Polski Ład i rewolucja dla milionów pracowników. Oto najważniejsze zmiany

Zmiany w podatkach zapowiadane przez PiS w ramach Polskiego Ładu zostały ostatecznie uchwalone pod koniec października. Chodzi o ustawę o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych oraz w niektórych innych ustawach. Dokument, który liczy 140 stron, pod koniec listopada został opublikowany w Dzienniku Ustaw. Oznacza to, że 1 stycznia rewolucja podatkowa staje się faktem. Zmiany dotkną kilkunastu milionów pracowników w Polsce.

- Wejście w życie rozwiązań przewidzianych w Polskim Ładzie diametralnie zmieni polski system podatkowy - uważa Joanna Narkiewicz-Tarłowska, dyrektor zespołu ds. podatków pracowniczych i usług imigracyjnych w PwC Polska. - Zgodnie z głównymi założeniami podpisanej nowelizacji podwyżkę podatków najbardziej odczują najbogatsi. Głównie wynika to z utraty możliwości odliczenia składki zdrowotnej od podatku PIT. Wszystkie zmiany wynikające z nowelizacji ustaw podatkowych wymagają szczegółowej analizy zarówno przez pracowników, jak i pracodawców - wyjaśnia.

OGLĄDAJ TVN24 W INTERNECIE W TVN24 GO >>>

Jednym z elementów Polskiego Ładu jest wzrost kwoty wolnej od podatku. Obowiązuje ona wyłącznie podatników rozliczających przychody wykazywane na PIT-36 lub PIT-37 opodatkowane według skali podatkowej, czyli na przykład osób zatrudnionych na etacie czy na podstawie umowy zlecenia. Od 2009 roku kwota wolna od podatku wynosiła 3091 zł. Później, od 2017 roku, najwyższa możliwa kwota wolna wzrosła do poziomu 6600 zł, a od 2019 roku wynosiła 8000 zł. Przy czym w praktyce dla większości podatników pozostała na poziomie z 2009 roku.

Od 2022 roku kwota wolna od podatku wyniesie natomiast 30 000 zł, a kwota zmniejszająca podatek - 425 zł miesięcznie.

Pierwszy raz od 12 lat zostanie również podniesiony próg podatkowy z 85 528 zł do 120 000 zł. Po zmianach dochody objęte 32-proc. stawką podatku będą dotyczyć tylko tych uzyskanych powyżej 120 000 zł.

W rezultacie z każdej złotówki od kwoty 120 tys. zł podatek będzie wynosił 32 grosze, a od tej powyżej 85 tys. do 120 tys. - 17 groszy zamiast wcześniejszych 32.

Rząd wprowadza również zmiany w przepisach dotyczących składki zdrowotnej, co powoduje, że zmiany z Polskiego Ładu w finalnym rozrachunku stają się mniej korzystne dla podatnika niż w sytuacji, gdyby jedynie rosły kwota wolna i próg podatkowy.

Obecnie składka zdrowotna wynosi 9 proc. pensji (po odjęciu kwoty składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe), ale 7,75-proc. część składki podlega odliczeniu od podatku. Ustawa to odliczenie likwiduje.

Co ważne, jak tłumaczyło niedawno Ministerstwo Finansów, jeśli pracownik pensję za grudzień 2021 ma otrzymać w styczniu składka na ubezpieczenie zdrowotne nie będzie podlegała odliczeniu na zasadach obowiązujących do 31 grudnia 2021 roku.

Jednocześnie ustawa wprowadza tak zwaną ulgę dla klasy średniej. Ma ona dotyczyć m.in. osób zatrudnionych na etacie osiągających roczne przychody z umów o pracę w przedziale od 68 412 zł do 133 692 zł.

Dzięki temu - jak zapewniało wcześniej Ministerstwo Finansów w ocenie skutków regulacji - reforma ma być neutralna dla podatników z dochodem od około 6000 do 11 000 zł miesięcznie. W założeniu ulga ma ograniczać negatywne skutki zmian w składce zdrowotnej dla pracowników z tej grupy dochodowej.

