"Palma widmo", grzyby zębowe, liany o zapachu marcepanu. Oto nowe gatunki opisane w tym roku

Źródło:
PAP, kew.org
Niektóre z nowo odkrytych i ponownie znalezionych gatunków w boliwijskich Andach
Niektóre z nowo odkrytych i ponownie znalezionych gatunków w boliwijskich AndachConservation International/Trond Larsen/Ivan Jimenez/Yuvinka Valdez
wideo 2/5
Nowe gatunki

Naukowcy z Królewskich Ogrodów Botanicznych w Kew w Wielkiej Brytanii opisali w tym roku łącznie 172 nowych gatunków roślin i grzybów i wybrali z nich 10 najciekawszych. Części nowo odkrytych gatunków już nadano status zagrożonych. Jak podkreślają badacze, "trzeba się ścigać z czasem, aby zdążyć je wszystkie odnaleźć".

Mimo ciągłej utraty bioróżnorodności, na świecie pozostało jeszcze mnóstwo nieodkrytych gatunków. Każdego roku naukowcy opisują średnio 2,5 tysiąca nowych taksonów roślin i tyle samo grzybów. Szacunki wskazują, że do odkrycia pozostało nawet 100 tysięcy tych pierwszych oraz ponad dwa miliony drugich. - Identyfikacja nowych gatunków grzybów to zadanie kolosalne, ale bardzo ważne i pilne, ponieważ szacujemy, że przytłaczająca liczba spośród tych jeszcze nieodkrytych jest prawdopodobnie zagrożona wyginięciem. Czyli mogą zniknąć, zanim je rozpoznamy - podkreśliła badaczka grzybów dr Anna Bazzicalupo z Kew.

Na szczęście, jak przypomniała, w tym roku w dziedzinie mykologii wydarzyło się kilka pozytywnych rzeczy, między innymi w czasie COP16 podjęto zobowiązanie dotyczące ochrony grzybów, które pomoże nadać im taki sam status ochronny, jaki mają flora i fauna.

Palma widmo

Za jeden z najciekawszych nowych gatunków opisanych w mijającym roku badacze z Kew uznali "palmę widmo" (ghost palm), czyli Plectocomiopsis hantu. Mieszkańcy zachodniego Borneo od wieków używali jej do wyplatania koszyków, a jej jadalne pędy były jednym z lokalnych przysmaków, jednak naukowcy nigdy nie nadali jej nazwy ani oficjalnie jej nie zarejestrowali. Palma przez lokalne społeczności nazywana jest "wi mukoup" lub "wee mukup". Wiadomo, że rośnie tylko w trzech lokalizacjach na terenie lasów deszczowych. Jest opisywana jako "upiorna" ze względu na nietypowy wygląd: szare łodygi i białe spody liści.

Rybie grzyby

W Laponii oraz Ameryce naukowcy z Kew i ich współpracownicy zidentyfikowali w tym roku trzy nowe "rybie grzyby". Są to muchomory z rodzaju Russula, które wyróżnia pachnący rybą miąższ. Gatunki te - Russula lapponica (znaleziony w Skandynawii i Estonii), Russula neopascua (w Górach Skalistych USA) oraz Russula olympiana (w lasach iglastych Pacyfiku i Kolumbii Brytyjskiej) - są nie do odróżnienia gołym okiem, jednak wykazują pewne różnice genetyczne i ekologiczne, w oparciu o które można było podzielić je na odrębne taksony.

Inną ciekawostką mijającego roku jest występujący jedynie w Kolumbii gatunek krzewu - Aphelandra almanegra. Jego charakterystycznymi cechami są czarne drewno oraz imponujące różowe kwiaty, ułożone w kształt kilkudziesięciocentymetrowych kłosów. Nazwa rośliny, która dorasta do pięciu metrów wysokości, oznacza "czarną duszę". Jest to jeden z tych gatunków, które zaraz po odkryciu wpisano na listę roślin zagrożonych wyginięcie ze względu na wycinkę jego siedlisk przez człowieka.

