Naukowcy: na Księżycu trwa nowa epoka

Źródło:
PAP
Szef NASA o powrocie na Księżyc
Szef NASA o powrocie na KsiężycTVN24 BiS
wideo 2/3
Szef NASA o powrocie na KsiężycTVN24 BiS

Ludzie tak silnie wpływają na środowisko Księżyca, że należy uznać, iż panuje tam już nowa epoka - antropocen. Jej początek nastąpił w 1959 r., wraz z uderzeniem w powierzchnię satelity radzieckiej sondy Łuna 2 - wskazują autorzy pracy opublikowanej w piątek na łamach czasopisma naukowego "Nature Geoscience".

Od czasu pierwszego naruszenia przez ludzi pyłu księżycowego, tj. od czasu, gdy 13 września 1959 roku wystrzelona z kosmodromu Bajkonur radziecka bezzałogowa sonda kosmiczna Łuna 2 uderzyła w powierzchnię Księżyca, wpływ człowieka na środowisko satelity jest na tyle silny, że należy uznać, iż panuje tam obecnie nowa epoka, antropocen - oceniają na łamach pracy opublikowanej w "Nature Geoscience" amerykańscy naukowcy.

- Uważamy, że księżycowy antropocen już się rozpoczął. (...) Mam nadzieję, że ta koncepcja pomoże obalić mit, że ludzkość ma niewielki wpływ na środowisko Księżyca - stwierdził główny autor publikacji dr Justin Holcomb. Jak stwierdzono w treści pracy, w ciągu ostatnich 64 lat na powierzchnię Księżyca wysłano ponad sto misji załogowych i bezzałogowych. Kolejne lądowania wywierają - i będą wywierać - coraz silniejszy wpływ na środowisko ziemskiego satelity.

Jak zauważył dr Holcomb, "dyskusja na temat nowej epoki na Księżycu bardzo przypomina tę o antropocenie na Ziemi". W żadnej z nich bowiem nie osiągnięto konsensusu. Obecnie za początek ziemskiego antropocenu przyjmowane są trzy różne wydarzenia - początek rewolucji przemysłowej, detonacja pierwszej bomby atomowej oraz początek gwałtownego wzrostu liczby ludzkości. Zdaniem amerykańskiego badacza, ustalenie początku epoki w obu przypadkach wymaga przeprowadzenia badań na temat wpływu człowieka na odpowiednio ziemskie i księżycowe środowisko naturalne.

W 1959 roku rozpoczął się księżycowy antropocen

Jak jednak stwierdził dr Holcomb, spowodowane działalnością człowieka zmiany zaczynają już dominować nad naturalnymi procesami geologicznymi na Księżycu. W jego ocenie najlepiej świadczy o tym przemieszanie na powierzchni satelity regolitu, czyli warstwy zwietrzałej, luźnej skały. - Zazwyczaj ten proces powodują uderzenia meteoroidów i ruchy masowe. Jednak łaziki, lądowniki i obecność ludzi znacząco wpływają na naruszenie regolitu - wyjaśnił naukowiec, dodając, że skala zmian Księżyca za jakie odpowiadają ludzie najpewniej zwiększy się wraz z intensyfikacją kosmicznego wyścigu.

ZOBACZ TEŻ: Ten kraj chce wysłać ludzi na Księżyc. Podano możliwy termin

Wśród innych śladów obecności ludzi na Księżycu wymienić można pozostawione tam przez misje kosmiczne odpady, takie jak m.in. elementy statków kosmicznych, worki z odchodami, sprzęt naukowy, flagi, piłki golfowe czy zdjęcia i teksty religijne. Środowisku satelity Ziemi szkodzą również spaliny ze statków kosmicznych. "Chociaż Księżyc nie ma atmosfery ani magnetosfery, to otacza go delikatna egzosfera złożona z pyłu, gazu i lodu wewnątrz stale zacienionych obszarów. Te elementy są wrażliwe między innymi na działanie spalin ze statków kosmicznych" - objaśniają w treści pracy akademicy. "Przyszłe misje muszą brać pod uwagę łagodzenie szkodliwego wpływu na środowisko księżycowe" - dodają.

