Podatkowa rewolucja w Polskim Ładzie i duży znak zapytania

Nowy sposób wyliczania składki zdrowotnej i brak możliwości jej odliczenia od podatku, podwyższenie drugiego progu podatkowego oraz wzrost kwoty wolnej od podatku - te wszystkie zmiany wpłyną na ostateczny zysk z działalności gospodarczej. Przepisy są jednak zróżnicowane w przypadku odmiennych form opodatkowania. Eksperci wyjaśniają, kto skorzysta, a kto straci na reformie wprowadzonej w ramach Polskiego Ładu.

Czytaj także: ● Polski Ład i rewolucja dla milionów pracowników. Oto najważniejsze zmiany ● Polski Ład i duże zmiany dla przedsiębiorców. Co trzeba wiedzieć

Wyliczenia dla skali podatkowej i podatku liniowego przygotowała dla TVN24 Biznes firma Grant Thornton.

Zestawienie uwzględnia wzrost kwoty wolnej do 30 tys. złotych i zwiększenie progu dochodu, od którego płacona jest stawka podatku 32 proc. dla przedsiębiorców na skali podatkowej. Eksperci wzięli też pod uwagę zmianę zasad naliczania składki zdrowotnej, czyli zastąpienie ryczałtu składką 9 proc. od dochodu przy skali podatkowej oraz 4,9 proc. z minimalną składką 270 złotych dla podatku liniowego. Od stycznia nie będzie też już obowiązywać prawo do odliczania od podatku jakiejkolwiek części składki zdrowotnej, niezależnie od formy opodatkowania.

Symulacja zawiera ulgę dla tzw. klasy średniej w odniesieniu do dochodów z działalności gospodarczej rozliczanych według skali podatkowej oraz brak ulgi dla podatku liniowego. Kalkulacje przeprowadzono też w oparciu o prognozowane przez rząd składki ubezpieczeń dla przedsiębiorców na 2022 rok przy założeniu braku płatności i uiszczania dobrowolnej składki ubezpieczenia chorobowego.

W obliczeniach nie uwzględniono natomiast jakichkolwiek ulg (np. wspólne rozliczanie małżonków, ulga na dzieci) wpływających na podwyższenie progu opłacalności przejścia na podatek liniowy. Liczby zaznaczone w tabelce na czerwono to strata w stosunku do obecnych rozwiązań, kolory szary ramek pokazuje poziom dochodów, przy których opłaca się zamiana skali podatkowej na podatek liniowy.

Zdaniem Grzegorza Szysza, doradcy podatkowego i partnera w Grant Thornton, "zmiany w sposób bardziej dotkliwy dotkną przedsiębiorców rozliczających się podatkiem liniowym".

- Ta grupa straci każdego miesiąca istotnie wyższą kwotę aniżeli osoby rozliczające się wg skali podatkowej i to mimo zróżnicowania wysokości składek zdrowotnych. Wynika to z tego, iż przedsiębiorcy rozliczający się wg skali podatkowej mieliby być również beneficjentami wzrostu kwoty wolnej oraz wzrostu kwoty dochodu, powyżej którego stosuje się wyższą 32 proc. stawkę podatkową - wyjaśnia TVN24 Biznes ekspert.

OGLĄDAJ TVN24 W INTERNECIE W TVN24 GO >>>

Dodaje, że "teoretycznie większy wzrost obciążeń dla osób na skali podatkowej pojawia się przy dochodach powyżej 20 tys. zł miesięcznie, aczkolwiek należy z pewnością niewiele przedsiębiorców uzyskując takie dochody rozlicza się wg skali podatkowej".

- Polski Ład przesunie również próg dochodów, powyżej którego opłacalnym będzie przejście na podatek liniowy. Pomijając dodatkowe elementy, jak różnego rodzaju ulgi, obecnie większość przedsiębiorców wybiera przejście ze skali podatkowej na podatek liniowy przy dochodach miesięcznych ok 10 tys. zł. Można spodziewać się, że po wejściu w życie nowych przepisów próg ten wzrośnie do kwoty powyżej 13 tys. zł. W sytuacji, w której przedsiębiorca korzysta z ulg (np. ulga na dzieci, wspólne rozliczenia małżonków), próg ten może być istotnie wyższy - tłumaczy.

Polski Ład wprowadza zmiany również w innych formach opodatkowania, w tym w ryczałcie ewidencjonowanym.

Dotyczą one między innymi sposobu wyliczania składki zdrowotnej. Jej stawka będzie uzależniona od wysokości uzyskiwanych przychodów. Składka będzie wynosić 9 proc. podstawy wymiaru, a na nią będą składały się: 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli roczne przychody nie przekroczą kwoty 60 000 zł, 100 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli roczne przychody przekroczą 60 000 zł, ale wyniosą nie więcej niż 300 000 zł, 180 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli roczne przychody przekroczą 300 000 zł.

Reforma podatkowa obniża także stawki ryczałtu z 15 proc. do 12 proc. dla programistów. Nowe 14- proc., stawki ryczałtu obejmą natomiast zawody medyczne - lekarzy, dentystów, stomatologów, pielęgniarek, a także architektów i inżynierów. Wcześniej było to 17 proc.

- Jednym z rozwiązań niewątpliwie zyskującym na atrakcyjności dla pewnych grup przedsiębiorców jest ryczałt od przychodów ewidencjonowanych - wyjaśnia TVN24 Biznes starszy menedżer w dziale doradztwa podatkowego Deloitte Maciej Rosłoński.

- Ryczałt zyskał na popularności już 2021 roku, kiedy zniesiona została większość wyłączeń i ograniczeń. Teraz może być dla wielu podatników alternatywą przed planowaną podwyżką zobowiązań publicznoprawnych - dodaje szef zespołu zarządzania wiedzą w dziale doradztwa podatkowego w KPMG w Polsce Grzegorz Grochowina.

