Arcybiskup Marek Jędraszewski to jeden z najbardziej kontrowersyjnych, a zarazem oddanych Prawu i Sprawiedliwości duchownych w Polsce. W przeszłości zszokował między innymi stwierdzeniem o "tęczowej zarazie" w kontekście osób LGBT+, a także słowami o "spisku klimatycznym". Z kolei mówiąc o Lechu i Jarosławie Kaczyńskich stwierdził, że "to nasz obowiązek dziękować Panu Bogu za nich". Wiele podobnych słów padało w trakcie wygłaszanych przez hierarchę homilii.
Jędraszewski wydaje się nieusuwalny. Mimo że ponad rok temu osiągnął on wiek emerytalny, Watykan nie kwapi się z powołaniem jego następcy. W międzyczasie zmarł papież Franciszek, a metropolita krakowski nadal pozostaje na stanowisku.
"Będziemy znikać i rozpłyniemy się pośród tych, którzy zajmą nasze miejsca"
Dlatego w Narodowego Święto Niepodległości to arcybiskup Jędraszewski przewodniczył mszy świętej za ojczyznę, odprawionej w katedrze na Wawelu. I tym razem nie zabrakło wątków politycznych.
- Dzisiaj to pytanie "po której jesteśmy stronie" musi zabrzmieć, drodzy bracia i siostry, prawdziwie dramatycznie. Stoimy na krawędzi zapaści demograficznej jako naród. Jak tak dalej pójdzie, będziemy znikać i rozpłyniemy się pośród tych, którzy zajmą nasze miejsca, nasze miasta, wsie i domy - mówił arcybiskup Jędraszewski.
Hierarcha ciągnął ten wątek, twierdząc, że w Polsce "próbuje się wprowadzić prawo, które stanowi prawdziwe zagrożenie dla instytucji małżeństwa i rodziny, a to przecież na tych strukturach buduje się przyszłość narodu". Dał do zrozumienia, że odnosi się do "głośnego projektu prawa o statusie osoby bliskiej (chodzi o projekt ustawy o statusie osoby najbliższej w związku - red.)".
- Coraz bardziej realne staje się rozpłynięcie Polski jako państwa suwerennego pośród jakiegoś nowego bytu, o którym nie ma zapisów w traktatach europejskich. Jakiegoś superpaństwa europejskiego, którego stolicami miałyby być Bruksela czy Berlin - głosił dalej arcybiskup Marek Jędraszewski w Narodowe Święto Niepodległości.
Jędraszewski: 14 procent Polaków "nienawidzi Polski"
Na koniec metropolita odniósł się do - jak ocenił - "najbardziej niepokojących" wyników badań Instytutu Psychologii PAN.
- Otóż według tych wyników 14 procent Polaków dzisiaj nienawidzi Polski. 14 procent Polaków, dla których Polska to nienormalność. Mówi to Instytut Psychologii Polskiej Akademii Nauk, żadna partia - powiedział hierarcha.
O czym są te badania?
Badania, na które powołał się arcybiskup Jędraszewski, zostały przeprowadzone przez naukowców z Laboratorium Poznania Politycznego Instytutu Psychologii PAN. W 2023 roku opublikowano raport pod nazwą "Czy i jak identyfikujemy się dziś z Polską?". Badanie przeprowadzono na próbie 1504 dorosłych Polaków metodą ankiet internetowych. Z 40 uczestnikami przeprowadzono też pogłębione wywiady indywidualne.
Na podstawie zebranych danych badacze wyszczególnili kilka typów identyfikacji osób ankietowanych. W pytaniach poruszano między innymi kwestie poczucia patriotyzmu, rozumienia patriotyzmu i identyfikacji z Polską. Na tej podstawie stwierdzono, że największą grupę stanowią "wycofani pesymiści". Ta część, do której zakwalifikowano 28 procent badanych, słabo identyfikuje się z polskością. Osoby te często są jednak niezadowolone z własnego życia, czują się zagubione i mają niską samoocenę, a na co dzień skupiają się na własnych sprawach. Bycie Polakiem niewiele dla nich znaczy.
Drugą największą grupą są "otwarci tradycjonaliści", czyli osoby, dla których "bycie Polakiem to wyróżnienie". Tak oceniono 23 procent badanych.
20 procent ankietowanych badacze nazwali "spełnionymi demokratami". To osoby, dla których bycie Polakiem "jest OK" - mają oni wysokie poczucie obywatelskiego patriotyzmu i czują głęboką więź z innymi Polami.
