Prezydent Turcji Recep Tayyip Erdogan, po trójstronnym spotkaniu we Lwowie z ukraińskim przywódcą Wołodymyrem Zełenskim oraz sekretarzem generalnym ONZ Antonio Guterresem, wyraził zaniepokojenie z powodu sytuacji wokół Zaporoskiej Elektrowni Jądrowej. - Nie chcemy przeżyć jeszcze jednego Czarnobyla - stwierdził Erdogan w czasie czwartkowego briefingu. Zełenski przekazał, że została omówiona możliwa misja Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej (MAEA) w okupowanej obecnie przez siły rosyjskie elektrowni.
Prezydent Ukrainy podziękował sekretarzowi generalnemu ONZ i tureckiemu przywódcy za "niezachwiane wsparcie Ukrainy". Powiedział również, że rozmowy pokojowe z Rosją będą możliwe tylko wówczas, gdy jej wojska opuszczą nielegalnie okupowane terytoria Ukrainy.
Zełenski mówił, że w czasie rozmowy z Erdoganem została omówiona kwestia eksportu ukraińskiego zboża. - Ukraina musi zagwarantować bezpieczeństwo żywnościowe świata - podkreślił. Przypomniał, że ukraińskie zboże nadal jest kradzione przez Rosjan, a proceder ten odbywa się na okupowanych przez nich terenach.
Ukraiński przywódca oznajmił także, że Ukraina ma do czynienia z "szantażem energetycznym", który może doprowadzić do poważnego zagrożenia, spowodowanego elektrownią jądrową w Zaporożu. - Bezpieczeństwo atomowe to bezwzględny priorytet dla wszystkich na świecie - podkreślił Zełenski.
Zaniepokojenie sytuacją wokół elektrowni w Enerhodarze
Prezydent Erdogan - ze swojej strony - wyraził zaniepokojenie sytuacją wokół Zaporoskiej Elektrowni Jądrowej, ostrzegając przed "powtórką katastrofy czarnobylskiej". - Mówiliśmy o zaniepokojeniu, które budzi sytuacja wokół elektrowni. Nie chcemy przeżyć jeszcze jednego Czarnobyla - oznajmił.
Erdogan mówił również, że "Turcja jest gotowa udzielić wszelkiego niezbędnego wsparcia w celu wznowienia negocjacji w sprawie zakończenia wojny". Ostatnie rozmowy w tej sprawie odbyły się pod koniec marca w Stambule.
- Mam nadzieję, że wojna zostanie ostatecznie zakończona przy stole negocjacyjnym. Zełenski i Guterres zgadzają się z tym. Cała sprawa polega na tym, aby określić najkrótszą i najsprawiedliwszą drogę do stołu negocjacyjnego - powiedział Erdogan.
Również Antonio Guterres wyraził poważne zaniepokojenie sytuacją w Zaporoskiej Elektrowni Jądrowej. Sekretarz generalny ONZ powiedział, że rosyjscy żołnierze i sprzęt wojskowy powinni zostać wycofani z tego obiektu. - Obiekt ten nie może być wykorzystywany jako część jakiejkolwiek operacji wojskowej - powiedział. Według Guterresa, niezbędne jest pilnie porozumienie, które przywróci jego cywilny charakter i zapewni bezpieczeństwo tego terenu.
Spotkanie Zełenskiego z Erdoganem i Guterresem we Lwowie trwało - jak podała agencja UNIAN - 40 minut.
"Poszerzanie współpracy pomiędzy Ukrainą i Turcją umocni obie strony"
"Podczas spotkania we Lwowie omówiliśmy z Recepem Tayyipem Erdoganem możliwość ulepszenia inicjatywy eksportu ukraińskiego zboża (w warunkach wojskowej blokady portów ukraińskich przez wojska rosyjskie - red.), sytuację wokół Zaporoskiej Elektrowni Jądrowej, szantaż jądrowy ze strony okupantów, kradzież przez Rosję zboża na wielką skalę na terytoriach tymczasowo okupowanych" - poinformował w czwartek wcześniej Wołodymyr Zełenski w Telegramie. Kolejnym tematem rozmów była współpraca w dziedzinie obronności.
"Jestem przekonany, że dalsze poszerzanie współpracy pomiędzy Ukrainą i Turcją umocni obie strony" - dodał ukraiński prezydent.
