Te grzyby łatwo pomylić z jadalnymi. Jeśli je zbierzesz, zapłacisz tysiące złotych kary

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 w sprawie ochrony gatunkowej grzybów, w Polsce występuje 328 gatunków grzybów i porostów, które znajdują się pod całkowitą lub częściową ochroną. Wiele z nich to kuzyni popularnych wśród grzybiarzy borowików, maślaków i innych cenionych gatunków.

Warto pamiętać, że za zbieranie gatunków objętych ochroną gatunkową grożą poważne kary finansowe. Sąd - za naruszanie ich naturalnych siedlisk, pozyskiwanie i zbiór - może nakazać zapłacenie kary w wysokości do 5000 złotych. Prawo to obowiązuje również w przypadku gatunków objętych ochroną częściową, chociaż w przypadku niektórych grzybów zbiór jest dopuszczalny po uzyskaniu odpowiedniego zezwolenia.

>>> Sprawdź też: Kiedy na grzyby? Kalendarz grzybiarza, sezon na grzybobranie

Grzyb ten charakteryzuje się dużą zmiennością - chociaż znany jest ze względu na swój różowy kapelusz, w rzeczywistości często występują osobniki żółtawe i jasnobrązowe. Z tego powodu jest on często mylony z "królem polskich lasów" - borowikiem szlachetnym (Boletus edulis). Masłoborowik ma bardziej żółty miąższ, a jego trzon pokrywa delikatna siateczka. Na dodatek mocniejsze naciśnięcie "nóżki" powoduje jej lekkie zasinienie. Grzyb występuje przede wszystkim w lasach liściastych, przeważnie w południowej Polsce. Jest jadalny, ale ze względu na rzadkość występowania objęty został całkowitą ochroną gatunkową.

To kuzynka popularnych i chętnie zbieranych opieniek - opieńki miodowej (Armillaria mellea) oraz ciemnej (A. ostoyae). W przeciwieństwie do innych grzybów z tej rodziny podopieńka torfowiskowa nie zasiedla martwego drewna - grzyb ten preferuje podmokłe tereny, zasiedlając torfy oraz łodygi roślin zielnych. To właśnie nietypowe miejsce występowania opieniek powinno zwrócić uwagę grzybiarza. Jeśli przez przypadek zbierzemy podopieńki, musimy liczyć się z koniecznością zapłacenia wysokiej kary - gatunek jest objęty w Polsce całkowitą ochroną. Ponadto gatunek ten jest trujący.

Podczas tatrzańskich wypraw uważny obserwator może zauważyć intensywnie pomarańczowego grzyba. Ten rzadki gatunek to maślak trydencki, występujący zawsze w parze z modrzewiami - grzyb tworzy symbiozę jedynie z tym gatunkiem drzewa. Mimo charakterystycznego koloru maślaka trydenckiego możemy pomylić z maślakiem żółtym (Suillus grevillei). Aby rozwiać wątpliwości, wystarczy zajrzeć pod kapelusz - rzadki, chroniony gatunek jest pomarańczowy także od spodu, zaś jego pospolity kuzyn ma żółte rurki. Jest on jadalny, lecz smakowo dużo gorszy niż inne gatunki.

Wielu z nas kojarzy ten charakterystyczny gatunek ze sklepowych półek - boczniak mikołajkowy to smaczny, jadalny grzyb, który szczególnie chętnie wykorzystujemy do smażenia i duszenia. Jego charakterystyczny, gruby trzon zwieńczony jest niewielkim, brązowawym kapeluszem. Chociaż jego występowanie w Polsce stanowi przedmiot dyskusji wśród mikologów - po raz ostatni został zaobserwowany w 1903 roku w okolicach Elbląga - warto wiedzieć, że jest to grzyb objęty ścisłą ochroną gatunkową.

