Dzisiaj Wielki Piątek, jeden z najważniejszych dni dla ponad miliarda katolików na całym świecie, w którym przypominana jest ofiara Jezusa Chrystusa ukrzyżowanego w Jerozolimie. Zarówno w Ziemi Świętej jak i Watykanie odbędą się centralne uroczystości towarzyszące temu świętu. W Polsce ten dzień zakończy Centralna Droga Krzyżowa w Warszawie. Poprowadzi ją kard. Kazimierz Nycz.
Wielki Piątek w Kościele katolickim jest jedynym dniem w roku, w którym nie odprawia się mszy świętej. To dzień najgłębszej żałoby. Wyraża ją liturgia, przypominająca mękę i śmierć Jezusa Chrystusa. Jej centrum stanowi adoracja krzyża. Jedynie po południu celebrowane jest nabożeństwo, podczas którego śpiewa się pieśni o krzyżu i tajemnicy Komunii Świętej.
Uroczystości w kraju
W warszawskiej archikatedrze uroczystej liturgii wielkopiątkowej, koncentrującej się głównie na adoracji krzyża i rozważaniu męki i śmierci Chrystusa, przewodniczyć będzie bp Tadeusz Pikus.
Natomiast metropolita warszawski kardynał Kazimierz Nycz poprowadzi wieczorem ulicami Starego Miasta, sprzed kościoła św. Anny, nabożeństwo centralnej Drogi Krzyżowej. Krzyż do poszczególnych stacji Drogi Krzyżowej poniosą m.in: księża i kard. Nycz, siostry zakonne, studenci i straż miejska, prawnicy, szafarze Eucharystii, wojsko, policja, Akcja Katolicka, radni miejscy, rzemieślnicy. Na zakończenie Drogi Krzyżowej kard. Nycz skieruje słowo pasterskie do mieszkańców stolicy.
Tymczasem w sanktuarium w Kalwarii Zebrzydowskiej podczas misterium przedstawione zostaną sceny ukrzyżowania Chrystusa. Uroczystościom przewodniczył będzie metropolita krakowski kardynał Stanisław Dziwisz, który wygłosi słowo pasterskie.
Wcześniej, bo o godz. 9. rano prezydent Bronisław Komorowski weźmie z kolei udział w Nabożeństwie Wielkopiątkowym w Ewangelicko-Augsburskim Kościele Jezusowym w Cieszynie.
Wielki Piątek na świecie
Najważniejsze uroczystości Wielkiego Piątku dla katolików odbędą się w Rzymie, gdzie papież Franciszek odprawi o godz. 17. Liturgię Męki Pańskiej, a cztery godziny później poprowadzi wśród wiernych Drogę Krzyżową.
Droga Krzyżowa jak co roku wyruszy też w Jerozolimie. Pielgrzymi z całego świata przejdą ulicą Via Dolorosa ("droga cierpienia"), która jest uznwana za historyczny szlak wędrówki Jezusa na Golgotę. Dzisiaj na drodze figuruje dziewięć stacji. Pięć jest umieszczonych w Bazylice Grobu Pańskiego.
W Chorwacji poleje się wino
Trochę inaczej niż zdecydowana większość katolików, Wielki Piątek kultywują Chorwaci żyjący w adriatyckiej Dalmacjii. Tam, mimo ścisłego postu, tego dnia strumieniami leje się wino.
Niektórzy wierzą bowiem, że trunek ten wypity w Wielki Piątek zamienia się w krew Chrystusa. Stare porzekadła mówią ponadto, że "wszystko co wypijesz w Wielki Piątek wędruje prosto do krwi" oraz "ile się w Wielki Piątek wina popije, tyle krwi w żyłach popłynie". Niektórym zdarza się wypić nawet do 5-10 litrów wina i to bez popijania wodą. Dodatkowo pragnienie wzmagają dania serwowane tego dnia - dorsz oraz siekana kapusta.
Wielki Piątek w kulturze europejskiej
Wielki Piątek w Kościele katolickim jest jedynym dniem w roku, w którym nie odprawia się mszy świętej. To dzień najgłębszej żałoby. Wyraża ją liturgia, przypominająca mękę i śmierć Jezusa Chrystusa. Jej centrum stanowi adoracja krzyża.
Pierwsze liturgiczne obchody Wielkiego Piątku odnotować można w starożytnej Jerozolimie. Wierni gromadzili się przed wschodem słońca przed kolumną biczowania, a później przy grobie, by adorować drzewo Krzyża.
W odniesieniu do Rzymu pierwsze opisy celebracji Wielkiego Piątku pochodzą z VII w. Pierwszy typ liturgii sprawowany był przez papieża w kościele św. Jana Jerozolimskiego i obejmował odczytanie opisu Męki Pańskiej wg św. Jana, modlitwę powszechną i procesję z relikwiami krzyża. Drugi typ liturgii był sprawowany w licznych kościołach prezbiterialnych, obejmował lekturę Pisma, adorację krzyża i komunię św., konsekrowaną wcześniej. Ten typ liturgii upowszechnił się w średniowieczu w całej Europie.
W późniejszych wiekach upowszechniło się przenoszenie Najświętszego Sakramentu do grobu Pańskiego. W XIX wieku na terenach dawnej Rzeczypospolitej groby Pańskie w kościołach zaczęły nabierać także patriotycznego wymiaru.
Zwyczaj biczowania
Niegdyś w Wielki Piątek odbywały się procesje pokutników, zwanych biczownikami, kapnikami lub karnikami. Odwiedzali oni kościoły i modlili się leżąc krzyżem. Na znak swojego przewodnika odsłaniali plecy i zaczynali się biczować aż do krwi.
W Polsce biczownikami byli mężczyźni różnych stanów, nawet królowie, np. Władysław IV i Jan Kazimierz. Zwyczaj ten przyjął się pod wpływem pochodów pokutnych zapoczątkowanych we Włoszech w XIII w. Zaprzestano go w wieku XVIII.
Wielki Piątek jest dniem skupienia, powagi, wzmożonej pobożności i gorliwych praktyk religijnych. Jest także dniem ścisłego postu. Zgodnie z zaleceniami Kościoła należy zrezygnować w tym dniu nie tylko z jedzenia potraw mięsnych, ale również zachować post co do ilości spożywanych pokarmów: tylko raz w ciągu dnia można zjeść do syta. Niektóre bardzo pobożne osoby przez cały ten dzień dobrowolnie wstrzymują się od jedzenia i picia lub piją tylko czystą wodę i spożywają trochę suchego chleba.
Autor: adso//gak/k / Źródło: PAP