Roślina z "przeskakującymi" genami

Czwartym wartym wspomnienia botanicznym wydarzeniem 2024 r. jest zidentyfikowanie całej rodziny gatunków, którą nazwano Afrothismiaceae. Są to rośliny bardzo nietypowe, ponieważ w procesie ewolucji "zrezygnowały" z prowadzenia fotosyntezy na rzecz pobierania substancji odżywczych z grzybów, z którymi wchodzą w mikoryzę. Wskutek tego zjawiska utraciły również zielony pigment. Gatunki tworzące nową rodzinę występują jedynie w lasach kontynentalnej Afryki (głównie Kamerunu). Są niezwykle rzadkie i także skrajnie zagrożone wyginięciem.

Ciekawa jest również Virectaria stellata, czyli roślina z "przeskakującymi" genami. Jej odnalezienie w Gwinei w Afryce Zachodniej wywołało duże poruszenie wśród botaników. Okazało się bowiem, że nietypowe włoski na jej powierzchni są kodowane przez geny, które mają zdolność "przeskakiwania" z jednej rośliny na drugą, do tego zupełnie niespokrewnioną. Zjawisko takie nazywa się horyzontalnym transferem genów i prawdopodobnie odbywa się za pośrednictwem owadów żywiących się sokami tych roślin.

Na skraju wyginięcia od razu po odkryciu

W 2024 r. w Wielkiej Brytanii odkryto także trzy nowe grzyby zębowe, nazwane tak ze względu na występujące pod kapeluszem struktury przypominające zęby. Zaklasyfikowano je do rodzaju Phellodon. Naukowcy ostrzegają, że ze względu na dużą wrażliwość grzybów na zanieczyszczenie azotanami gatunki te są zagrożone wyginięciem.

Kolejnym nowym, skrajnie zagrożonym gatunkiem jest Chlorohiptage vietnamensis - pnącze z Wietnamu należące do lian Malpighiaceae. Naukowcy podkreślają, że jej wapienne siedliska krasowe są tam stale karczowane pod kamieniołomy, w których produkuje się cement, co powoduje, że jest ona na skraju wyginięcia.

Naukowcy opisali również Keita deniseae, nowy gatunek liany z afrykańskiego lasu deszczowego, charakteryzujący się silnym zapachem marcepanu wydzielanym przez korzenie i łodygi. Roślinę znaleziono w lesie Boyboyba w Gwinei, gdzie wspinała się po koronach drzew za pomocą specjalnych, haczykowatych struktur. Keita rodzi duże, jadalne owoce, a nazwano ją na cześć gwinejskiego botanika prof. Sékou Moussy Keity.

Czytaj też: Ta żaba przeżyła zagładę dinozaurów. Niebawem to jej może grozić wyginięcie

W zestawieniu najciekawszych odkryć botanicznych znalazły się zapylane przez ćmy chińskie liany, którym także od razu po odnalezieniu nadano status zagrożonych. Pierwszą jest Cheniella pubicarpa wyróżniająca się owłosionymi strąkami i bardzo nietypowymi dla tej rodziny łodygami. Jej obecność potwierdzono jedynie na dwóch wzgórzach na świecie. Druga z lian - C. longistaminea - kwitnie tylko w nocy, jej pręciki są dwa razy dłuższe niż płatki, a łodygi mogą dorastać do długości 80 m. Naukowcy zauważyli, że jej siedliska są stopniowo zastępowane plantacjami drzew, sadzonych w celu pozyskiwania drewna, oraz cynamonu, co sprawia, że przetrwanie gatunku stoi pod znakiem zapytania.

Nowe storczyki

Dzięki współpracy specjalistów z Indonezji oraz Kew w 2024 r. opisano również pięć nowych, w opinii ekspertów dość spektakularnych, storczyków: Coelogyne albomarginata Yudistira, Schuit. & J. Champ. z Sumatry, Coelogyne spinifera Yudistira, Schuit. & J. Champ. z Seram, Dendrobium cokronagoroi Sulistyono, J. Champ. & Schuit. z Nowej Gwinei oraz Dendrobium wanmae Schuit., Saputra i Heatubun i Mediocalcar gemma-coronae Schuit., Wanma, Saputra i Heatubun z prowincji Papua Zachodnia. Dwa ostatnie są gatunkami skrajnie zagrożonymi.

