Czy jak zatrudnię teraz pracownika to od razu będzie zwolniony ze składek na ZUS? Czy pracownikowi w wieku ochronnym przedemerytalnym pracodawca może zmienić wymiar etatu i wynagrodzenie zasadnicze? Na te i inne pytania odpowiadała w programie "Koronawirus. Raport" w TVN24 ekspertka prawa pracy dr hab. Monika Gładoch.
W poniedziałek wieczorem Ministerstwo Zdrowia poinformowało, że obecnie stwierdzonych jest 4413 przypadków koronawirusa, w tym 107 śmiertelnych i 162 ozdrowiałe.
Na Kontakt 24 otrzymujemy od Was tysiące pytań dotyczących różnych aspektów naszej codzienności w warunkach walki z koronawirusem. Na pytania dotyczące prawa pracy w związku z pandemią COVID-19 odpowiadała w programie "Koronawirus. Raport" w TVN24 ekspertka prawa pracy dr hab. Monika Gładoch.
Pracuję jako przedstawiciel handlowy. Firma wysyła mnie w teren i mam jeździć po marketach spożywczych. Jakie mam prawa jako pracownik? Monia
Gładoch: Pani ma bardzo wyraźnie określone prawa w rozporządzeniu z 31 marca - przewiduje się, że obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie pracownikom, bez względu na podstawę prawną, rękawiczek jednorazowych lub środków do dezynfekcji rąk - to jest minimum. Jeżeli są inne możliwości, to oczywiście można przy pomocy osiągnięć nauki i techniki stwarzać wyższe standardy dla pracowników.
Czy pracownikowi w wieku ochronnym przedemerytalnym pracodawca może zmienić wymiar etatu i wynagrodzenie zasadnicze? prawie emeryt
Gładoch: Jeżeli popatrzymy wyłącznie na Kodeks pracy i przepisy chroniące przed wypowiedzeniem, to nie - artykuł 39 wyraźnie stanowi, że nie może pracodawca wypowiedzieć umowy pracownikowi, któremu brakuje cztery lata do wieku emerytalnego. Dotyczy to także instytucji wypowiedzenia zmieniającego, czyli jednostronnego pogorszenia warunków pracy lub płacy, ale musimy pamiętać o tym, że ustawa tarczy antykryzysowej daje możliwość zawierania porozumień zbiorowych ze związkami zawodowymi lub przedstawicielami pracowników i na mocy tych porozumień te standardy mogą być obniżone - jeśli chodzi o wymiar czasu pracy albo nawet warunki zatrudnienia.
Czy pracodawca obniżając (w związku z epidemią) pracownikowi wymiar etatu o 1/4 może jednocześnie zmniejszyć wynagrodzenie aż o 40 procent? Nie-kadrowa
Gładoch: Jeżeli jest to czynność jednostronna to ona zawsze wymaga całej procedury, czyli zachowania okresu wypowiedzenia, zachowania przepisów ochronnych zakazujących wypowiadania i pogarszania umów. Domyślam się, że bardziej tutaj chodzi o pytanie dotyczące tarczy antykryzysowej - na mocy tych przepisów można zawrzeć porozumienie o obniżeniu czasu pracy, ale tylko do 20 procent i do połowy etatu. Jeśli chodzi o składniki wynagrodzenia - one mogą ulec pogorszeniu, jeżeli zostanie zawarte dodatkowe porozumienie o pogorszeniu warunków zatrudnienia.
Wczoraj dowiedzieliśmy się, iż pracodawca obniżył nam pensje o 20 procent przez trzy kolejne miesiące. Czy jest to zgodne z prawem? Aneta
Gładoch: Jeżeli zrobił to z dnia na dzień bez państwa zgody to oczywiście nie, bo taka zmiana jest możliwa od razu, ale tylko w przypadku porozumienia stron, czyli zgody pracownika. Natomiast porozumienie, które mógłby zawrzeć z przedstawicielami pracowników też wchodzi w terminie określonym przez stronę. Jeśli zrobił to bez porozumienia - to znaczy, że naruszył prawo. Pani Aneta może wnosić o wyrównanie wynagrodzenia zgodnie z prawem do sądu pracy.
Czy jak zatrudnię teraz pracownika to od razu będzie zwolniony ze składek na ZUS? Jeśli tak, to na ile i czy trzeba wysłać wniosek czy stanie się to z automatu? Adma
Gładoch: Tarcza antykryzysowa przewiduje zwolnienie, ale tylko dla tych, którzy na dzień 29 marca 2020 roku zatrudniali do 10 ubezpieczonych. Więc tej osobie świadczenia z tarczy się nie należą. ZUS sugeruje składanie wniosku o odroczenie zapłaty na raty. To też jest jakieś rozwiązanie.