Autorzy opracowania zwracają też uwagę, że miejsca o wartości historycznej i antropologicznej na Księżycu nie są obecnie chronione prawnie. "Tematem naszej pracy jest również uznanie obecnych już śladów na Księżycu za cenne zasoby, podobne do zapisów archeologicznych na Ziemi, które jesteśmy zobowiązani zachować" - powiedział główny autor publikacji. Jego zdaniem "kosmiczne dziedzictwo", czyli ślady stóp i pojazdów oraz przedmioty pozostawione na Księżycu powinny zostać zachowane i skatalogowane.

ZOBACZ TEŻ: Japońska misja wystartowała. Lądownik SLIM leci w stronę Księżyca

Autorka/Autor:jdw

Źródło: PAP

Źródło zdjęcia głównego: Kontakt 24

Pozostałe wiadomości

Pogoda na 16 dni. Tomasz Wasielewski odpoczywa na urlopie, a długoterminową prognozę temperatury tym razem przygotował synoptyk tvnmeteo.pl Tomasz Wakszyński. Sprawdź, jaką aurę przyniosą ostatnie dni czerwca i początek lipca.

Pogoda na 16 dni: polskie lato w pełni

Pogoda na 16 dni: polskie lato w pełni

Źródło:
tvnmeteo.pl

Początek tygodnia zapowiada się z gwałtowną, dynamiczną aurą. Przez kraj w poniedziałek przetoczą się burze z ulewnym deszczem, silnym wiatrem oraz gradem. Pojawi się ryzyko wystąpienia trąby powietrznej. W kolejnych dniach pogoda nie będzie już tak groźna.

Nadchodzą ulewy i burze. Możliwa trąba powietrzna

Nadchodzą ulewy i burze. Możliwa trąba powietrzna

Źródło:
tvnmeteo.pl

Na greckiej wyspie Chios wybuchł pożar lasu. Część mieszkańców dostała alert, aby się ewakuować. W akcji gaśniczej biorą śmigłowce, ale silny wiatr skutecznie utrudnia powstrzymywanie ognia przed rozprzestrzenianiem się.

"Trudna sytuacja" na greckiej wyspie

"Trudna sytuacja" na greckiej wyspie

Źródło:
eKathimerini, Greek City Times

Pogoda na jutro, czyli poniedziałek 23.06. Noc w większości kraju będzie pogodna. W dzień pojawi się więcej chmur, które przyniosą przelotne opady i burze z gradem, a możliwe że nawet trąby powietrzne. Termometry wskażą ponad 30 stopni Celsjusza.

Pogoda na jutro - poniedziałek 23.06. Nocą miejscami będzie prawie 20 stopni

Pogoda na jutro - poniedziałek 23.06. Nocą miejscami będzie prawie 20 stopni

Źródło:
tvnmeteo.pl

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej wciąż ostrzega przed upałem. Temperatura może sięgać 32 stopni Celsjusza. Obowiązują alarmy pierwszego i drugiego stopnia.

Niebezpieczna spiekota. Są ostrzeżenia

Niebezpieczna spiekota. Są ostrzeżenia

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW

Cały czas trwają badania nad wpływem mikroplastiku na zdrowie człowieka. W artykule opublikowanym na łamach "Journal of the American Heart Association" naukowcy donoszą, że osoby żyjące w pobliżu wód cechujących się wysokim stężeniem małych cząsteczek tworzyw sztucznych są bardziej narażone na wiele groźnych chorób.

