Szef ONZ Antonio Guterres powiedział w piątek w Stambule, że zostało osiągnięte porozumienie dotyczące odblokowanie eksportu zboża z Ukrainy. Ukraina i Rosja są jednymi z największych na świecie producentów i eksporterów zbóż. Po rosyjskiej inwazji na Ukrainę eksport przez ukraińskie porty Morza Czarnego został zablokowany.
- Osiągnęliśmy porozumienie dotyczące odblokowania eksportu zboża z Ukrainy przez Morze Czarne - przekazał w piątek sekretarz generalny ONZ Antonio Guterres w Stambule, gdzie trwały negocjacje między delegacjami Ukrainy, Rosji, Turcji i ONZ. I dodał: - Umowa pozwoli na znaczący eksport zboża przez trzy kluczowe ukraińskie porty: w Odessie, Czornomorsku i Jużnem (Piwdennem). Jak podkreślił, na porozumieniu zyskają kraje rozwijające się i ludzie najbardziej narażeni na głód. Sekretarz generalny ONZ wezwał też Rosję i Ukrainę do pełnego stosowania się do zapisów umowy.
Prezydent Turcji powiedział z kolei, że umowa o odblokowaniu eksportu zboża z Ukrainy przez porty nad Morzem Czarnym pomoże w rozwiązaniu światowego kryzysu żywnościowego i złagodzi wzrost cen żywności na globalnych rynkach.
- Jesteśmy dumni z tego, że bierzemy udział w inicjatywie, która odegra ważną rolę w rozwiązaniu światowego kryzysu żywnościowego - stwierdził Recep Tayyip Erdogan podczas ceremonii podpisania porozumienia.
"Dziękuję Atonio Guterresowi za niestrudzone wysiłki w zabezpieczeniu porozumień z ONZ i Turcją w sprawie ukraińskiego eksportu zboża. Miliony ton rozpaczliwie potrzebnego zboża, zablokowanego przez wojnę z Rosją, w końcu popłyną przez Morze Czarne, aby pomóc wyżywić ludzi na całym świecie" - napisała Ursula von der Leyen, szefowa Komisji Europejskiej na Twitterze.
USA rozliczą Rosję
Ambasador USA przy ONZ Linda Thomas-Greenfield ostrzegła, że Stany Zjednoczone rozliczą Rosję z odpowiedzialności za wdrożenie umowy o odblokowaniu eksportu zboża z Ukrainy.
- USA zwracają się ponadto do Chin, by przestały gromadzić zapasy zbóż i przeznaczyły więcej zapasów na rzecz pomocy humanitarnej dla krajów - powiedział dziennikarzom szef biura ds. koordynacji sankcji w Departamencie Stanu USA James O'Brien.
Z kolei Premier Kanady Justin Trudeau oznajmił, że państwa G7 będzie pilnować, by umowa ta nie wiązała się z dodatkowym zagrożeniem dla Ukrainy. - G7 blisko współpracuje z takimi krajami jak, między innymi, Turcja, by sprawić, że możemy wywieźć zboże z Ukrainy i dostarczyć je do miejsc na całym świecie, w których jest potrzebne, nie narażając suwerenności Ukrainy - dodał.
Ważny krok
Porozumienie dotyczące odblokowania eksportu zboża z Ukrainy to ważny krok dla uniknięcia światowego kryzysu żywnościowego - ocenił wiceszef biura prezydenta Ukrainy i jego doradca do spraw międzynarodowych Andrij Sybiha.
"Stambuł. Zatwierdzono inicjatywę odblokowania ukraińskich portów! Pozwoli ona otworzyć korytarz humanitarny dla eksportu zboża. To ważny krok, aby uniknąć globalnego kryzysu żywnościowego" – napisał Sybiha na Twitterze. Podkreślił, że Ukraina docenia aktywną rolę ONZ i Turcji w uregulowaniu kwestii zboża.
