Polska w Unii Europejskiej. Historia naszego członkostwa, najważniejsze wydarzenia

● Polska przystąpiła do Unii Europejskiej 1 maja 2004 roku. ● Przedstawiciele Polski w unijnych instytucjach mają możliwość współdecydowania o polityce UE. ● Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej miało znaczący wpływ na rozwój gospodarczy kraju.

Polska należy do Unii Europejskiej od 1 maja 2004 roku, ale wniosek o członkostwo złożyła 8 kwietnia 1994 roku. Stało się to możliwe, kiedy państwa członkowskie Unii Europejskiej potwierdziły w czerwcu 1993 roku, że zgadzają się na to, aby kraje Europy Środkowo-Wschodniej dołączyły do UE po spełnieniu kryteriów politycznych i ekonomicznych. 

Podczas szczytu Rady Europejskiej w grudniu 1994 roku przyjęto strategię przedakcesyjną. Od tego czasu w ramach przygotowań do wstąpienia przez Polskę do Unii Europejskiej polski parlament uchwalił ok. 270 ustaw dostosowujących nasze prawo do prawa UE.

Polska przystąpiła do Unii Europejskiej na mocy podpisanego w Atenach 16 kwietnia 2003 roku traktatu akcesyjnego. Wraz z Polską do Unii Europejskiej przystąpiły Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Słowacja, Słowenia i Węgry. 

Przystąpienie Polski do UE poprzedziło ogólnonarodowe referendum, które odbyło się 7-8 czerwca 2003 roku. Na pytanie: „Czy wyraża pan/pani zgodę na przystąpienie Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej?” 77,45 proc. głosujących odpowiedziało „tak”, 22,55 proc. było przeciw, pozostałe głosy były nieważne. W referendum wzięło udział 58,85 proc. uprawnionych do głosowania.

Przedstawiciele Polski w unijnych instytucjach mają możliwość współdecydowania o polityce UE.

Parlament Europejski – zasiada w nim 52 posłów z Polski, wybieranych w Polsce co pięć lat w powszechnych wyborach do Parlamentu Europejskiego.

Rada Unii Europejskiej – w posiedzeniach rady uczestniczą różni przedstawiciele polskiego rządu w zależności od tematu posiedzenia. Pracom rady przewodniczy kraj, który aktualnie przez pół roku sprawuje prezydencję. Polska przewodniczyła pracom Rady UE od lipca do grudnia 2011 roku. Ponownie będzie sprawować prezydencję w pierwszym półroczu 2025 roku.

Komisja Europejska – tworzy ją kolegium 27 komisarzy, po jednym z każdego państwa członkowskiego Unii Europejskiej. Każdy z nich odpowiada za określony obszar polityki. Obecnie Polskę reprezentuje Janusz Wojciechowski, który objął tekę unijnego komisarza ds. rolnictwa. Komisja ma swoje biura w każdym kraju członkowskim. Polskie przedstawicielstwo Komisji Europejskiej znajduje się w Warszawie. Jego zadaniem jest m.in. udzielanie informacji dotyczących polityki UE. 

Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny – Polska ma 21 przedstawicieli w Europejskim Komitecie Ekonomiczno-Społecznym, reprezentujących interesy pracodawców i pracowników.

Europejski Komitet Regionów – to zgromadzenie przedstawicieli samorządów lokalnych i regionalnych, tu także Polska ma 21 delegatów.

Stałe Przedstawicielstwo przy Unii Europejskiej – mieści się w Brukseli, a jego zadaniem jest dbanie o interesy Polski w UE. 

Polscy politycy na ważnych stanowiskach w UE: Donald Tusk – przez dwie kadencje (2014-2019) pełnił funkcję przewodniczącego Rady Europejskiej. Danuta Hübner – pierwszy polski komisarz w Unii Europejskiej (2004-2009). Jerzy Buzek – przewodniczący Parlamentu Europejskiego w latach 2009-2012.

Członkostwo w Unii Europejskiej przynosi Polsce wymierne korzyści gospodarcze dzięki: - funduszom unijnym, - regulacjom unijnym, - rozwojowi handlu zagranicznego, - wpływom z budżetu UE, - dopłatom bezpośrednim dla rolników, - swobodnemu przepływowi osób.

Wśród minusów członkostwa Polski w Unii Europejskiej eurosceptycy wymieniają przede wszystkim nadmierną globalizację, wypieranie firm i usług rodzinnych przez zagraniczne oraz konieczność dopasowywania polskiego prawa do unijnych przepisów. Obecność Polski w Unii Europejskiej spowodowała także wzrost emigracji zarobkowej Polaków. Najwięcej z nich pracuje i mieszka w Wielkiej Brytanii, Niemczech, Holandii i Irlandii. 

1 maja 2020 roku minęło 16 lat od wejścia Polski do Unii Europejskiej. W komunikacie opublikowanym z tej okazji Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej podsumowało, że w każdym roku członkostwa w UE Polska otrzymała średnio ponad 30 miliardów złotych.

W sumie w latach 2004-2020 Polska otrzymała z UE 188,8 miliarda euro, z tego około 121,5 miliarda euro stanowiły finanse z Polityki Spójności, a transfery ze Wspólnej Polityki Rolnej wyniosły 61,2 miliarda euro. W tym czasie nasz kraj wpłacił do budżetu UE około 60,9 miliarda euro.

Jednocześnie w latach 2004-2021 w Polsce zrealizowano lub nadal realizuje się około 270 tysięcy projektów współfinansowanych z Funduszy Europejskich. Ich łączna wartość przekracza 1 bilion złotych, z czego ponad 650 miliardów złotych stanowiło dofinansowanie z Unii Europejskiej.

Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej to zbiór niezbywalnych i fundamentalnych praw człowieka i obowiązków obywatelskich. Została pierwotnie podpisana 7 grudnia 2000 roku w Nicei przez Parlament Europejski, Radę UE i Komisję Europejską. 12 grudnia 2007 roku podpisaną ją ponownie po wprowadzeniu do Karty poprawek, a wraz z wejściem w życie Traktatu Lizbońskiego 1 grudnia 2009 r. stała się ona prawnie wiążąca. Prawa gwarantowane w Karcie Praw Podstawowych UE to: godność – godność człowieka jest nienaruszalna, musi być szanowana i chroniona, wolność – każdy ma prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego, braterstwo – wszyscy są równi wobec prawa, solidarność – określa m.in. prawa pracowników, prawa obywatelskie – podkreśla prawa do głosowania w wyborach lokalnych oraz do Parlamentu Europejskiego, wymiar sprawiedliwości – prawo dostępu do bezstronnego sądu.

Państwa należące do Unii Europejskiej są zobowiązane do przestrzegania zapisów Karty w ramach prawa obowiązującego w Unii. Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej nie podpisały Polska, Wielka Brytania i Czechy. Podczas negocjacji Traktatu Lizbońskiego w 2007 roku Polska poparła protokół Wielkiej Brytanii, nazywany protokołem brytyjsko-polskim, ograniczający stosowanie Karty Praw Podstawowych w Polsce. 

W 2018 roku Polska zawetowała Konkluzje Rady Unii Europejskiej o stosowaniu Karty Praw Podstawowych. Z powodu weta dokument nie został przyjęty, ponieważ w tej sprawie wymagana była jednomyślność.