Radek Rak laureatem Nagrody Nike

"Baśń o wężowym sercu albo wtóre słowo o Jakóbie Szeli” nawiązuje do "Słowa o Jakóbie Szeli" Brunona Jasieńskiego. Autor jest lekarzem weterynarii i pisarzem, pochodzi z rodziny o chłopskich korzeniach. Postać Jakuba Szeli fascynowała go od dawna, doszedł do wniosku, że opowieść o rabacji galicyjskiej jest zdominowana przez głosy jej ofiar - galicyjskich ziemian.

OGLĄDAJ GALĘ NAGRODY NIKE W INTERNECIE >>>

Rak przedstawia tę historię z punktu widzenia tych, którzy w 1848 roku ruszyli z siekierami na dwory - galicyjskich chłopów, wprowadzając czytelnika w świat wyobraźni ludowej pełen wiedźm, gadających zwierząt, duchów zmarłych, którzy nie chcą odejść.

Radek Rak (urodzony w 1987 roku) za "Puste niebo" nagrodzony został w 2017 roku Złotym Wyróżnieniem w Nagrodzie Literackiej im. Jerzego Żuławskiego i był nominowany do Nagrody im. Janusza A. Zajdla. "Baśń o wężowym sercu albo wtóre słowo o Jakóbie Szeli" była też nominowana m.in. do Nagrody Literackiej "Gdynia", znalazła się także na liście 10 najlepszych książek roku dwumiesięcznika "Książki".

- Jestem zaskoczony, nie przygotowałem sobie niczego mądrego, co mógłbym powiedzieć. Obawiam się, że musiałbym się nie zgodzić ze świętej pamięci panem Jerzym Pilchem, bo trochę lepiej piszę, niż mówię, gdy przychodzi mi coś powiedzieć w takiej sytuacji. Jestem zaszczycony i cieszę się bardzo - mówił Radek Rak. Podziękował również ludziom, którzy pokierowali go "w tej dziwnej krainie pióra".

- Ta książka to klechda. Jak każda klechda jest triumfem wyobraźni i dotyka twardej rzeczywistości, prawdziwego świata. Snuje historie nie z tej ziemi i jednocześnie opowiada coś, co drzemie w historii. W naszej wspólnej podświadomości, w podglebiu języka, którym mówimy - mówił przewodniczący jury profesor Paweł Próchniak.

Jak wskazał w laudacji, "w tym paśmie realności, z którym mierzy się 'Baśń o wężowym sercu' jest coś poruszającego i okrutnego zarazem". - Coś, co powinno zostać opowiedziane i być może nie ma na to innego języka niż dziwna, niedzisiejsza dykcja poetyckiej klechdy - tłumaczył.

- Nie historia z jej dramatyzmem i okrucieństwem gra w tej klechdzie pierwsze skrzypce. Siłą książki Radka Raka jest sam akt snucia opowieści. Snucia i tkania. Tkania z rozbieganych ech i pogłosów. Z lotnych pasm uwolnionej wyobraźni. Z refleksów światła odbitego od gór, bukowych liści, łusek węża - dodał.

Do tegorocznej Nagrody Nike nominowanych było siedem tytułów. Poza "Baśnią o wężowym sercu" były to: powieść "Rozdeptałem czarnego kota przez przypadek" Filipa Zawady, esej "Pusty las" Moniki Sznajderman, "Kiedy wybuchnie wojna? 1938. Studium kryzysu" Piotra M. Majewskiego, "Jaremianka. Biografia" Agnieszki Daukszy, "27 śmierci Toby'ego Obeda" Joanny Gierak-Onoszko oraz "Płuczki. Poszukiwacze żydowskiego złota" Pawła Reszki. 

NAGRODA NIKE 2020. NOMINOWANE TYTUŁU

Jury obradowało w składzie: prof. Paweł Próchniak (przewodniczący), Teresa Bogucka, Agata Dowgird, prof. Maryla Hopfinger, prof. Dariusz Kosiński, dr hab. Iwona Kurz, prof. Anna Nasiłowska, dr hab. Magdalena Piekara, prof. Szymon Rudnicki. 

Wcześniej poznaliśmy laureata Nike Czytelników, którym została Joanna Gierak-Onoszko, za "27 śmierci Toby'ego Obeda". To reportaż opowiadający o tym, jak jeszcze niedawno w Kanadzie obchodzono się z dziećmi rdzennych mieszkańców - zabierano je z domów, zamykano w szkołach z internatem. Były pozbawione kontaktu z rodzinami, własną kulturą, maltretowane, bite, głodzone.

Prawo stanowiło, że dzieci rdzennych mieszkańców będą odbierane rodzicom w wieku czterech-pięciu lat i wychowywane w szkołach z internatem. Celem tych działań było doprowadzenie do integracji rdzennych mieszkańców Kanady z resztą społeczeństwa, a także zwiększenie szans ich dzieci na zadomowienie się w dominującej kulturze.

To już 24. edycja nagrody Nike, przyznawanej od 1997 roku. Jej celem jest promowanie literatury polskiej, ze szczególnym uwzględnieniem powieści. W konkursie startować mogą wszystkie gatunki literackie (w tym autobiografie, eseje, pamiętniki itp.) i humanistyka o wybitnych walorach literackich, ale ubiegać mogą się o nią jedynie autorzy żyjący.

Zwycięzca otrzymuje 100 tysięcy złotych i statuetkę projektu Gustawa Zemły. Organizatorami są Fundacja Nagrody Literackiej "Nike" i "Gazeta Wyborcza", a fundatorem Fundacja Agory. W zeszłym roku Nagroda Nike trafiła w ręce Mariusza Szczygła za tom reportaży "Nie ma".