatku od nieruchomości. Maksymalnie wysokości tej daniny zmieniają się w Polsce co roku. Są one ustalane i ogłaszane przez Ministerstwo Finansów. To samorządy jednak ostatecznie decydują, czy będą pobierały najwyższy dozwolony podatek, czy nie.

O nowych składkach przypominał niedawno Oskar Sękowski, analityk HRE Investments. "Na przykład w 2022 roku za metr kwadratowy gruntu związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej maksymalnie zapłacimy 1,03 zł, a za pozostałe grunty 0,54 zł. Jest to wzrost o 4 i 2 gr w stosunku do stawek poprzednich. Za metr kwadratowy budynku mieszkalnego bądź jego części będziemy za to musieli zapłacić daninę w kwocie nie wyższej niż 0,89 zł. W przypadku budynków przeznaczonych na działalność gospodarczą zmiana limitu jest najwyższa i wynosi 90 gr. W 2022 roku stawka nie może przekroczyć 25,74 zł" - wyliczał ekspert.

W 2021 roku maksymalna stawka podatku od budynków mieszkalnych wynosiła 0,85 zł za metr kwadratowy, a górna granica podatku od budynków związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej to 24,84 zł.

Choć ostateczna decyzja co do wysokości daniny należy do samorządów, znaczna część z nich decyduje się na wprowadzenie maksymalnej stawki.

"Wśród największych miast w Polsce na ulgę nie mogą liczyć mieszkańcy m.in. Warszawy, Krakowa, Wrocławia, Łodzi, Poznania, Szczecina, Bydgoszczy czy Gdańska. W miastach tych zdecydowano już o wykorzystaniu maksymalnych dozwolonych stawek w 2022 roku" - pisał ekspert.

Waloryzacja emerytur i rent jest przeprowadzana co roku 1 marca. Polega ona na pomnożeniu kwoty świadczenia przez wskaźnik waloryzacji. Jest to średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych gospodarstw domowych emerytów i rencistów w poprzednim roku kalendarzowym zwiększony o co najmniej 20 proc. realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku.

Rząd założył w ustawie budżetowej wskaźnik waloryzacji rent i emerytur na poziomie 4,89 proc. Zdaniem ekspertów ze względu na wysoką inflację podwyżki mogą być wyższe i przekroczą 6 proc.

W nowym roku w życie wchodzą również zmiany dotyczące 500 plus. Świadczenie będzie obsługiwane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, a zmianom ulegną także sposób wypłacania 500 plus i składanie wniosków.

Wnioski o przyznanie świadczenia 500 plus od 1 stycznia przyszłego roku będzie można przesyłać tylko drogą elektroniczną na Platformie Usług Elektronicznych (PUE) ZUS, portalu Empatia lub przez bankowość elektroniczną brak możliwości złożenia wniosku w formie tradycyjnej, papierowej.

Nowelizacja ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci przenosi ustalanie uprawnień do świadczenia wychowawczego oraz jego wypłatę z gmin do ZUS. Zmienia się także sposób wypłaty świadczenia. Zgodnie z nowelizacją świadczenia będą wypłacane wyłącznie bezgotówkowo na wskazany przez wnioskodawcę numer rachunku bankowego.

Ważna zmiana ustawy dotyczy sposobu prowadzenia postępowań w sprawie świadczenia wychowawczego – pisma, informacje i decyzje będą przekazywane w postaci elektronicznej na PUE ZUS i będą tam dostępne dla zalogowanych klientów.

Od Nowego Roku rodzice będą mogli też skorzystać z nowego świadczenia - to tak zwane 12 tysięcy złotych na dziecko, czyli Rodzinny Kapitał Opiekuńczy (RKO). Także to świadczenie będzie obsługiwał ZUS.

Wniosek będzie składany wyłącznie w postaci elektronicznej. Pieniądze będą wypłacane tylko na konto bankowe.

Od Nowego Roku kapitał opiekuńczy będzie przysługiwał rodzinom z dziećmi w maksymalnej wysokości 12 tys. zł na drugie i każde kolejne dziecko w wieku od 12. do 35. miesiąca życia. Świadczenie będzie wypłacane w miesięcznych częściach – po 500 zł przez dwa lata lub po 1000 zł miesięcznie przez rok, w zależności od wyboru rodzica. Wsparcie będzie niezależne od dochodów rodziny, a środki nie będą opodatkowane.

Prawo do świadczenia będą mieć także ci rodzice, którzy już teraz mają dwoje lub więcej małych dzieci. Wówczas świadczenie będzie przysługiwało na drugie dziecko lub kolejne proporcjonalnie za okres od dnia wejścia w życie ustawy do końca 35. miesiąca życia tego dziecka, na które kapitał przysługuje.

Ustawa o rodzinnym kapitale opiekuńczym przewiduje, że wysokość pobieranego kapitału może zostać zmieniona - tj. podwyższona z 500 zł do 1000 zł miesięcznie (przez rok) albo obniżona 1000 zł do 500 zł miesięcznie (przez dwa lata), na wniosek rodzica, przy czym taką dyspozycję można będzie złożyć tylko raz w okresie otrzymywania kapitału.