- Natomiast wynagrodzenie netto lepiej zarabiających pracowników będzie z reguły mniejsze niż dotychczas z uwagi na brak możliwości odliczenia składki zdrowotnej oraz brak zastosowania ulgi dla klasy średniej - zwróciła uwagę Joanna Narkiewicz-Tarłowska.

Jak się więc zmieni kwota netto, czyli "na rękę" pracownika zatrudnionego na etacie przy uwzględnieniu wyższej kwoty wolnej, wyższego progu i zmian w składce zdrowotnej? Z informacji zamieszczonych na rządowych stronach wynika, że najwięcej, bo 154 zł miesięcznie zyskają osoby zarabiające najniższą krajową - od stycznia to będzie 3010 zł brutto miesięcznie. Wraz ze wzrostem zarobków zysk będzie malał. Pracownicy, których obejmie ulga dla klasy średniej, ani nie stracą, ani nie zyskają na zmianach w podatkach.

Niewielkie straty odczują natomiast osoby zarabiające 13 000 zł brutto miesięcznie. Po wejściu w życie zmian podatkowych z Polskiego Ładu w skali miesiąca otrzymają oni "na rękę" o 14,25 zł mniej. Z szacunków wynika, że ponad 163 zł miesięcznie stracą osoby zarabiające 15 000 zł brutto. W przypadku jeszcze wyższych zarobków strata rośnie - nawet do kilku tysięcy złotych miesięcznie.

Czytaj także: Nowe ulgi podatkowe w Polskim Ładzie. Kto zapłaci mniej fiskusowi?

Poniższa tabela pokazuje szacowaną wysokość pensji miesięcznej na umowie o pracę po wprowadzeniu zmian podatkowych z Polskiego Ładu. Przy wyliczeniach założono, że mieszkamy w miejscowości, w której znajduje się zakład pracy, nie uczestniczymy w Pracowniczych Planach Kapitałowych oraz nie mamy dzieci poniżej 18. roku życia.

Kolejną zmianą, która wchodzi w życie 1 stycznia, jest tak zwany PIT-0 dla emeryta - w rzeczywistości to ulga w PIT, która dotyczy osób zatrudnionych na etacie czy pracujących na zleceniach, które mimo osiągnięcia uprawnień do emerytury zrezygnują z jej pobierania i będą dalej aktywne zawodowo. Resort finansów podał, że obecnie jest 142 tys. takich osób.

Pracujący seniorzy, którzy nie będą pobierali emerytury, będą płacić podatek po przekroczeniu 115 528 zł zarobków. Na tę kwotą składa się 30 tys. zł kwoty wolnej i 85 528 zł ulgi.

Czytaj także: Polski Ład w emeryturach. Na zmianach może stracić nawet 600 tysięcy osób

Nowa jest też ulga dla rodziców, mających co najmniej 4 dzieci. Rozwiązanie obejmie ich, niezależnie od tego czy są zatrudnieni na etacie, czy są przedsiębiorcami na skali podatkowej, podatku liniowym oraz rozliczającymi się ryczałtem, czy wychowują dzieci razem, czy są samotnymi rodzicami.

Każdy z rodziców w rodzinie posiadającej co najmniej 4 dzieci uzyska odliczenie w kwocie 85 tys. zł, które powiększy kwotę wolną w wysokości 30 tys. zł. Oznacza to że rodzic, który rozlicza się na zasadach ogólnych, nie będzie płacić PIT przy dochodzie do 115 528 zł. Przy wspólnym rozliczeniu małżonków kwota bez PIT wynosić będzie 231 056 zł.

Joanna Narkiewicz-Tarłowska podała, że dla rodzica będącego "singlem" i zarabiającego 100 tys. zł. brutto rocznie, wysokość ulgi wyniesie niecałe 7 tys. zł rocznie. - W przypadku małżeństw o łącznym dochodzie 100 tys. zł brutto rocznie, gdzie tylko jeden małżonek pracuje, ich korzyść z tytułu ulgi wyniesie mniej - bo jedynie ok. 1850 zł. Wynika to z tego, że już do tej pory korzystali oni ze wspólnego rozliczenia małżonków, które do pewnego stopnia niweluje korzyść z nowej ulgi dla rodzin wielodzietnych - wyjaśniła dyrektor zespołu ds. podatków pracowniczych i usług imigracyjnych w PwC Polska.