Według badaczy z Kew na uwagę zasługuje też nowo odkryty grzyb, którego nazwano Fomitopsis solaris. Porasta on martwe pnie wierzb w Wielkiej Brytanii, w innych europejskich krajach od Szwecji po Francję, a także w Kanadzie, Izraelu i Argentynie. Jak napisano, jest on "doskonałym przykładem podziału wcześniej znanego gatunku na kilka nowych na podstawie analizy DNA".

"Trzeba ścigać się z czasem"

Naukowcy z Kew podkreślają, że według raportu World’s Plants and Fungi 2023 aż trzy na cztery nieopisane rośliny są zagrożone wyginięciem.

- Przywilej opisania nowego gatunku jest dla każdego naukowca niezwykle emocjonujący. Niewielu będzie mogło go kiedykolwiek doświadczyć. Niestety, ta radość jest coraz bardziej przyćmiewana przez liczne zagrożenia, na które w wyniku działalności człowieka wystawiane są rośliny - powiedział dr Martin Cheek, kierownik ds. badań w zespole RBG Kew Africa.

- Smutna rzeczywistość jest taka, że coraz częściej gatunki, które odkrywamy znajdują się na skraju wyginięcia. Trzeba się ścigać z czasem, aby zdążyć je wszystkie odnaleźć i opisać. Pilnie potrzebne są fundusze i działania na rzecz zwiększania świadomości społecznej na ten temat. Utrata różnorodności biologicznej to poważny kryzys, który dotyka nas wszystkich, bo każdy gatunek, który tracimy może być potencjalnym lekiem albo pożywieniem - podkreślił Cheek.

Autorka/Autor:ps

Źródło: PAP, kew.org

Źródło zdjęcia głównego: x.com/KewScience

Pozostałe wiadomości

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej ostrzega przed niebezpiecznymi warunkami pogodowymi. W czwartek i w piątek prognozowane są burze z silnym deszczem. W części kraju obowiązują ostrzeżenia pierwszego i drugiego stopnia w trzystopniowej rosnącej skali.

Możliwe nawałnice. Nawet drugi stopień ostrzeżeń IMGW

Możliwe nawałnice. Nawet drugi stopień ostrzeżeń IMGW

Źródło:
IMGW

Rządowe Centrum Bezpieczeństwa wysłało alert w związku z prognozowanymi nawalnymi opadami deszczu oraz burzami. Trafił on do mieszkańców kilku województw.

Alert RCB. "Możliwe podtopienia"

Alert RCB. "Możliwe podtopienia"

Źródło:
RCB

W czwartkowy poranek chmury na niebie w Sopocie wyglądały na tyle spektakularnie, że na antenie TVN24 zachwycali się nimi Robert Kantereit i Dorota Gardias.

Ciekawe chmury zawisły nad Sopotem. Zwiastują zmianę pogody

Ciekawe chmury zawisły nad Sopotem. Zwiastują zmianę pogody

Źródło:
tvnmeteo.pl
Pogoda na dziś - czwartek, 21.08. Zagrzmi i popada w części kraju

Pogoda na dziś - czwartek, 21.08. Zagrzmi i popada w części kraju

Źródło:
tvnmeteo.pl

W weekend napłynie do Polski chłodniejsze powietrze z północy. Miejscami temperatura maksymalna wyniesie zaledwie 16 stopni.

Jak chłodno się zrobi?

Jak chłodno się zrobi?

Źródło:
tvnmeteo.pl

Huragan Erin sunie przez Atlantyk. Amerykańskie Narodowe Centrum ds. Huraganów (NHC) ostrzega przed możliwymi powodziami, osuwiskami i lawinami błotnymi. Prognozowane są też groźne prądy wsteczne.