Ustawa o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw wprowadza zwolnienie z akcyzy energii elektrycznej sprzedawanej gospodarstwom domowym od 1 stycznia do 31 maja 2022 r. oraz obniżkę stawki tego podatku dla innych odbiorców.

Przewiduje także obniżkę stawek akcyzy na paliwa w okresie od 20 grudnia do 31 grudnia tego roku i od 1 stycznia do 31 maja 2022 r. Jak wynika z uzasadnienia, ze względu na uregulowania unijne konieczna jest podwyżka stawek akcyzy na początku roku, choć i tak będą one niższe niż obowiązujące obecnie.

Ponadto ustawa czasowo (od 1 stycznia do 31 maja 2022) wyłącza sprzedaż paliw z opodatkowania podatkiem od sprzedaży detalicznej.

Ustawa przewiduje także, iż sprzedawcy paliw oraz energii elektrycznej odbiorcy końcowemu będą zobowiązani w czytelny sposób poinformować klientów o wprowadzonych obniżkach.

Według uzasadnienia ustawy po obniżce grudniowej olej napędowy może być tańszy o 8 gr na litrze (a po uwzględnieniu VAT – o 10 gr), a od 1 stycznia do 31 maja – o 5 gr na litrze (o 6 gr z VAT). Benzyna w grudniu może potanieć o 14 gr/l (z VAT o 17 gr), a od stycznia – o 11 gr/l (z VAT o 18 gr na litrze).

Ponadto przed świętami w Dzienniku Ustaw opublikowane zostało rozporządzenie ministra finansów o obniżce VAT na gaz ziemny, ciepło i energię elektryczną. Zgodnie z jego treścią od 1 stycznia 2022 roku obniżone czasowo zostają stawki VAT na gaz ziemny, ciepło i energię elektryczną. Obniżone stawki mają obowiązywać do 31 marca przyszłego roku.

Kolejnym elementem tak zwanej tarczy antyinflacyjnej jest dodatek osłonowy, który ma zrekompensować najbiedniejszym wzrost cen. Stawka świadczenia ma różnić się w zależności od wielkości gospodarstwa domowego.

Na dodatek osłonowy mogą liczyć osoby, których dochód miesięczny nie przekracza 2,1 tys. zł w przypadku jednoosobowego gospodarstwa domowego oraz 1,5 tys. zł w przypadku gospodarstw, w których jest więcej osób.

Świadczenie ma wynosić 400 zł dla gospodarstwa domowego jednoosobowego, 600 zł dla gospodarstwa, które liczą od dwóch-trzech osób, 850 zł dla gospodarstwa składającego się z czterech-pięciu osób, a 1150 zł dla gospodarstwa, w którym jest co najmniej sześć osób.

Na wyższy dodatek mogą liczyć gospodarstwa domowe wykorzystujące do ogrzewania węgiel. W tym przypadku dodatek osłonowy wyniesie 500 zł dla gospodarstwa domowego jednoosobowego, 750 zł dla gospodarstwa domowego składającego się z dwóch-trzech osób, 1062,50 zł dla gospodarstwa składającego się z czterech-pięciu osób i 1437,50 zł dla gospodarstwa składającego się z co najmniej sześciu osób.

Od 2022 wzrośnie akcyza na alkohol i wyroby tytoniowe. Może to się przełożyć na wzrost cen. Z rządowych wyliczeń wynika, że w przypadku butelki wódki o ceny mogą wzrosnąć o około 1,50 złotego, a paczki papierosów o około 30 groszy.

Zgodnie z zapisami ustawy od 1 stycznia 2022 roku stawki akcyzy na alkohol etylowy, piwo, wino, napoje fermentowane i wyroby pośrednie wzrosną o 10 procent, a minimalna stawka akcyzy na papierosy wzrośnie z obecnych 100 procent do 105 procent całkowitej kwoty akcyzy, naliczonej od ceny równej średniej ważonej detalicznej ceny sprzedaży papierosów.

Przepisy przewidują wprowadzenie minimalnej stawki akcyzy na tytoń do palenia w wysokości 100 procent całkowitej kwoty akcyzy, naliczonej od ceny równej średniej ważonej detalicznej cenie sprzedaży tytoniu do palenia. Stawka akcyzy na tzw. wyroby nowatorskie zostanie podniesiona poprzez podwyższenie stawki kwotowej o 100 procent.

W 2022 roku będzie obowiązywał nowy system rozliczeń dla fotowoltaiki prosumentów - net billing. Oznacza to, że prosumenci będą mogli sprzedawać nadwyżki energii wprowadzone do sieci po określonej cenie, a za energię pobraną będą płacić jak inni odbiorcy. Net billing będzie obowiązywać od 1 kwietnia 2022 roku.

