logotyp tvn24

  • Facebook
  • Twitter
  • Start
  • "Jaremianka"
  • "27 śmierci Toby’ego Obeda"
  • "Kiedy wybuchnie wojna?"
  • Radek Rak "Baśń o wężowym sercu"
  • "Płuczki"
  • Monika Sznajderman "Pusty las"
  • "Rozdeptałem czarnego kota przez przypadek"
  • O nagrodzie
logotyp tvn24

Nagroda Nike 2020

Wszystkie siedem finałowych książek tegorocznej Nagrody Literackiej Nike to proza. Jak co roku, każda z finałowych książek to nieco inne spojrzenie na literaturę, a co za tym idzie inne spojrzenie na rzeczywistość. Gala wręczenia Nagrody Nike odbędzie się 4 października.

Agnieszka Dauksza "Jaremianka"

Agnieszka Dauksza, pisarka, literaturoznawczyni, nauczycielka akademicka na Wydziale Polonistyki Uniwersytety Jagiellońskiego w Warszawie. Prowadzi zajęcia z kulturowej teorii literatury, wiedzy o sztuce, badań afektywnych i literatury międzywojennej.

Rozgłos przyniosła jej książka "Klub Auschwitz i inne kluby. Rwane opowieści przeżywców", w której analizowała serię wywiadów z byłymi więźniami obozów koncentracyjnych. Przyglądała się kwestii pamięci, polskiemu doświadczeniu wojny oraz relacjom polsko-żydowskim. "Klub Auschwitz..." doceniony został Nagrodą Newsweeka im. Teresy Torańskiej dla najlepszej książki.

Dauksza publikuje również artykuły w "Tekstach Długich", "Didaskaliach", "Pamiętniku Literackim" oraz "Tekstach Drugich".

Wideo: tvn24 Agnieszka Dauksza w "Xięgarni"

Jej czwarta książka, a zarazem pierwsza biografia "Jaremianka" przyniosła jej pierwszą nominację do Nagrody Literackiej Nike 2020. Książka, która ukazała się w 2019 roku, uznana została Krakowską Książką Miesiąca w październiku 2019 roku.

Pisarka i badaczka była wielokrotną stypendystką Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Znalazła się wśród laureatów konkursu stypendialnego START Fundacji na rzecz Nauki Polskiej oraz finalistką Nagród Naukowych "Polityki" w 2018 roku.

"Jaremianka" poświęcona jest jednej z najbardziej charyzmatycznych i najciekawszych artystek ubiegłego stulecia - Marii Jaremie, która o sobie mówiła po prostu Jaremianka.

Żyła w latach 1908-1958. Malarka, rzeźbiarka, scenografka, ikona polskiej awangardy, wyemancypowana i bezkompromisowa aktywistka. Studentka Xawerego Dunikowskiego, która do dzisiaj zachwyca cyklami "Penetracje" oraz "Rytmy".

Źródło: Wydawnictwo Znak Agnieszka Dauksza "Jaremianka"

Joanna Gierak-Onoszko "27 śmierci Toby’ego Obeda"

Debiutująca książkowym reportażem Joanna Gierak-Onoszko jest związaną z tygodnikiem "Polityka".

Dziennikarka, felietonistka i reportażystka współpracowała z "Dużym Formatem" - dodatkiem "Gazety Wyborczej", "Pismem. Magazynem opinii" czy "Non/fiction - nieregularnikiem reporterskim".

Gierak-Onoszko doceniona została za najlepszy reportaż prasowy w 2017 roku podczas Festiwalu Wrażliwego za tekst i międzynarodowej akcji ewakuowania psa z Aleppo. Była nominowana w 2015 roku do Polsko-Niemieckiej Nagrody Dziennikarskiej imienia Tadeusza Mazowieckiego za reportaż o pomocy lekarzy i wolontariuszy z Berlina udzielanej uchodźcom.