Zagwarantowanie bezpiecznych korytarzy
Ustalenia podpisanego przez Ukrainę, Rosję, Turcję i ONZ porozumienia przewidują zagwarantowanie bezpiecznych korytarzy do ukraińskich portów, co oznacza "praktyczne zawieszenie broni" dla objętych umową statków i obiektów - przekazali urzędnicy ONZ. W rozmowie z dziennikarzami wyżsi przedstawiciele ONZ zaznaczyli jednak, że w tekście umowy nie pada słowo "zawieszenie broni" - relacjonuje agencja Reutera.
Strona ukraińska ma zapewnić bezpieczne przejście statków eksportujących zboże przez zaminowane wody wokół ukraińskich portów.
Wśród najważniejszych zapisów porozumienia znalazło się też utworzenie w Stambule Wspólnego Centrum Koordynacyjnego, z przedstawicielami wszystkich czterech stron. Jego zadaniem będzie m.in. koordynowanie kontroli statków, prowadzonej w tureckich portach, która ma zapobiec sprowadzaniu - przez jednostki udające się po ukraińskie zboże - broni do tego kraju.
Umowa została zawarta na 120 dni, z możliwością jej przedłużenia. Zanim statki zaczną faktycznie wywozić zboże z ukraińskich portów minie kilka tygodni, samo przygotowanie ukraińskich portów do tej operacji wymaga około 10 dni - zaznaczyli przedstawiciele ONZ.
Doradca Zełenskiego o warunkach Kijowa
Wcześniej w piątek doradca prezydenta Wołodymyra Zełenskiego Mychajło Podolak przekazał, że "Kijów weźmie na siebie zobowiązania (tylko) wobec Turcji i ONZ. Rosja podpisze identyczne porozumienie z Turcją i ONZ. (Nie zgadzamy się) na żadną eskortę (statków) przez rosyjskie okręty i obecność przedstawicieli Kremla w naszych portach. W przypadku prowokacji - natychmiastowa odpowiedź środkami wojskowymi" - zadeklarował Podolak.
"Gdyby zaszła potrzeba dokonania inspekcji statków transportowych, wszystkie takie działania będą realizowane przez wspólne zespoły na wodach (terytorialnych) Turcji" - dodał doradca Wołodymyra Zełenskiego.
W czwartek biuro tureckiego prezydenta Recepa Tayyipa Erdogana informowało, że w piątek w Stambule odbędzie się spotkanie w sprawie zawarcia porozumienia Ukrainy, Rosji i Turcji, umożliwiającego odblokowanie eksportu ukraińskiego zboża przez porty Morza Czarnego. Zapowiedziano, że w ceremonii podpisania umowy weźmie udział sekretarz generalny ONZ Antonio Guterres.
Miliony ton zboża zalega w magazynach
Ukraina i Rosja są jednymi z największych na świecie producentów i eksporterów zbóż. Po rosyjskiej inwazji na Ukrainę 24 lutego, eksport przez czarnomorskie porty tego kraju został zablokowany. W ukraińskich magazynach zalegają miliony ton zboża. Rosyjska blokada ukraińskiego eksportu przyczyniła się do wzrostu cen żywności na światowych rynkach i - w ocenie organizacji międzynarodowych - może doprowadzić do klęski głodu w wielu krajach Afryki i Bliskiego Wschodu.
Czytaj też: "Świat mówi, że Polacy zatrzymali zboże, które powinna zjeść Afryka Północna" ONZ i Turcja od dwóch miesięcy pracowały nad zawarciem "całościowego" porozumienia z Kijowem i Moskwą, które pozwoliłoby na wznowienie eksportu ukraińskiego zboża przez Morze Czarne i ułatwienie transportu zboża i nawozów z Rosji. W ubiegłym tygodniu w Stambule odbyły się pierwsze rozmowy dotyczące umowy.
Źródło: PAP