Swego czasu, gatunek ten był jednym z najcenniejszych znalezisk dla polskich poszukiwaczy trufli. Jego bulwiaste, pomarszczone owocniki charakteryzują się intensywnym zapachem oraz przyjemnym smakiem, tak cenionym przez smakoszy. Obecnie trufla wgłębiona znajduje się na liście grzybów objętych całkowitą ochroną gatunkową, ale z uwagi na podobieństwo do trufli letniej (T. aestivum) może zostać przez przypadek pozyskana przez nieuważnego grzybiarza. Przed zebraniem owocnika należy go dokładnie obejrzeć - powierzchnia rzadkiego gatunku jest lekko granatowa i delikatniej pofałdowana w przeciwieństwie do powszechniejszej trufli letniej.

Na pierwszy rzut oka mleczaj strefowany wygląda podobnie do jednego z najchętniej zbieranych grzybów, mleczaja rydza (Lactarius deliciosus). Grzybiarza nie powinny zwieść jednak pomarańczowa barwa, lekko podwinięte brzegi młodych kapeluszy oraz charakterystyczne mleczko, wypływające z nadciętego trzonu - mleczaj strefowany posiada na kapeluszu charakterystyczne "strefy", czyli jasne i ciemne prążki. Grzyb zasiedla przede wszystkim obszary Tatr i Beskidu Śląskiego, rzadziej Beskidu Żywieckiego. Jest jadalny, ale ze względu na to, że rzadko można go zobaczyć, objęty został ochroną częściową.

Jeśli podczas wyprawy do lasu zauważymy kolonię podgrzybków ściśle otaczających owocnik innego gatunku, mamy do czynienia z borowikowcem tęgoskórowym. To pasożytniczy gatunek, który wyrasta jedynie na owocnikach tęgoskóra pospolitego (Scleroderma citrinum), trującego grzyba przypominającego purchawkę. W odróżnieniu od swojego gospodarza borowikowiec jest jadalny i był dawniej chętnie zbierany. W 1995 roku trafił jednak na listę gatunków chronionych i od tego czasu za jego pozyskiwanie grożą wysokie kary.

Obecność tego gatunku może być niespodzianką dla wielu miłośników polskiej przyrody - lakownica żółtawa znana jest szerszej publiczności jako reishi, leczniczy grzyb z Dalekiego Wschodu. Błyszczące, czerwonawe kapelusze cieszą się popularnością nie tylko ze względu na swoje rzekome właściwości zdrowotne, ale także atrakcyjny wygląd. Grzyb jest rozpowszechniony na terenie całego kraju, ale nie należy go zbierać bez odpowiednich zezwoleń - polskie reishi objęte zostało częściową ochroną gatunkową.

Podobnie jak inne maślaki, również ten gatunek posiada swoje ulubione miejsce bytowania - wchodzi w symbiozę z sosnami dwuigielnymi, głównie sosną zwyczajną i kosodrzewiną, na podmokłych siedliskach. To grzyb o żółtawym kapeluszu i szerokich rurkach, podobny do wielu innych gatunków z tej rodziny. Cechą odróżniającą go od krewniaków jest postrzępiony, śluzowaty pierścień na trzonie, najlepiej widoczny u młodych okazów. Większość stanowisk występowania tego objętego częściową ochroną gatunku znajduje się w północno-zachodniej i południowo-wschodniej części Polski. Jest grzybem jadalnym.

Ten niepozorny krewny maślaka pełni ważną rolę w określaniu stanu starych lasów modrzewiowych. Do przetrwania grzyb wymaga obecności tego gatunku drzewa, a gdy zmniejsza się zasięg występowania modrzewi, wraz z nim kurczy się zasięg borowiczaka. Nieuważny obserwator może pomylić go z maślakiem żółtym, ale przed zebraniem grzyba warto przyjrzeć się jego kapeluszowi - u borowiczaka nie jest on pokryty śluzem, zaś umieszczone na spodniej stronie rurki mają dużą średnicę i przypominają luźną sieć. Jest grzybem jadalnym.

Pełna lista chronionych gatunków grzybów i porostów dostępna jest w Internetowym Systemie Aktów Prawnych.