Europejski Trybunał Praw Człowieka zbada sprawę dziewięciu osób, które złożyły skargi dotyczące stosowania oprogramowania Pegasus przez polskie służby w latach 2015-2023 - poinformowała mecenas Sylwia Gregorczyk-Abram, która reprezentuje skarżących. Trybunał sformułował w tej sprawie pytania do polskich władz.
Skargi w tej sprawie złożyli politycy Koalicji Obywatelskiej: Jacek Karnowski, Krzysztof Brejza, Ryszard Brejza, Hanna Zdanowska, Zygmunt Frankiewicz, Małgorzata Kidawa- Błońska, Barbara Nowacka i Rafał Trzaskowski oraz prawniczka Dorota Brejza.
Krzysztof Brejza pełnił funkcję szefa sztabu wyborczego Koalicji Obywatelskiej podczas wyborów parlamentarnych w 2019 roku.
Jacek Karnowski, Ryszard Brejza, Hanna Zdanowska, Zygmunt Frankiewicz i Rafał Trzaskowski pełnili w czasie zdarzeń, których dotyczy skarga, funkcje prezydentów Sopotu, Inowrocławia, Łodzi, Gliwic i Warszawy.
Małżonka skarżącego Krzysztofa Brejzy, adwokatka, Dorota Brejza reprezentowała swojego męża w sporach z członkami lub zwolennikami partii rządzącej w tamtym czasie.
Małgorzata Kidawa-Błońska oraz Barbara Nowacka były członkiniami sztabu Koalicji Obywatelskiej.
O decyzji ETPCz poinformowała mec. Sylwia Gregorczyk-Abram, która jest pełnomocniczką skarżących w tej sprawie.
Co zarzucają skarżący?
Według autorów skarg polskie państwo naruszyło wobec nich m.in. art. 8 i art. 13 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Twierdzą oni, że zostali lub istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że mogli zostać poddani nieuprawnionej i bezprawnej inwigilacji za pomocą oprogramowania Pegasus i nie mieli do dyspozycji żadnych środków, za pomocą których mogliby złożyć skargę na przedmiotową inwigilację.
1. Każdy ma prawo do poszanowania swojego życia prywatnego i rodzinnego, swojego mieszkania i swojej korespondencji. 2. Niedopuszczalna jest ingerencja władzy publicznej w korzystanie z tego prawa, z wyjątkiem przypadków przewidzianych przez ustawę i koniecznych w demokratycznym społeczeństwie z uwagi na bezpieczeństwo państwowe, bezpieczeństwo publiczne lub dobrobyt gospodarczy kraju, ochronę porządku i zapobieganie przestępstwom, ochronę zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności innych osób.
Każdy, czyje prawa i wolności zawarte w niniejszej konwencji zostały naruszone, ma prawo do skutecznego środka odwoławczego do właściwego organu państwowego także wówczas, gdy naruszenia dokonały osoby wykonujące swoje funkcje urzędowe.
Ponadto, na podstawie art. 18 Konwencji w związku z art. 8, Skarżący zarzucili, że rzekoma tajna inwigilacja nie była motywowana uzasadnionym interesem, ale miała na celu wpłynięcie na wynik wyborów przeciwko opozycji wobec rządu sprawującego władzę w tym czasie.
Ograniczenia praw i wolności, na które zezwala niniejsza konwencja, nie będą stosowane w innych celach niż te, dla których je wprowadzono.
Skarżący zarzucają także polskim władzom, że w związku z wykorzystaniem Pegasusa przeciwko oponentom politycznym podczas kampanii wyborczej, wybory parlamentarne w 2019 roku odbyły się w warunkach sprzecznych z art. 3 Protokołu nr 1 do Konwencji.
Wysokie Układające się Strony zobowiązują się organizować w rozsądnych odstępach czasu wolne wybory, oparte na tajnym głosowaniu, w warunkach zapewniających swobodę wyrażania opinii ludności w wyborze ciała ustawodawczego.
Skarżący Krzysztof Brejza i skarżąca Dorota Brejza zarzucają również przechwycenie ich komunikacji, która była objęta tajemnicą adwokacką.
ETPCz o sprawie
Europejski Trybunał Praw Człowieka w opisie sprawy przypomniał o doniesieniach medialnych dotyczących wykorzystywania przez polskie państwo oprogramowania Pegasus, które pojawiły się w 2019 roku i nasiliły dwa lata później. Wspomniano także o informacjach Instytutu Citizen Lab z 2021 roku dotyczących używania Pegasusa przeciwko osobom publicznym w Polsce, krytycznym wobec ówczesnych władz. W tym przeciwko Krzysztofowi Brejzie, kiedy był on szefem sztabu wyborczego Koalicji Obywatelskiej.
Jak dodano, w styczniu 2022 roku Security Lab, oddział Amnesty International, potwierdził te ustalenia. Trybunał pisze także o informacjach "Gazety Wyborczej" dotyczących inwigilowania Jacka Karnowskiego podczas kampanii wyborczej.
Przypomniano także o raporcie komisji śledczej Parlamentu Europejskiego z 8 maja 2023 roku, w którym ta wskazała, że Pegasus był wykorzystywany w Polsce jako część systemu monitorowania opozycji i krytyków rządu w celu utrzymania większości u władzy.
ETPCz pisze także o rezolucji Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy z dnia 11 października 2023 roku, w którym oceniono, że "polskie wybory parlamentarne w 2019 roku nie były uczciwe, ponieważ Pegasus był użyty przeciw opozycji politycznej podczas kampanii wyborczej".
Trybunał przytoczył także raport komisji powołanej przez polski Senat w ubiegłej kadencji z czerwca 2023 roku, w którym stwierdzono, że ówczesny rząd nielegalnie nabył i wykorzystywał oprogramowanie, co miało mieć negatywny wpływ na wybory parlamentarne w 2019 roku.
ETPCz sformułował w tej sprawie pytania, na które najpierw odpowiedzieć będą musiały polskie władze, następnie zaś pełnomocnicy osób skarżących. Dotyczą one ustosunkowania się do podniesionych przez skarżących zarzutów.
Źródło: tvn24.pl
Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock