Ochrona obywatela "legła w gruzach". Ekspert o nowym unijnym prawie

Źródło:
PAP
Nowy instytut będzie pracował nad sztuczną inteligencją. Gawkowski: jestem fanem tego projektu
Nowy instytut będzie pracował nad sztuczną inteligencją. Gawkowski: jestem fanem tego projektuTVN24
wideo 2/7
Nowy instytut będzie pracował nad sztuczną inteligencją. Gawkowski: jestem fanem tego projektuTVN24

Ochrona obywatela, która jest jednym z celów aktu o AI, legła w gruzach po decyzji Komisji Europejskiej - ocenił dr Michał Nowakowski, komentując decyzję Komisji Europejskiej. Wskazał przy tym, że wiele rozwiązań, które mają bezpośredni wpływ na obywateli, nie będzie objętych prawem.

Od 2 lutego w Unii Europejskiej obowiązują przepisy dotyczące katalogu praktyk zakazanych Akt o sztucznej inteligencji (AI Act, rozporządzenie), czyli systemów sztucznej inteligencji, które generują tak duże ryzyko dla człowieka i dla praw podstawowych, że są w Unii Europejskiej nieakceptowalne - wskazał dr Michał Nowakowski, partner w kancelarii ZP Zackiewicz & Partners.

- Żeby dobrze zinterpretować, czy mamy do czynienia z praktyką zakazaną, musimy wiedzieć po pierwsze, czy mamy do czynienia z systemem sztucznej inteligencji, a po drugie, czy on wpada w tę kategorię - wyjaśnił.

Jak podkreślił, dla biznesu jest to bardzo ważne, ponieważ od 2 sierpnia tego roku będą obowiązywały "dość dotkliwe" kary za naruszenie katalogu, które mogą wynieść nawet do 35 milionów euro albo 7 procent globalnego obrotu firmy.

CZYTAJ TAKŻE: Wykorzystali sztuczną inteligencję, by wygrać na loterii

Akt "nie do końca przemyślany"

Aby zaradzić wątpliwościom, Komisja Europejska opublikowała na początku lutego wytyczne dotyczące praktyk zakazanych, które liczą 140 stron oraz wyjaśnienia dotyczące definicji systemów sztucznej inteligencji, które liczą kilkanaście stron - wskazał ekspert. Jak dodał, było to konieczne, ponieważ w samym akcie jest wiele pojęć niedookreślonych, niejasnych, które budzą wątpliwości ze strony biznesu oraz prawników.

Wynika to z faktu, że akt z założenia jest neutralny technologicznie, czyli nie narzuca kwestii technicznych, nie definiuje ich oraz ma być future proof, czyli aktualny nawet jeśli technologie w przyszłości znacznie się zmienią - zauważył dr Nowakowski.

- Oczywiście nie sposób nie zauważyć też, że w niektórych miejscach akt nie był też po prostu do końca przemyślany, co spowodowało, że dzisiaj przed biznesem stoi prawdziwe wyzwanie - dodał.

Wytyczne, które "zasiewają wątpliwości"

Zdaniem dr. Nowakowskiego dokumenty Komisji Europejskiej zasiewają jednak jeszcze więcej wątpliwości niż sam akt. Według rozporządzenia, aby uznać dane rozwiązanie za system AI, musi być spełnione 7 przesłanek, m.in. autonomiczności, czyli pewnego stopnia niezależności od człowieka, a także adaptacyjności, która została wyjaśniona w akcie jako zdolność do samotrenowania.

- Nie było jednak jasne, czy przesłanka ta jest obligatoryjna, czy jednak fakultatywna - podkreślił. Nowakowski wskazał, że wątpliwości dotyczyły też przesłanki stosowania metod statystycznych, takie jak regresja liniowa lub logistyczna. - W uproszczeniu są to sposoby wyciągania wniosków z danych - wyjaśnił ekspert.

Komisja Europejska zadecydowała, że nawet jeśli w danym rozwiązaniu wykorzystane są autonomiczność lub regresja, rozwiązanie nie musi być uznane za system AI. Jak podkreślił ekspert, decyzja Komisja ma o tyle znaczenie, że według szacunków, około 80 procent rozwiązań AI stosuje te metody, ale nie będzie podlegać dodatkowym obostrzeniom wynikającym z aktu.

- Z punktu widzenia biznesu jest to bardzo dobra informacja, przedsiębiorcy się cieszą. Jednak moim zdaniem jeden z celów aktu o sztucznej inteligencji, czyli ochrona obywatela, legł w gruzach, ponieważ wiele rozwiązań, które mają na nas bezpośredni wpływ, będzie pozostawała poza aktem, np. systemy do oceny zdolności kredytowej - ocenił ekspert.

>> Powstanie nowy instytut. Rząd przyjął rozporządzenie

"Diabeł tkwi w szczegółach"

Zgodnie z aktem o sztucznej inteligencji zakazane są m.in. systemy AI wykorzystywane do tego, żeby zmanipulować kogoś do podjęcia niekorzystnej dla niego decyzji.

- W tym przypadku pojawiło się wiele uzasadnionych wątpliwości, np. czy systemy rekomendujące określone produkty na platformach e-commerce podlegają zakazowi - wskazał dr Nowakowski.

Podczas zakupów w sieci mogą na nas wpływać systemy AIAdobe Stock

Jak dodaje ekspert "teoretycznie" mogłoby tak być: część z nich wykorzystuje nasze słabości i "manipuluje" nami tak, żebyśmy np. kupili dany produkt, mimo że jest nam niepotrzebny. Jeśli weźmiemy na niego kredyt, który później będziemy mieli problem spłacić, może to być działanie na naszą szkodę.

Według Nowakowskiego wyjaśnienia Komisji Europejskiej nie rozwiały tych wątpliwości.

- Dużo w takich przypadkach zależy od prawnika, który będzie interpretował przepisy oraz od organów, takich jak polska Komisja Rozwoju i Bezpieczeństwa Sztucznej Inteligencji, które będą odpowiedzialne za egzekwowanie regulacji. Diabeł tkwi w szczegółach i po spełnieniu pewnych warunków systemy rekomendacyjne mogą zostać uznane za zakazane, np. jeśli manipulacja była celowa, a zniekształcenie poznawcze i szkoda "istotna" - powiedział Nowakowski.

Sprawy będzie trzeba analizować przypadek po przypadku

AI Act zakazuje też wykorzystywania w centrach handlowych systemów AI, które subtelnie wpływają na decyzje zakupowe klientów przez techniki podprogowe, np. dźwięki i obrazy w reklamach - wskazał. Jak dodał, jeśli takie zabiegi będą stosowane bez użycia systemu AI, np. w postaci ładnych zapachów czy przyjemnej muzyki, jest to dozwolone.

- Tego typu sprawy będzie trzeba analizować "case by case" ("przypadek po przypadku" - przyp. red.), ponieważ nie da się jednoznacznie stwierdzić, że wszystkie praktyki manipulacyjne są zakazane, bądź, że nie są - z punktu widzenia AI Actu - podkreślił.

Wśród systemów zakazanych AI, znalazły się też te, które wykorzystują określone słabości, np. wiek, niepełnosprawność, czego efektem jest podjęcie niekorzystnej decyzji. Do tego także systemy wykorzystywane do rozpoznawania emocji w miejscu pracy i w placówkach edukacyjnych - wskazał ekspert.

- Takie systemy są stosowane np. w chińskich salach wykładowych, gdzie służą do weryfikacji emocji studentów, żeby sprawdzić, czy ktoś ściągał, ale i w Europie w niektórych miejscach pracy - podkreślił Nowakowski.

Wyjaśnił, że zakazane są również systemy, które na przykład weryfikują konsultantów pod kątem ich emocji, tego czy w odpowiedni sposób się zachowują; zakazane są też systemy służące do tak zwanej zdalnej identyfikacji biometrycznej w przestrzeni publicznej, czyli kamery, które rozpoznają konkretne osoby - opisał.

- Są wyjątki od tej zasady, na przykład niektóre kategorie przestępstw, czy poszukiwanie zaginionych dzieci. Żeby użyć takich systemów, trzeba jednak spełnić dodatkowe przesłanki, obowiązuje też kontrola sądowo-administracyjna. Muszą być również spełnione obowiązki w zakresie tak zwanej przejrzystości, czyli informowania o nagrywaniu, co wynika z RODO - wytłumaczył prawnik.