Jak podała agencja Interfax-Ukraina Zełenski podkreślił wiodącą rolę Turcji - i w szczególności Erdogana - w uruchomieniu inicjatywy eksportu ukraińskiego zboża w warunkach rosyjskiej wojskowej blokady portów na południu Ukrainy. W lipcu przedstawiciele Ukrainy i Rosji zawarli z Turcją i ONZ dwie oddzielne "lustrzane" umowy, odblokowujące eksport ukraińskiego zboża przez porty czarnomorskie, które gwarantują bezpieczne korytarze morskie do trzech ukraińskich portów: Odessy, Czarnomorska i Jużnego (Piwdennego).
Zełenski wyraził nadzieję, że prezydent Turcji weźmie udział w spotkaniu Platformy Krymskiej, które ma się odbyć w formacie online 23 sierpnia. To zainicjowane w ubiegłym roku międzynarodowe forum, dotyczące deokupacji Krymu. Rosja nielegalnie zaanektowała Krym, część ukraińskiego terytorium, w marcu 2014 roku.
Zełenski po spotkaniu z Guterresem o "szantażu nuklearnym Rosji"
Prezydent Zełenski poinformował także, że w czasie rozmów z szefem ONZ Antonio Guterresem zwracano uwagę na "szantaż nuklearny Rosji" w Zaporoskiej Elektrowni Jądrowej. "Ten celowy terror ze strony agresora może mieć katastrofalne konsekwencje dla całego świata" - napisał ukraiński przywódca na Telegramie.
"Dlatego ONZ musi zapewnić temu strategicznemu obiektowi bezpieczeństwo, zdemilitaryzować go i całkowicie wyzwolić od rosyjskich żołnierzy" - przekazał.
Jak dodał Zełenski, z sekretarzem generalnym ONZ rozmawiał także o eksporcie ukraińskiego zboża oraz przymusowej deportacji Ukraińców i uwolnieniu ukraińskich jeńców przetrzymywanych przez Rosjan.
Erdogan na lotnisku w Jasionce
Spotkanie przywódców zapowiedział we wtorek rzecznik ONZ Stephane Dujarric. - Na zaproszenie prezydenta Zełenskiego sekretarz generalny uda się w czwartek do Lwowa, by wziąć udział w trójstronnym spotkaniu z prezydentem Turcji Recepem Tayyipem Erdoganem i z przywódcą Ukrainy - mówił. Dodał, że w piątek Guterres uda się do Odessy, a następnie do Turcji.
Erdogan do Lwowa podróżował przez Polskę. Jego samolot w czwartek przed południem przyleciał z Ankary na lotnisko w podrzeszowskiej Jasionce. Na płycie powitali go ambasador Turcji w Polsce Cengiz Kamil Firat oraz drugi wicewojewoda podkarpacki Radosław Wiatr.
Jak podkreślił Reuters, trójstronne spotkanie jest pierwszą rozmową Erdogana z Zełenskim od czasu inwazji Rosji na Ukrainę 24 lutego. Agencja podkreśliła przy tym, że turecki przywódca od tego czasu zdążył już dwukrotnie spotkać się z prezydentem Rosji Władimirem Putinem.
Wcześniej zapowiadano, że tematem rozmów będzie m.in. napięta sytuacja wokół Zaporoskiej Elektrowni Atomowej, okupowanej przez wojska rosyjskie. Guterres apelował niedawno o zakończenie działań militarnych wokół elektrowni.
Biuro prezydenta Turcji oświadczyło, że Erdogan zajmie się podczas rozmów sposobami na zwiększenie eksportu zboża oraz krokami, które można podjąć w celu zakończenia wojny między Ukrainą a Rosją za pomocą środków dyplomatycznych. Dodano, że przywódca omówi również "wszystkie aspekty" stosunków dwustronnych między Ankarą a Kijowem.
Odessa jest głównym portem objętym porozumieniem w sprawie wznowienia eksportu zboża ukraińskiego drogą morską. Po inwazji na Ukrainę pod koniec lutego br. Rosja zablokowała ukraińskie porty. Obecne wznowienie eksportu jest nadzorowane przez Wspólne Centrum Koordynacyjne (JCC) w Stambule, w którym pracuje personel turecki, ukraiński, rosyjski i oenzetowski. Guterres odwiedzi to centrum w sobotę.
Źródło: PAP, Reuters, Ukrinform
Źródło zdjęcia głównego: tccb.gov.tr