Obecnie prosumenci produkujący energię w instalacjach do 10 kWp rozliczają się w stosunku 1 do 0,8. Za jedną jednostkę energii wprowadzoną do sieci mogą pobrać darmo 0,8. Przy większych instalacjach (powyżej 10 kWp) ten stosunek wynosi 1 do 0,7. To system net meteringu wykorzystujący mechanizm opustów. Rozliczanie następuje w okresach półrocznych. Prosumenci nie płacą części opłat dystrybucyjnych za użytkowanie sieci.

Ustawa zakłada, że wszyscy, którzy staną się prosumentami do dnia wejścia w życie ustawy, będą rozliczani na dotychczasowych zasadach - w systemie opustów - przez 15 lat. Co ważne, prosumenci, którzy złożą zgłoszenie o przyłączenie do 31 marca 2022 roku, a nie zostaną przyłączeni w terminie z winy operatora systemu dystrybucyjnego, również będą mogli korzystać z dotychczasowego systemu opustów.

Od stycznia zwiększone zostaną mandaty i grzywny nakładane na kierowców.

Karze grzywny od 1 tys. zł do 30 tys. zł będzie podlegać osoba kierująca pojazdem mechanicznym, niestosująca się do zakazu wyprzedzania określonego ustawą bądź znakiem drogowym. Inny z artykułów przewiduje karę aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny od 1 tys. zł do 30 tys. zł dla sprawcy, który prowadził pojazd na drodze publicznej, strefie zamieszkania i strefie ruchu bez wymaganego uprawnienia. Taka sama kara będzie groziła za prowadzenie pojazdu bez dopuszczenia go do ruchu.

W toku prac legislacyjnych do katalogu wykroczeń zagrożonych grzywną do 30 tys. zł dodano wykroczenie polegające na niewskazaniu na żądanie uprawnionego organu, komu powierzono pojazd do kierowania w określonym czasie.

Grzywna nie niższa niż 3 tys. zł będzie na przykład przewidziana za niezachowanie należytej ostrożności lub spowodowanie zagrożenia przez sprawcę znajdującego się w stanie po użyciu alkoholu.

Również 3 tys. grzywny będzie groziło za nieustąpienie pierwszeństwa pieszemu, niezatrzymanie pojazdu w celu umożliwienia przejścia przez jezdnię osobie niepełnosprawnej, używającej specjalnego znaku lub osobie o widocznej ograniczonej sprawności ruchowej, wyprzedzanie pojazdu na przejściu dla pieszych, na którym ruch nie jest kierowany lub bezpośrednio przed tym przejściem, ominięcie pojazdu jadącego w tym samym kierunku, który zatrzymał się w celu ustąpienia pierwszeństwa pieszemu oraz naruszenie zakazu jazdy po chodniku lub przejściu dla pieszych przez sprawcę, który w ciągu dwóch lat przed dniem popełnienia czynu był już prawomocnie skazany za określone wykroczenia.

Po zmianach za naruszenie przepisów ruchu drogowego kierowca będzie mógł dostać nawet 15 punktów karnych, obecnie maksymalna liczba punktów za niektóre wykroczenia to 10. Zmianą jest również zniesienie szkoleń, po odbyciu których liczba punktów otrzymanych przez kierowcę ulegała zmniejszeniu.

W październiku Komisja Europejska opublikowała rozporządzenie wykonawcze dotyczące wyznaczenia zamienników dla stopy CHF LIBOR. Na jego mocy od 1 stycznia 2022 r. wskaźniki LIBOR dla franka szwajcarskiego zostają zastąpione przez wskaźniki SARON, publikowane przez SIX Swiss Exchange Financial Information AG (SIX).

W ocenie analityków HRE Investments prawdopodobnie wymiana stawki LIBOR na SARON oznaczać będzie tylko kosmetyczną zmianę oprocentowania, a więc też i raty. "Osoby posiadające kredyty frankowe mogą tej zmiany nawet nie zauważyć – biorąc pod uwagę, jak fluktuacje kursu helweckiej waluty wpływają na ich comiesięczne raty. Na tym tle zastąpienie LIBOR-u SARON-em będzie kosmetyką. Wszystko dlatego, że historyczne różnice między wskaźnikami były bardzo małe. Bywały okresy, w których wyższe były wartości LIBOR-u, ale i okresy z wyższą wartością SARON-u. Co do zasady oba wskaźniki fluktuują jednak wokół podobnych wartości" - zauważyli eksperci.

Wskazali, że obecnie nowy wskaźnik SARON jest nieznacznie wyższy niż LIBOR (o prawie 0,05 pkt. proc.). Przy założeniu, że mamy do spłaty kredyt wzięty na 20 lat, z marżą 1,5 proc. i kursem franka szwajcarskiego 4,3 zł, a do spłaty zostało 300 tys. zł (prawie 70 tys. CHF), to rata uwzględniająca LIBOR wyniosłaby 1344 zł (312 CHF). Gdyby uwzględnić w obliczeniach SARON, to rata wzrosłaby do 1350 zł, czyli ok. 6 zł więcej - wynika z wyliczeń HRE.