Maciej Rosłoński z Deloitte zauważa, że ryczałt ewidencjonowany jak dotąd w praktyce stosowany był głównie przez małych przedsiębiorców. Ekspert przypomina, że jeszcze do końca 2020 r. możliwość skorzystania z ryczałtu była dostępna dla podatników, którzy w poprzednim roku osiągnęli przychody nieprzekraczające równowartości 250 tys. euro oraz ograniczona do określonego katalogu zawodów.

- Zmiana tego limitu – na 2 mln euro – która nastąpiła w 2021 r., równoległe poszerzenie katalogu zawodów objętych ryczałtem, a także zmiany od 2022 r. wynikające z Polskiego Ładu, mogą wpłynąć na większe zainteresowanie tą formą rozliczenia również ze strony przedsiębiorców osiągających wyższe przychody - przewiduje doradca podatkowy.

Jego zdaniem jednak z racji m.in. na zróżnicowanie stawek ryczałtu, ocena opłacalności tej formy wymaga indywidualnej analizy dla każdego przedsiębiorcy.

- Natomiast na ogólnym poziomie na pewno można stwierdzić, że zmiany wynikające z Polskiego Ładu nie zwiększą atrakcyjności ryczałtu dla przedsiębiorców osiągających stosunkowo niskie dochody. Przykładowo, uproszczone porównanie dla stawki ryczałtu 8,5 proc. pokazuje, że korzyść z takiego opodatkowania w porównaniu z formą progresywną (skalą podatkową - red.) pojawia się dopiero dla przychodów przekraczających ok. 5 500 zł brutto miesięcznie. Dla stawki ryczałtu 15 proc. ten próg będzie wynosił ok. 10 500 zł brutto miesięcznie - szacuje ekspert.

Dodaje, że "opodatkowanie progresywne wiąże się potencjalnie z odliczeniem kosztów, dodatkowymi ulgami czy chociażby możliwością rozliczenia małżeńskiego, których w tym porównaniu nie uwzględniono, a które dodatkowo mogą zwiększyć atrakcyjność formy progresywnej".

Podkreśla jednak, że "dla wysokich przychodów z działalności forma ryczałtowa może się okazać jak najbardziej właściwa i w wielu sytuacjach bardziej atrakcyjna niż opodatkowanie progresywne czy liniowe". - Przychody opodatkowane ryczałtem nie będą stanowiły podstawy obliczenia daniny solidarnościowej, należnej od nadwyżki dochodów z niektórych innych źródeł ponad 1 mln zł rocznie - argumentuje ekspert.

Grzegorz Grochowina z KPMG podkreśla natomiast, że ryczałt jest opłacalny co do zasady przy wysokich przychodach i stosunkowo niskich kosztach.- Ponoszenie wysokich kosztów może więc powodować, że korzystniejsza będzie inna forma opodatkowania - ocenia.

Ekspert dodaje, że "w pułapkę mogą wpaść osoby na etacie, które chciałyby w przyszłym roku założyć działalność gospodarczą i opodatkować przychody formie ryczałtu".

- Zgodnie bowiem z przepisami ustawy  o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, prawo do ryczałtu tracą osoby, które świadczą usługi na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, odpowiadające czynnościom wykonywanym w ramach stosunku pracy. Okres karencji dotyczy danego roku podatkowego oraz roku poprzedzającego rok podatkowy - tłumaczy.

Zgodnie z wyjaśnieniami zamieszczonymi na rządowych stronach wybór podatku liniowego czy ryczałtu jako formy opodatkowania wymaga złożenia odpowiednich oświadczeń: ● najpóźniej do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym uzyskasz pierwszy przychód w danym roku podatkowym, czyli w praktyce najczęściej do 20. lutego, albo ● do końca roku podatkowego, jeżeli pierwszy taki przychód miał miejsce w grudniu.

Jeśli prowadzisz już działalność, oświadczenie możesz złożyć: ● do urzędu miasta lub gminy – we wniosku o zmianę danych w CEIDG, ● do urzędu skarbowego

Obecnie już trudno natomiast mówić o wyborze karty podatkowej jako formy opodatkowania. Od stycznia będą mogli z niej korzystać tylko podatnicy, którzy już wcześniej rozliczali się w ramach tej formy. Polski Ład nie przewiduje możliwości przystąpienia do karty podatkowej w kolejnych latach w przypadku osób, które dopiero założą działalność gospodarczą lub będą chciały zmienić sposób opodatkowania.

- Wszyscy podatnicy, którzy na zasadzie kontynuacji będą mogli jeszcze w 2022 r. wystąpić o opodatkowanie w formie karty podatkowej, definitywnie stracą do niej prawo, jeżeli potem z niej zrezygnują. W kolejnych latach nie będą już mogli powrócić do karty - wyjaśnia Grzegorz Grochowina.

Karta podatkowa jest adresowana do najmniejszych podatników, którzy prowadzą działalność w ściśle określonym zakresie działalności usługowej lub wytwórczo-usługowej. Stawki karty podatkowej są określone kwotowo w ustawie i podlegają corocznej waloryzacji. Wysokość stawek zależy między innymi od: rodzaju i zakresu prowadzonej działalności, liczby zatrudnionych pracowników i liczby mieszkańców miejscowości, w której jest prowadzona działalność gospodarcza. Obwieszenie MF w sprawie stawek karty podatkowej na 2022 rok zostało wydane 25 listopada.

W przypadku karty podatkowej składka od 2022 roku wyniesie po prostu 270,90 złotych miesięcznie.