CZYTAJ RÓWNIEŻ: Działają "jak zorganizowana przestępczość", "zarabiają miliardy". Ekspert ostrzega

Profilowanie ludzi zakazane nie będzie

Wskazał, że scoring społeczny, czyli dokonywanie oceny i profilowania człowieka pod kątem jego zachowań społecznych, "jako taki" nie będzie zakazany, ale z pewnymi wyjątkami.

- Jeżeli prywatna firma lub państwo zbierze informacje o zachowaniach ludzi uczestniczących w protestach i ma w tym prawnie uzasadniony interes, na przykład w kontekście bezpieczeństwa i wykorzysta je w tym konkretnym celu, będzie to legalne. Natomiast jeśli podmiot na tej podstawie stworzy profile tych osób i zastosuje wobec nich ocenę punktową, której konsekwencją będzie przydzielanie lub odbieranie czegoś w zupełnie innych kontekstach, np. benefitów społecznych - takie działania będą zakazane - podkreślił.

Jak zauważył dr Nowakowski, zakazaną praktyką jest też wyciągnie wniosków z danych biometrycznych, na przykład na temat seksualności, poglądów politycznych czy religijnych, choć znowu - jak powtórzył - "tutaj trzeba dokładnie przeanalizować każdy przypadek".

Podkreślił, że z AI Actu wyłączone są wojskowe zastosowania systemów sztucznej inteligencji oraz - z pewnymi zastrzeżeniami - z zakresu badań i rozwoju.

- Akt jest bardzo ograniczony w swoim zasięgu w kontekście praktyk zakazanych, więc nie będzie istotnie wpływał na przedsiębiorców. Nie jest "kagańcem na biznes" - ocenił.

Dodał, że jeśli firma korzystająca z AI ma wątpliwości, czy wszystko jest zgodnie z prawem, powinna dokonać weryfikacji, czy ma do czynienia z systemem sztucznej inteligencji oraz z praktyką zakazaną. Z kolei tam, gdzie ryzyko jest nieakceptowalne, powinno dojść do "interwencji", na przykład organu nadzoru w formie kar.

Autorka/Autor:jw/akw

Źródło: PAP

Źródło zdjęcia głównego: Grand Warszawski/Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Prezydent Donald Trump odpowiada za nowy trend - "Sell America" (sprzedawaj Amerykę). Cła i wojna handlowa, chaotyczne decyzje czy próby zwolnienia szefa Fed sprawiły, że inwestorzy pozbywają się amerykańskich obligacji, akcji i uciekają od dolara - wskazują media z USA, Francji czy Wielkiej Brytanii.

Donald Trump zaczął nowy trend

Donald Trump zaczął nowy trend

Źródło:
PAP

Rzeczniczka Białego Domu Karoline Leavitt przekazała, że USA otrzymały do tej pory 18 pisemnych propozycji porozumień handlowych, a Stany prowadzą obecnie rozmowy z 34 krajami. Trwają też prace nad umową z Chinami, ale minister finansów Scott Bessent miał określić te rozmowy jako "mordęgę".

"Mordęga". Amerykanie o negocjacjach

"Mordęga". Amerykanie o negocjacjach

Źródło:
PAP

We wtorkowym losowaniu Eurojackpot nie padła główna wygrana. Kumulacja rośnie do 360 milionów złotych. W Polsce odnotowano wygrane trzeciego stopnia. Oto liczby, które padły 22 kwietnia 2025 roku.

Potężna kumulacja w Eurojackpot

Potężna kumulacja w Eurojackpot

Źródło:
tvn24.pl

Z 3,5 do 3,2 procent - tak prognozę dla polskiej gospodarki obniżył Międzynarodowy Fundusz Walutowy. Analitycy Credit Agricole oraz ING Bank Śląski zwrócili uwagę na potencjalny wpływ ceł Donalda Trumpa na PKB Polski.

Coraz gorsze prognozy. "Istnieje wysokie ryzyko"

Coraz gorsze prognozy. "Istnieje wysokie ryzyko"

Źródło:
PAP

Rosja obniżyła prognozę dotyczącą przychodów z eksportu ropy naftowej i gazu na lata 2025–2027 - podał Reuters, powołując się na dokument rosyjskiego ministerstwa gospodarki.