15 procent badanych zostało przyporządkowanych do grupy "zaangażowanych konserwatystów", którzy silnie identyfikują się z narodem. Uważają oni bycie Polakiem za "zaszczyt i misję", ale też wyżej cenią tych Polaków, którzy są wierzący i kultywują tradycję. Mają też skłonność do "deprecjonowania innych grup".
To nie nienawiść. To wstyd
Najmniej liczną spośród grup - tę, o której mówił 11 listopada podczas mszy arcybiskup Jędraszewski - były osoby "zawstydzone Polską".
"Dla nich bycie Polakiem jest powodem do wstydu. Źródłem ich postaw może być poczucie zniechęcenia polską polityką w jej obecnym kształcie, gdzie ich poglądy nie są reprezentowane, bywają pomijane czy deprecjonowane" - czytamy w raporcie Instytutu Psychologii PAN. Co istotne, badanie realizowano w czasach rządów prawicy.
Badacze podkreślili jednocześnie, że wstyd może wynikać nie tylko z kwestii politycznych, ale i z ogólnej niskiej samooceny, poczucia samotności czy niezadowolenia z życia.
W dokumencie ani razu nie pojawiają się żadne sformułowania o rzekomej "nienawiści do Polski" - jak określił to arcybiskup Jędraszewski - ani o tym, że "bycie Polakiem to nienormalność". Pojawia się jednak informacja, że takie osoby bywają "niechętne" wobec własnej grupy.
Zawstydzeni Polską to - według badaczy - często osoby o lewicowych poglądach i mieszkające w dużych miastach, dla których tożsamość europejska jest nieraz ważniejsza niż polska. To osoby najczęściej niewierzące, wykształcone i czytające dużo książek. Patriotyzm rozumieją głównie "w obywatelski sposób" i uważają, że Polaków mało ze sobą łączy. Patriotyzm narodowy kojarzą "z ksenofobią, rasizmem, manią wielkości".
"Zawstydzeni" jak Zorro, konserwatyści jak Johnny Bravo
A gdyby porównać każdą z wyszczególnionych w raporcie postaw do konkretnej postaci, którą większość z nas kojarzy? Badacze posłużyli się w tym przypadku bohaterami z popkultury. "Zawstydzeni Polską" zostali upodobnieni do Zorro - obrońcy uciśnionych i mniejszości oraz izolującego się od innych.
"Zaangażowani konserwatyści" są według naukowców podobni do Johnny'ego Bravo - animowanej umięśnionej postaci i miłośnika placków, który co prawda ma wiele zalet, ale wiele też traci przez narcyzm i skoncentrowanie na sobie.
"Otwartych tradycjonalistów" porównano do Kapitana Ameryki - patrioty z tradycyjnymi wartościami, ale jednocześnie nowoczesnego i otwartego na innych. "Spełnionych demokratów" reprezentuje w raporcie Wonderwoman - silna, zaangażowana i nowoczesna. "Wycofani pesymiści" otrzymali postać Tarzana - osamotnionego mieszkańca dżungli skazanego na "twardą walkę o byt".
Nie po raz pierwszy badanie przeprowadzone przez Instytut Psychologii PAN zostało wykorzystane do ataku na 14 procent Polaków, którzy rzekomo nienawidzą Polski. Podobne słowa padły podczas panelu dyskusyjnego na kongresie Prawa i Sprawiedliwości w październiku. Prof. Andrzej Nowak, historyk, mówił wtedy, że "14 procent Polaków nienawidzi Polski i gardzi Polską". W wywiadzie dla Radia Wnet profesor mówił, że te osoby "chcą, żeby Polski w Polsce nie było". W podobny sposób już w 2023 roku prawicowe media interpretowały wyniki badań IP PAN.
W przeddzień Narodowego Święta Niepodległości do tych samych badań sięgnął - również wypaczając ich treść - biskup tarnowski Andrzej Jeż.
- 14 procent Polaków nienawidzi Polski, nienawidzi swojej Ojczyzny. To o czymś świadczy. To jest wielkie zadanie dla nas (...) jak ich przekonać do tego, żeby pokochali Polskę, swoją Ojczyznę, która jest piękna, wspaniała, bogata, i cierpieniem, i bólem i umieraniem i tą krwią przelewaną ze względu na położenie geopolityczne - mówił biskup cytowany przez radio RDN.
Autorka/Autor: Bartłomiej Plewnia
Źródło: tvn24.pl, TVN24
Źródło zdjęcia głównego: TVN24