"27 śmierci Toby’ego Obeda" - reportaż, który przyniósł autorce pierwszą nominację do Nagrody Literackiej Nike, to efekt dwuletniego pobytu Gierak-Onoszko w Kanadzie. Tytułowy Toby Obeda jest jednym z "ocaleńców", czyli jednym z blisko 150 tysięcy dzieci rdzennych mieszkańców Kanady, odebranych rodzicom i umieszczonych w szkołach z internatem, zakładanych przez państwo, a prowadzonych głównie przez Kościół katolicki.

Autorka opisuje proceder, który swoje początki miał jeszcze w XIX wieku. W szkołach rozsianych po drugim największym terytorialnie państwa świata, maltretowanie, wykorzystywanie, słowem: wszystkie formy przemocy, były częścią siłowej akulturacji. Ci, którym udało się przetrwać tę szkołę, mieli złamane życie na dziesięciolecia.

Źródło: Dowody Na Istnienie Joanna Gierak-Onoszko, "27 śmierci Toby’ego Obeda"

Piotr M. Majewski, "Kiedy wybuchnie wojna? 1938. Studium kryzysu"

Dr hab. Piotr Maciej Majewski jest historykiem, pracownikiem Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego.

W swojej pracy koncentruje się przede wszystkim historią dziejów najnowszych, zajmując się między innymi historią Czech i Czechosłowacji, stosunkami czesko-niemieckimi minionych dwóch wieków.

Był członkiem redakcji miesięcznika "Mówią wieki". Były stypendysta Uniwersytetu Ludwika I Maksymiliana w Monachium. W latach 2009-2017 był zastępcą dyrektora Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, gdzie odpowiadał za przygotowanie wystawy głównej. w latach 2008-2011 doradca premiera Donalda Tuska.

Jego najnowsza książka "Kiedy wybuchnie wojna? 1938. Studium kryzysu" znalazła się w finale Nagrody Literackiej Nike.

Majewski opisuje "modelowy przypadek sytuacji, gdy w imię ratowania pokoju Europa uczyniła milowy krok w kierunku katastrofalnej wojny". Autor odsłania kulisy powstania i podpisania układu monachijskiego, który doprowadził do rozbioru Czechosłowacji.

Źródło: Wydawnictwo Krytyki Politycznej Piotr Maciej Majewski "Kiedy wybuchnie wojna? 1938. Studium kryzysu"

Radek Rak "Baśń o wężowym sercu"

Radek Rak z zawodu jest weterynarzem. Pasjonują go góry, baśnie, legendy, podania, czasopisma, które łakomie pochłania i przetwarza w literaturę fantasy.

Za powieść "Puste niebo" w 2017 roku otrzymał Złote Wyróżnienie w Nagrodzie Literackiej im. Jerzego Żuławskiego oraz nominację do Nagrody im. Janusza A. Zajdla. We wrześniu 2019 roku ukazała się jego powieść "Baśń o wężowym sercu, albo wtóre słowo o Jakóbie Szeli", dając Rakowi pierwszą nominację do Nagrody Literackiej Nike.

I chociaż w swojej książce Rak tworzy fikcyjnego Jakóba Szelę, wiele elementów jego historii posiada realne odwołania do postaci Jakuba Szeli, jednego z przywódców rabacji w 1848 roku.

Autor w marcu bieżącego roku mówił w "Xięgarni" TVN24, że na różnych etapach jego życia fascynowały go różne elementy historii Jakuba Szeli.

- Pamiętam, że jako bardzo mały chłopak oglądałem film o Robin Hoodzie, mój dziadek widząc to, skrzywił się i powiedział, że opowie mi o prawdziwym Robin Hoodzie. To było moje pierwsze spotkanie z Jakubem Szelą. Potem, w szkole, dowiedziałem się, kim Jakub Szela był, co było dla mnie wielkim szokiem. Okazało się, że Robin Hood mordował ludzi - relacjonował. Zaznaczył, że gdy pierwszy raz przysiadał się do pisania powieści o Szeli, miał 19 lat i po 30 stronach porzucił tę pracę. Ostatecznie wrócił po latach do napisania tej historii.