Tym Rosja napędza wojnę. Spodziewa się mniejszych wpływów

Tym Rosja napędza wojnę. Spodziewa się mniejszych wpływów

Źródło:
Reuters

Pokój na Ukrainie jest niezbędny dla globalnej stabilności, a także globalnej gospodarki - stwierdził minister finansów Andrzej Domański. Dodał, że "popieramy każde rozmowy pokojowe", "ale w Polsce nie ufamy Putinowi".

Domański o Ukrainie i Putinie. "To jest jasne"

Domański o Ukrainie i Putinie. "To jest jasne"

Źródło:
PAP

Komisja Europejska zareagowała na doniesienia, że administracja Donalda Trumpa w ramach negocjowania ceł z innymi krajami żąda ograniczenia współpracy gospodarczej z Chinami. Bruksela wskazała, że relacje z USA i z Chinami - to dwie odrębne sprawy.

Bruksela apeluje: nie spekulujmy

Bruksela apeluje: nie spekulujmy

Źródło:
PAP

Departament Handlu USA poinformował o planach nałożenia ceł na import paneli słonecznych i sprzętu fotowoltaicznego z krajów Azji Południowo-Wschodniej. W jednym przypadku taryfa może sięgać nawet 3521 procent.

3521 procent. Zaskakujący plan USA

3521 procent. Zaskakujący plan USA

Źródło:
BBC

Banki będą musiały sprawdzić, czy właściciel rachunku żyje w przypadku braku aktywności przez pięć lat - wynika z założeń projektu opublikowanych w wykazie prac legislacyjnych i programowych rządu.

Sprawdzą, czy żyjesz. Nowe plany rządu

Sprawdzą, czy żyjesz. Nowe plany rządu

Źródło:
PAP

Właściciele sklepów internetowych, przewoźnicy, banki czy operatorzy systemów płatności będą musieli zapewnić od połowy tego roku dostęp do swoich usług bądź produktów osobom z niepełnosprawnością. - Wysokość grzywny (za brak dostosowania - red.) może wynosić do dziesięciokrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia - wyjaśnia mecenas Magdalena Szczepanek  z kancelarii prawnej Causa Finita Szczepanek i Wspólnicy Sp.K.

Nowy obowiązek dla tysięcy firm. "Największe emocje budzą kary finansowe"

Nowy obowiązek dla tysięcy firm. "Największe emocje budzą kary finansowe"

Źródło:
tvn24.pl

Obniżki stóp procentowych w maju i czerwcu są już przesądzone – napisali ekonomiści Banku Pekao w komentarzu do danych GUS. Ich zdaniem, marcowy spadek dynamiki płac stanowi jeden z argumentów za obniżkami stóp NBP.

"Obniżki stóp są już przesądzone". Padł termin

"Obniżki stóp są już przesądzone". Padł termin

Źródło:
PAP, tvn24.pl

Do 20 maja przedsiębiorcy, którzy rozliczają się w oparciu o podatek liniowy, skalę podatkową lub ryczałt ewidencjonowany powinni złożyć roczne rozliczenie składki zdrowotnej za 2024 rok.

Obowiązek w sprawie składki zdrowotnej. ZUS wyjaśnia

Obowiązek w sprawie składki zdrowotnej. ZUS wyjaśnia

Źródło:
PAP

Roche zamierza zainwestować 50 miliardów dolarów w pięć lat w USA. Powstać ma 12 tysięcy nowych miejsc pracy - podał Reuters. Zdaniem agencji to kolejny przykład firmy farmaceutycznej reagującej na politykę celną prezydenta Donalda Trumpa.

Widmo ceł Trumpa. Zapowiadają ogromną inwestycję w USA

Widmo ceł Trumpa. Zapowiadają ogromną inwestycję w USA

Źródło:
Reuters

Kurs dolara spadł we wtorek poniżej 3,70 zł. Amerykańska waluta jest najtańsza od czterech lat. Uwagę inwestorów skupia konflikt prezydenta USA Donalda Trumpa z szefem amerykańskiego banku cantralnego.

Dolar najtańszy od czterech lat. "Erozja zaufania inwestorów"

Dolar najtańszy od czterech lat. "Erozja zaufania inwestorów"

Źródło:
PAP, tvn24.pl

Przeciętne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw w marcu 2025 roku wyniosło 9055,92 złotego, co oznacza wzrost 7,7 procent rok do roku - podał Główny Urząd Statystyczny. Zatrudnienie w tym sektorze w ujęciu rocznym spadło o 0,9 procent.