Natomiast w przypadku, gdy oboje małżonków uzyskuje ze stosunku pracy po 100 tys. zł brutto rocznie, czyli ich łączny dochód wyniesie 200 tys. zł (zarabiają po 8-9 tys. zł miesięcznie), korzyść z tej ulgi może wynieść prawie 14 tys. zł w skali całego roku.

Czytaj także: Nowa ulga dla rodzin od 2022 roku. "Korzyść wzrasta w miarę zwiększania się dochodu"

Polski Ład wprowadzi również zmiany w PIT dla osób samotnie wychowujących dziecko. Obecnie rozliczenie z dzieckiem, które nie ma żadnych dochodów, oznacza, że poziom, od którego zaczyna się drugi próg podatkowy wynosi 171 056 zł (dwukrotność 85 528 zł). Do tego poziomu dochodów całość jest objęta 17-proc. stawką podatku. W przypadku samodzielnego rozliczenia, już po przekroczeniu progu 85 528 zł, rodzic musiałby zapłacić 32-proc. podatek dochodowy.

Od 2022 roku zamiast rozliczenia z dzieckiem pojawi się odliczenie na dziecko w wysokości 1500 zł. Małgorzata Samborska z firmy doradczej Grant Thornton wskazywała wcześniej w przesłanym nam komentarzu, że "zmiana jest oczywiście niekorzystna dla osób samotnie wychowujących dziecko, zwłaszcza dla tych lepiej zarabiających". Zwraca na to uwagę także Joanna Narkiewicz-Tarłowska.

- W przypadku osoby zarabiającej 80 tys. zł brutto rocznie korzyść ze wspólnego rozliczenia z dzieckiem wynosi w 2021 roku 525 zł. Natomiast osoba z wynagrodzeniem 200 tys. zł brutto rocznie zyskuje na takim rozliczeniu w bieżącym roku ponad 13 tys. zł rocznie. W 2022 r. ta pierwsza osoba, według nowych zasad - czyli przy skorzystaniu z nowego odliczenia - zyska ok. 1 tys. zł rocznie w porównaniu do 2021 r. Z kolei ta druga osoba z zarobkami 200 tys. zł rocznie, według nowych zasad, czyli przy skorzystaniu z nowego odliczenia - straci aż 17 tys. zł w porównaniu do 2021 r. - wylicza.

Osoby samotnie wychowujące dzieci będą mogły oprócz powyższego nowego odliczenia - w wysokości 1500 zł - nadal korzystać z ulgi prorodzinnej, czyli tak zwanej ulgi na dzieci, która obniża ostateczną kwotę podatku. W przypadku samotnego wychowywania jednego dziecka istnieje jednak limit dochodów, jeśli chodzi o możliwość skorzystania z ulgi. Nie można zarabiać rocznie więcej niż 112 000 zł. Gdy dziecko wychowuje para pozamałżeńska, każdy rodzic może indywidualnie skorzystać z ulgi, ale roczne dochody nie mogą przekroczyć 56 tys. zł.

Tutaj ustawa podatkowa z Polskiego Ładu również wprowadza zmiany. Zgodnie bowiem z nowymi przepisami, gdy podatnicy zgodnie z rozstrzygnięciem sądu np. wykonują władzę rodzicielską nad małoletnim naprzemiennie po rozwodzie lub w trakcie separacji, kwotę ulgi podatnicy odliczają w równych częściach.

Po wejściu w życie nowych przepisów wspólnie z małżonkiem będzie się można rozliczyć również za rok, w którym zawarto małżeństwo. Pod warunkiem, że zarówno małżeństwo, jak i wspólność majątkowa trwały do końca roku podatkowego.