Jak wyjaśnił, wprowadził historię Szeli w mitologię, która jest "bardzo słowiańska", nawiązująca do legend, którymi bardzo mocno przesiąkł w dzieciństwie. - Pamiętam, miałem taką wspaniałą książkę "U złotego źródła". To była kopalnia legend i podań mocno niestandardowych - przynajmniej jak na dzisiejsze warunki - dodał Rak.

Źródło: Wydawnictwo Powergraph Radek Rak "Baśń o wężowym sercu"

Paweł Piotr Reszka "Płuczki. Poszukiwacze żydowskiego złota"

Paweł Piotr Reszka, reporter "Dużego Formatu", wieloletni dziennikarz lubelskiej "Gazety Wyborczej", w 2016 roku za książkę "Diabeł i tabliczka czekolady" otrzymał Nagrodę im. Ryszarda Kapuścińskiego za reportaż literacki.

Był dwukrotnie nominowany do Nagrody Grand Press w kategorii reportaż prasowy. Jest absolwentem historii na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie oraz podyplomowych studiów dziennikarskich na Uniwersytecie Warszawskim.

Wideo: tvn24 Paweł Piotr Reszka: zagłada Żydów przez Niemców połączona była z rabunkiem

W swojej najnowszej książce "Płuczki. Poszukiwacze żydowskiego złota" zebrał głosy układające się w przerażającą opowieść o zobojętnieniu, które pozwalało traktować masowe mogiły jak złotonośne pola.

Zestawiając relacje i wspomnienia poszukiwaczy żydowskiego złota z treścią dokumentów archiwalnych, akt procesowych, tworzy przerażający obraz wstydliwego procederu, który trudno zrozumieć.

- To historie, które niosą spory ładunek emocjonalny, więc zastanawiałem się, w jaki sposób to napisać, żeby czytelnik był w stanie cały ten tekst w ogóle przeczytać. Praca trwała też długo, bo zależało mi na tym, żeby proceder rozkopywania obozów był dobrze udokumentowany. Chciałem dotrzeć do dokumentów archiwalnych, relacji z procesów po to, żeby nikt nie mógł mi powiedzieć, że to się nie zdarzyło. To wszystko, o czym piszę, zdarzyło się: są zdjęcia, wyroki. Niestety – mówił Reszka w rozmowie z Tomaszem-Marcinem Wroną dla Magazynu TVN24.

Źródło: Wydawnictwo Agora Paweł Piotr Reszka "Płuczki. Poszukiwacze żydowskiego złota"

Monika Sznajderman "Pusty las"

Monika Sznajderman jest antropologiem kultury, doktorem nauk humanistycznych, pisarką i wydawcą książek. Naukowo zajmuje się głównie problemami współczesnej kultury audiowizualnej i formami współczesnej wyobraźni religijnej. Prywatnie - żona Andrzeja Stasiuka, z którym prowadzi założone przez siebie wydawnictwo Czarne.

Wideo: tvn24 Monika Sznajderman gościem "Xięgarni" (rozmowa z 2016 roku)

Po raz pierwszy w finale Nagrody Literackiej Nike znalazła się z poprzednią książką "Fałszerze pieprzu" w 2017 roku.

Sznajderman skupia się w swojej najnowszej książce na Beskidzie Niskim i leżącym w nim Wołowcu, czyli na miejscach, które stały się jej małą ojczyzną. Ojczyzną z trudną i podziurawioną historią, w której wyrwy po społeczności Łemkowszczyzny nadal pozostają niezasypane.

"Pusty las" to "opowieść autorki o życiu w Wołowcu, beskidzkiej wsi, z której kolejno znikali szukający szczęścia za oceanem biedacy, wizjonerscy nafciarze, Żydzi, Cyganie, Łemkowie. To także jej hołd dla tego miejsca na ziemi, jego historii, przyrody i jego mieszkańców" - czytamy w opisie książki.