Tyle przeciętnie zarabiają Polacy

Tyle przeciętnie zarabiają Polacy

Źródło:
PAP

Ceny złota nie przestają bić rekordów - we wtorek przekroczyły 3486 dolarów za uncję. - Szybki wzrost cen złota mówi nam, że rynki mają najmniej zaufania do USA niż kiedykolwiek - wskazują analitycy.

Ceny złota szybują. Historyczne maksima

Ceny złota szybują. Historyczne maksima

Źródło:
PAP

Produkcja przemysłowa w marcu 2025 roku wzrosła o 2,5 procent w ujęciu rocznym, a w porównaniu z poprzednim miesiącem wzrosła o 8,6 procent - podał Główny Urząd Statystyczny.

Nowe dane z przemysłu. "Wiosna nie przyniosła dobrych wieści"

Nowe dane z przemysłu. "Wiosna nie przyniosła dobrych wieści"

Źródło:
PAP

Ponad 13 miliardów złotych wyniosła strata Narodowego Banku Polskiego za 2024 rok - wynika ze sprawozdania finansowego banku centralnego.

NBP na minusie. Ponad 13 miliardów straty

NBP na minusie. Ponad 13 miliardów straty

Źródło:
PAP

Uniwersytet Harvarda złożył pozew przeciwko prezydentowi Donaldowi Trumpowi. "Sprawa dotyczy próby wykorzystania przez rząd wstrzymania federalnych funduszy jako narzędzia do przejęcia kontroli" - czytamy w treści pozwu. Trump zamroził bowiem 2,3 miliarda dolarów dla tej uczelni.

Uniwersytet Harvarda pozwał administrację Trumpa

Uniwersytet Harvarda pozwał administrację Trumpa

Źródło:
PAP

Poniedziałkowa sesja na Wall Street zakończyła się mocnymi spadkami głównych indeksów. Inwestorom nie podoba się atak prezydenta USA na prezesa Fed Jerome'a Powella, a także niepewność wokół polityki celnej Donalda Trumpa.

Czerwono na giełdzie. "Jesteśmy w zasadzie w powtórce COVID"

Czerwono na giełdzie. "Jesteśmy w zasadzie w powtórce COVID"

Źródło:
PAP

Firma kurierska DHL przekazała, że wstrzymuje dostawy części przesyłek do USA. Powodem jest "znaczny wzrost" biurokracji przy odprawie celnej, związany z wprowadzeniem nowego systemu celnego przez Donalda Trumpa.

Wstrzymują część dostaw do USA. Skutki decyzji Trumpa

Wstrzymują część dostaw do USA. Skutki decyzji Trumpa

Źródło:
PAP, BBC

Cła, kontrowersje wokół DOGE i straty wizerunkowe to koszmar dla Tesli i jej inwestorów - wskazują analitycy. Złe wyniki mogą dodatkowo pogrążyć spadające w ostatnim czasie akcje firmy Elona Muska - podał portal stacji CNN.

Gigant "wpadł w pułapkę". "Wina Muska"

Gigant "wpadł w pułapkę". "Wina Muska"

Źródło:
CNN

Chiny przestrzegają inne państwa przed "uleganiem" USA w rozmowach handlowych dotyczących ceł wprowadzonych przez Donalda Trumpa - informuje portal stacji BBC. Pekin grozi też innym krajom "krokami odwetowymi", jeśli porozumienia ze Stanami Zjednoczonymi będą kosztem Chin.

Groźba Pekinu. "Chiny nigdy tego nie zaakceptują"

Groźba Pekinu. "Chiny nigdy tego nie zaakceptują"

Źródło:
BBC

Papież Franciszek rozpoczął reformę Banku Watykańskiego, by po latach skandali i zarzutów o pranie pieniędzy dostosować go do międzynarodowych standardów i wartości Kościoła - opisał Bloomberg. Agencja wyjaśniła, że w watykańskiej instytucji wprowadzono między innymi publikację rocznych raportów, bardziej rygorystyczne zarządzanie i regulacje zapewniające przejrzystość.

Tak papież Franciszek zreformował finanse Watykanu

Tak papież Franciszek zreformował finanse Watykanu

Źródło:
Bloomberg