Erin sunie przez Atlantyk. "Ewakuujcie się teraz, póki jest to bezpieczne"

Erin sunie przez Atlantyk. "Ewakuujcie się teraz, póki jest to bezpieczne"

Źródło:
Reuters, CNN, BBC

Do niedawna Włosi zmagali się z ekstremalnie wysokimi temperaturami powietrza. Teraz w znacznej części kraju doszło do gwałtownego zwrotu w pogodzie. Ulewne deszcze doprowadziły do powodzi, w której zginęła jedna osoba. Prognozy nie zapowiadają poprawy pogody.

Załamanie pogody od Mediolanu po Sycylię

Załamanie pogody od Mediolanu po Sycylię

Źródło:
Enex, primocanale.it

Liczba przypadków wyrzucenia na brzeg ssaków morskich w wodach wokół Szkocji gwałtownie wzrosła - donoszą naukowcy. Zdaniem ekspertów trudno jest wskazać dokładne przyczyny tego zjawiska.

Gwałtownie rośnie liczba wyrzuconych na brzeg ssaków morskich

Gwałtownie rośnie liczba wyrzuconych na brzeg ssaków morskich

Źródło:
PAP, BBC

Obfite opady deszczu nawiedziły indyjski stan Maharasztra, gdzie leży między innymi Mumbaj. Na skutek żywiołu zginęło co najmniej 21 osób - podała w środę brytyjska stacja BBC. Ulewy sparaliżowały życie finansowej stolicy Indii.

Ulewy paraliżują finansową stolicę Indii

Ulewy paraliżują finansową stolicę Indii

Źródło:
PAP, BBC

Skąd przybyły do nas obiekty międzygwiezdne 'Oumuamua, Borisov i ATLAS? Śledząc ich kosmiczne trajektorie, naukowcy z Harvardu wyliczyli miejsca, z których mogą pochodzić kosmiczne skały. Ich wyniki rzucają także nieco światła na wiek tych tajemniczych ciał.

Ci goście odwiedzili Układ Słoneczny. Skąd pochodzą?

Ci goście odwiedzili Układ Słoneczny. Skąd pochodzą?

Źródło:
Universe Today, TVN24+

Mieszkańcy północnej Japonii zmagają się z intensywnymi ulewami. W części kraju odnotowano rekordowe opady deszczu, przez które wylała rzeka. Mieszkańcy otrzymali nakazy ewakuacji.

Padało tak, że rzeka wystąpiła z brzegów

Padało tak, że rzeka wystąpiła z brzegów

Źródło:
Reuters

Silny deszcz przyczynił się do śmierci co najmniej ośmiu osób w Karaczi, największym mieście Pakistanu. Ulewy nadciągnęły nad miasto we wtorek, powodując paraliż komunikacyjny i przerwy w dostawach prądu. Burmistrz wprowadził stan wyjątkowy.

Stan wyjątkowy po ulewach, nie żyje osiem osób

Stan wyjątkowy po ulewach, nie żyje osiem osób

Źródło:
Reuters, Lead Pakistan

Naukowcy opracowali przepis na najsmaczniejszą czekoladę. Zespół z Wielkiej Brytanii zidentyfikował najważniejsze czynniki procesu fermentacji ziaren kakaowca, które wpływają na smak wyrobów. Jak się okazało, w osiągnięciu idealnego smaku pomagają pewne grupy mikroorganizmów. Taka wiedza może pomóc producentom czekolady w jej ulepszaniu.

Znaleźli przepis na idealną czekoladę

Znaleźli przepis na idealną czekoladę

Źródło:
PAP

Huragan Erin został uchwycony z pokładu Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Astronautom udało się zarejestrować dobrze widoczne centrum żywiołu i wirujące dookoła niego chmury. W nadchodzących dniach towarzyszące burzy opady mogą spowodować wiele szkód na Wschodnim Wybrzeżu Stanów Zjednoczonych.