Źródło: Wydawnictwo Czarne Monika Sznajderman "Pusty las"

Filip Zawada "Rozdeptałem czarnego kota przez przypadek"

Filip Zawada - performer, pisarz, muzyk, łucznik, reżyser i aktor filmów offowych.

Komponował muzykę na potrzeby teatru i filmu. Współpracował między innymi z Przemysławem Wojcieszkiem czy Bodo Koxem.

W swoim literackim dorobku ma sześć tomików poezji oraz trzy pozycje prozatorskie. Dwukrotnie był nominowany do Nagrody Literackiej Gdynia.

Powieść "Rozdeptałem czarnego kota przez przypadek" ukazała się w 2019 roku. Jest to to historia poszukiwania swojego miejsca na Ziemi, planecie ludzi. Świat dzieci staje się światem, w którym nie brakuje makabresek, gdzie pojawia się napięcie bezlitosnej czasem rzeczywistości.

Źródło: Wydawnictwo Znak Filip Zawada "Rozdeptałem czarnego kota przez przypadek"

O Nagrodzie Literackiej Nike

Nagroda Literacka Nike w tym roku przyznana została po raz 24. Jest to nagroda za najlepszą książkę roku, niezależnie od gatunku literackiego.

Nagrody nie można podzielić, nie można jej też nie przyznać. Lista 20 nominowanych została ogłoszona w maju. Pod koniec sierpnia z dwudziestki jury wybrało siedmiu finalistów.

Decyzję o wyborze laureata jury podejmuje w dniu wręczenia nagrody, zawsze w pierwszą niedzielę października. Zwycięzca otrzymuje 100 tys. zł i statuetkę.

Organizatorami są Fundacja Nagrody Literackiej "Nike" i "Gazeta Wyborcza". Fundatorem - Fundacja Agory.

 

Dotychczasowi laureaci Nagrody Literackiej Nike

2019 - Mariusz Szczygieł za tom reportaży "Nie ma" 
2018 - Marcin Wicha za esej "Rzeczy, których nie wyrzuciłem"
2017 - Cezary Łazarewicz za reportaż "Żeby nie było śladów"
2016 - Bronka Nowicka za tom poezji "Nakarmić kamień"
2015 – Olga Tokarczuk za powieść "Księgi Jakubowe"
2014 – Karol Modzelewski za autobiografię "Zajeździmy kobyłę historii"
2013 – Joanna Bator za powieść "Ciemno, prawie noc"
2012 – Marek Bieńczyk za zbiór esejów "Książka twarzy"
2011 – Marian Pilot za powieść "Pióropusz"
2010 – Tadeusz Słobodzianek za dramat "Nasza klasa"
2009 – Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki za tom poetycki "Piosenka o zależnościach i uzależnieniach"
2008 – Olga Tokarczuk za powieść "Bieguni"
2007 – Wiesław Myśliwski za powieść "Traktat o łuskaniu fasoli"
2006 – Dorota Masłowska za powieść "Paw królowej"
2005 – Andrzej Stasiuk za powieść "Jadąc do Babadag"
2004 – Wojciech Kuczok za powieść "Gnój"
2003 – Jarosław Marek Rymkiewicz za tom poetycki "Zachód słońca w Milanówku"
2002 – Joanna Olczak-Ronikier za powieść "W ogrodzie pamięci"
2001 – Jerzy Pilch za powieść "Pod Mocnym Aniołem"
2000 – Tadeusz Różewicz za tom poetycki "Matka odchodzi"
1999 – Stanisław Barańczak za tom poetycki "Chirurgiczna precyzja"
1998 – Czesław Miłosz za zbiór "Piesek przydrożny"
1997 – Wiesław Myśliwski za powieść "Widnokrąg"