W tym przypadku również zostanie zastosowana ulga dla klasy średniej. - Ulga dla klasy średniej obejmie każdego z małżonków osobno, gdyż zasadniczo stosuje się ją już w momencie obliczania miesięcznej zaliczki na podatek. Dodatkowo, weryfikuje się ją w zeznaniu rocznym. Ma ona bowiem zastosowanie jedynie w przypadku określonej wysokości dochodów, tj. od 5 701 zł do 11 141 zł miesięcznie. Jednocześnie małżonkowie rozliczający się wspólnie będą mogli w rozliczeniu rocznym odliczyć ulgę dla klasy średniej obliczoną od połowy ich łącznych przychodów - wyjaśniła Joanna Narkiewicz-Tarłowska, dyrektor zespołu ds. podatków pracowniczych i usług imigracyjnych w PwC Polska.

W jej ocenie "nadal bardziej opłacalne będzie rozliczenie się wspólnie z małżonkiem". Z wyliczeń Narkiewicz-Tarłowskiej wynika, że przykładowo, w przypadku małżeństwa, gdzie pracuje jeden małżonek i zarabia 80 tys. zł brutto rocznie, korzyść ze wspólnego rozliczenia z małżonkiem wyniesie w 2022 roku 5100 zł rocznie. Wynika to z wyższej kwoty wolnej, która wyniesie w przyszłym roku 30 tys. zł. Natomiast w przypadku przychodu 200 tys. zł brutto rocznie korzyść z rozliczenia małżeńskiego z niepracującym małżonkiem wyniesie prawie 13 tys. zł. rocznie.

Od nowego roku zmienią się także zasady ustalania wartości nieodpłatnego świadczenia w przypadku wykorzystywania samochodów służbowych do celów prywatnych. Grant Thornton wyjaśniło, że zgodnie z nowymi regulacjami świadczenie w wysokości 250 zł miesięcznie będzie teraz dotyczyło samochodów o mocy silnika do 60 kilowatów (kW) oraz aut stanowiących pojazd elektryczny lub pojazd napędzany wodorem. Świadczenie w wysokości 400 zł miesięcznie będzie dotyczyło samochodów innych niż wymienione.

Dotychczas do wyliczania świadczenia stosowało się wskaźnik dotyczący pojemności silnika - 1600 cm3. Do końca 2021 roku do tego progu pracownikowi doliczany był przychód w wysokości 250 zł, powyżej - 400 zł miesięcznie.

Przykładowo, po wejściu w życie ustawy podatkowej z Polskiego Ładu, jeżeli pracownik przez 1 miesiąc nieodpłatnie będzie korzystał z samochodu firmowego - o mocy silnika do 60 kW - to wartość nieodpłatnego świadczenia, które stanowi jego przychód, wyniesie 250 zł. Ponieważ jednak zazwyczaj auta służbowe mają większą moc, najczęściej będzie to 400 zł. Od tak powiększonej kwoty będą obliczane składki i podatki.

Zmiany podatkowego z Polskiego Ładu obejmą również pracowników m.in. wykonujących pracę bez nawiązywania stosunku pracy. Joanna Narkiewicz-Tarłowska zwróciła uwagę, że zgodnie z Polskim Ładem, przychody pracownika z tytułu nielegalnego zatrudnienia oraz przychody pracownika w części, w jakiej pracodawca nie ujawnił ich właściwym organom państwowym, będą zwolnione z PIT.

- W wyniku wprowadzonych zmian taki pracownik nielegalnie zatrudniony oraz pracownik, który otrzymuje część wynagrodzenia 'pod stołem', w przypadku ustalenia takich okoliczności nie będzie ponosił obciążeń podatkowych z tego wynikających. Konsekwencje w zakresie podatku dochodowego będą natomiast obciążały pracodawcę - wyjaśniła.

Narkiewicz-Tarłowska dodała, że również w zakresie składek na ubezpieczenie zdrowotne, w przypadku stwierdzenia nielegalnego zatrudnienia lub zaniżenia podstawy wymiaru składek pracowników, składki należne od wynagrodzenia nielegalnie zatrudnionego pracownika oraz wynagrodzenia wypłacanego "pod stołem" będą w całości finansowane przez pracodawcę. - Dzięki tej zmianie pracownik zachowa prawo do ubezpieczenia zdrowotnego, mimo że składki będą finansowane przez pracodawcę - podkreśliła dyrektor zespołu ds. podatków pracowniczych i usług imigracyjnych w PwC Polska.