Groźne oko i wirujące chmury. Astronauci sfilmowali huragan

Groźne oko i wirujące chmury. Astronauci sfilmowali huragan

Źródło:
PAP, Reuters, NHC

Efektowna kula ognia rozbłysła nad zachodnią Japonią. Bolid pojawił się na niebie we wtorek około godziny 23 czasu lokalnego i rozświetlił niebo tak, jakby nadszedł dzień.

W środku nocy niebo zrobiło się zielone

W środku nocy niebo zrobiło się zielone

Źródło:
Reuters, NHK, tvnmeteo.pl

Powódź, która była następstwem obfitych opadów deszczu, nawiedziła stolicę Jemenu. W Sanie oraz w mieście portowym Aden zalane zostały ulice i budynki.

Powódź w stolicy i w ważnym porcie. Ranni i duże szkody

Powódź w stolicy i w ważnym porcie. Ranni i duże szkody

Źródło:
Reuters, Xinhua

W ostatnich dziesięcioleciach na Florydzie zmniejszyła się drastycznie populacja błotnicy tęczowej (Farancia erytrogramma). Dlatego władze apelują, aby każdy przypadek pojawienie się tego węża został zgłoszony.

Szukają rzadkiego gatunku węża. "Potrzebujemy pomocy"

Szukają rzadkiego gatunku węża. "Potrzebujemy pomocy"

Źródło:
CNN, CBS News

Burza, podczas której wystąpiło silne gradobicie, nawiedziła hiszpańską prowincję Lleida. Ulice lokalnych miast i miejscowości zrobiły się białe, jakby nastała tam zima. 

Zaspy gradu na ulicach. "Tak silnej burzy nie było tutaj od 20 lat"

Zaspy gradu na ulicach. "Tak silnej burzy nie było tutaj od 20 lat"

Źródło:
ENEX, .eltiempo.es

W słowackich Tatrach odkryto nowy wodospad o wysokości ponad 100 metrów. Na jednym z odcinków trasy prowadzącej na jego szczyt można napić się wody prosto ze źródła wodospadu. Wejście na niego jest jednak wyjątkowo niebezpieczne.

W Tatrach odkryto wyjątkowy wodospad

W Tatrach odkryto wyjątkowy wodospad

Źródło:
PAP

W londyńskim zoo w Regent’s Park rozpoczęło się coroczne ważenie zwierząt. Będzie trwało cały tydzień. Kapibary, lemury i żółwie słoniowe stanęły jako pierwsze na wadze.

Lemury już stanęły na wadze, sajmiri będą oszukiwać

Lemury już stanęły na wadze, sajmiri będą oszukiwać

Źródło:
PAP, Reuters

Pożary pustoszą Europę. Do wtorku ogień strawił ponad 1,5 miliona hektarów terenów zielonych - więcej niż kiedykolwiek w okresie do połowy sierpnia. Najtrudniejsza sytuacja panuje na Półwyspie Iberyjskim, gdzie walka z żywiołem toczona jest na wielu frontach.

Europa płonie. Sytuacja jest najgorsza w historii

Europa płonie. Sytuacja jest najgorsza w historii

Źródło:
ENEX, SIC Noticias, El Pais, EFFIS

Tysiące ryb wspinających się po skałach zaobserwowano w Brazylii. Niewielkie zwierzęta chciały się dostać w górę rzeki. Naukowcy przyjrzeli się mechanizmom, jakie wykorzystują one podczas wspinaczki, oraz możliwym przyczynom tego zachowania.

Tysiące ryb wspinały się po skałach. Zobacz nagranie

Tysiące ryb wspinały się po skałach. Zobacz nagranie

Źródło:
Science X Network

Wzrósł bilans ofiar śmiertelnych powodzi w północnych Chinach. Prognozy nie zapowiadają poprawy pogody. Chiny ze śmiertelnymi ulewami zmagają się od miesiąca.

Liczba ofiar powodzi rośnie, a deszcz nie przestaje padać

Liczba ofiar powodzi rośnie, a deszcz nie przestaje padać

Źródło:
Reuters

Sezon na zbieranie grzybów coraz bliżej, a wraz z nim - zagrożenie stwarzane przez niewłaściwe oznaczenie gatunku. Co roku w Polsce pojawiają się przypadki zatrucia nimi. Przed wyruszeniem w las warto przypomnieć sobie podstawowe zasady bezpieczeństwa dotyczące grzybobrania.