Czy zwolnienie z ZUS obejmuje również składkę zdrowotną, którą obecnie płacę? Czy to zwolnienie nie pozbawi mnie zasiłku macierzyńskiego? Samozatrudniona
Gładoch: To zwolnienie z ZUS dla samozatrudnionych obejmuje również składki zdrowotne. Pani musi spełnić warunki - prowadzić działalność przed 1 lutego 2020 roku i w miesiącu, za który składa wniosek, jej przychód nie może być wyższy niż 15 tysięcy 681 złotych. Ponadto ZUS dołożył szczególną przesłankę, która wprost z przepisu nie wynika, to jest wymóg, żeby na dzień 31 grudnia 2019 roku przedsiębiorca nie zalegał z opłacaniem składek na 12 miesięcy, chyba że zawarł układ z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych. Jeśli chodzi o świadczenia z ZUS, to nie powinny przepaść, bo przepisy tarczy antykryzysowej wyraźnie wskazują, że nieopłacone składki traktuje się jakby formalnie były opłacone, wobec tego wszyscy ubezpieczeni mają prawo do świadczeń.
Jestem wspólnikiem spółki cywilnej, nie zatrudniamy pracowników. Czy w takim przypadku możemy skorzystać ze zwolnienia ze składek ZUS? Jan
Gładoch: Tarcza antykryzysowa zawiera podwójne odesłanie - do ustawy o Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a ta ustawa z kolei odsyła do ustawy Prawo przedsiębiorców z 2018 roku i ona traktuje wspólników spółki cywilnej jako przedsiębiorców, więc tak - takie prawo do zwolnienia składek ZUS przysługuje.
Czy mogę być wysłany na urlop wypoczynkowy po tym jak byłem na zwolnieniu lekarskim powyżej 60 dni, bez orzeczenia lekarza medycyny pracy? Piotr
Gładoch: Niestety nie jest to możliwe, bo tarcza antykryzysowa zawiesiła tylko jeden obowiązek dotyczący badań okresowych, ale już nie kontrolnych. Pan po 30 dniach zwolnienia powinien udać się na badania kontrolne i tego nie zawieszono. Dopóki takich badań kontrolnych nie wykona, nie można go wysyłać na urlop - nawet ten zaległy.
Jestem jedynym właścicielem kawiarni i mam sześć osób na umowy zlecenia. Czy też mogę starać się o wsparcie z ZUS-u i pożyczkę dla mikroprzedsiębiorstw? Robert
Gładoch: Tak - o ile spełnia kryteria, o których wspomniałam wcześniej. Jeśli chodzi o pożyczkę, to pamiętajmy, że musi to być działalność gospodarcza założona przed 1 marca 2020 roku i trzeba być mikroprzedsiębiorcą, a poza tym obrót nie może przekroczyć dwóch milionów euro.
Czy pomimo zakazu handlu w weekendy, markety budowlane mogą nakazać swoim pracownikom prace porządkowe i odbieranie zamówień telefonicznych? Elro
Gładoch: Jeśli chodzi o pracę w sobotę to jest to w miarę proste, bo tutaj nie mamy ustawy z 2018 roku o zakazie handlu w niedziele. Jeżeli chodzi o pracę w sobotę to tak - tutaj nie ma żadnych ograniczeń. Gdyby się okazało, że komuś zmieniono warunki umowy o pracę, jest sprzedawcą czy kasjerem, a w tym czasie wykonuje inne prace - to jest to możliwe na podstawie delegowania z artykułu 42 paragraf 2 Kodeksu pracy, to jest tak zwane czasowe oddelegowanie, które pozwala pracodawcy zmienić warunki umowy i powierzyć inny rodzaj pracy, ale ta praca musi odpowiadać kwalifikacjom. Jeśli chodzi o pracę w niedziele to jest to bardziej skomplikowane, bo w grę wchodzą dwie podstawy prawne - jedna dotycząca zakazu handlu w niedzielę i druga z Kodeksu pracy. Nie wolno prowadzić czynności związanych z handlem - wobec tego jest to dopuszczalne tylko w sklepach internetowych i na platformach internetowych, jeśli chodzi o zamówienia. Natomiast Kodeks pracy zezwala na świadczenie pracy w niedziele przy pracy zmianowej.
Źródło: TVN24
Źródło zdjęcia głównego: TVN24