Niewielka pomyłka, tragiczne konsekwencje. Zasady bezpiecznego grzybobrania

Niewielka pomyłka, tragiczne konsekwencje. Zasady bezpiecznego grzybobrania

Źródło:
PAP

Japońscy naukowcy zaobserwowali, że burzyki kreskowane wypróżniają się prawie wyłącznie podczas lotu, a nie kiedy unoszą się na wodzie. Czasami nawet wzbijają się w powietrze tylko w tym celu. Co istotne - robią to bardzo często, bo co 4-10 minut.

Wypróżniają się w locie - i to co kilka minut. Ten nawyk może mieć istotny wpływ na ocean

Wypróżniają się w locie - i to co kilka minut. Ten nawyk może mieć istotny wpływ na ocean

Źródło:
phys.org, Current Biology

Monarchy z Ameryki Północnej rozpoczęły coroczną podróż na południe. Organizacja badająca ich populację donosi, że w ostatnich latach liczba tych motyli drastycznie spadła. Ekolodzy mają jednak kilka pomysłów na to, jak ją odbudować.

Rozpoczęły swoją coroczną widowiskową podróż. Ich populacja spada na łeb na szyję

Rozpoczęły swoją coroczną widowiskową podróż. Ich populacja spada na łeb na szyję

Źródło:
FOX Weather

W pożarach, które siały spustoszenie w albańskim mieście Delvina, ucierpieli nie tylko ludzie, lecz także zwierzęta. Wiele z nich zostało poparzonych - na przykład klacz, którą zaopiekowała się Szwajcarka Maria Cristina Medina.

"Klacz walczy o życie", "nie udało nam się odpiąć krowy"

"Klacz walczy o życie", "nie udało nam się odpiąć krowy"

Źródło:
Reuters

Chwile grozy przeżyła grupa kajakarzy, która w niedzielę pływała po zbiorniku retencyjnym niedaleko Madrytu. Z powodu silnego wiatru część łódek wywróciła się, a kilkanaście osób wpadło do wody.

Silny wiatr wywrócił kajaki. Kilkanaście osób wpadło do wody

Silny wiatr wywrócił kajaki. Kilkanaście osób wpadło do wody

Źródło:
ENEX, El Confidencial

Zanim skończą się wakacje na termometrach znowu będzie prawie 30 stopni. Co jeszcze przyniesie nam sierpniowa aura? Sprawdź autorską, długoterminową prognozę pogody na 16 dni, przygotowaną przez prezentera tvnmeteo.pl Tomasza Wasilewskiego.

Pogoda na 16 dni: raz tak, raz inaczej - żadnej stabilizacji

Pogoda na 16 dni: raz tak, raz inaczej - żadnej stabilizacji

Źródło:
tvnmeteo.pl

60 procent lądów na Ziemi ponosi poważne straty w zakresie funkcjonalnej integralności biosfery - zdolności ekosystemów do samoregulacji. Jak wyliczyli badacze, najtrudniejsza sytuacja panuje w regionach Europy, Azji i Ameryki Północnej. To kolejny dowód na coraz większe zmiany w środowisku naturalnym spowodowane działalnością człowieka.

Ponad połowa lądów Ziemi poza strefą bezpieczeństwa. Na czele Europa

Ponad połowa lądów Ziemi poza strefą bezpieczeństwa. Na czele Europa

Źródło:
Potsdam Institute for Climate Impact Research

Długa, jasna smuga pojawiła się na polskim niebie w nocy z niedzieli na poniedziałek. Obiekt, który ją zostawił, poruszał się z północy na południe. Prawdopodobnie był to jeden ze stopni chińskiej rakiety, która w niedzielę wyniosła na orbitę konkurencję dla Starlinków.

Jasna smuga przecięła polskie niebo

Źródło:
Mr SuperMole, "O kosmosie i astronautyce"