Mikroplastik a częstotliwość chorób. Niepokojące obserwacje naukowców

Mikroplastik a częstotliwość chorób. Niepokojące obserwacje naukowców

Źródło:
PAP

Strażacy w amerykańskim stanie Georgia zostali wezwani w czwartek, aby pomóc osobie, która utknęła w błocie. Gdy przybyli na miejsce przekonali się, że w grząskim gruncie faktycznie coś utknęło, ale nie jest to człowiek.

Jelonek utknął w błocie. Strażacy ruszyli na pomoc

Jelonek utknął w błocie. Strażacy ruszyli na pomoc

Źródło:
CNN

Brytyjscy naukowcy przeprowadzili szczegółową analizę kilkunastu tysięcy próbek krwi wyssanej przez komary. Chcieli zbadać, na jakich gatunkach zwierząt żerują te owady. Okazuje się, mają one znacznie bardziej różnorodne i elastyczne upodobania żywieniowe niż wcześniej sądzono.

Zbadali zwyczaje żywieniowe komarów. Wyniki ich zaskoczyły

Zbadali zwyczaje żywieniowe komarów. Wyniki ich zaskoczyły

Źródło:
Uniwersytet w Swansea

W tym roku monsun uderzył w Chiny wcześniej niż zwykle. W ostatnich dniach na południu i w centrum kraju padał ulewny deszcz, który doprowadził do powodzi. Są ofiary śmiertelne. Gwałtowna aura spodziewana jest również w niedzielę, wydano ostrzeżenia meteorologiczne.

"Nigdy wcześniej nie doświadczyłam tak ogromnej powodzi"

"Nigdy wcześniej nie doświadczyłam tak ogromnej powodzi"

Źródło:
Reuters, chinadaily.com.cn, CCTV

W sobotę na Opolszczyźnie i w Małopolsce zaobserwowano wirujące słupy piachu i pyłu, czyli zjawiska nazywane diabełkami pyłowymi. Można je zobaczyć na nagraniach.

Wirujące słupy pyłu i piachu. Nagrania

Wirujące słupy pyłu i piachu. Nagrania

Źródło:
tvnmeteo.pl

Gorące powietrze napłynęło do wielu regionów Francji. Sprawiło, że w sobotę temperatura maksymalna sięgnęła prawie 40 stopni. Agencja meteorologiczna Meteo France wydała ostrzeżenia pierwszego i drugiego stopnia przed spiekotą.

Napłynęło gorące powietrze. "Upał jest nie do zniesienia"

Napłynęło gorące powietrze. "Upał jest nie do zniesienia"

Źródło:
Reuters, ouest-france.fr, meteofrance.com

Pogoda na dziś. Niedziela 22.06 będzie pogodna w całej Polsce. Jeśli gdzieś na niebie pojawią się chmury, nie spadnie z nich deszcz. Miejscami zrobi się upalnie, termometry pokażą ponad 30 stopni Celsjusza.

Pogoda na dziś - niedziela 22.06. Czeka nas słoneczny, a miejscami upalny dzień

Pogoda na dziś - niedziela 22.06. Czeka nas słoneczny, a miejscami upalny dzień

Źródło:
tvnmeteo.pl

Na południu Chorwacji w rejonie Omisza wybuchł pożar. Jak przekazała straż, został wywołany przez człowieka. Ogień strawił kilkanaście domów. Z żywiołem walczy ponad 150 strażaków, choć najgorsze już minęło. Konieczne były ewakuacje mieszkańców oraz turystów. Na Kontakt24 otrzymaliśmy relacje Polaków, którzy przebywają w tamtych rejonach.

Spalone domy, ewakuacje. Straż: znamy przyczynę pożaru

Spalone domy, ewakuacje. Straż: znamy przyczynę pożaru

Aktualizacja:
Źródło:
Kontakt24, index.hr, PAP

Nawałnice, którym miały towarzyszyć tornada, nawiedziły Dakotę Północną i Minnesotę w USA, doprowadzając do śmierci trzech osób. Wiał silny wiatr, padał intensywny deszcz oraz grad pokaźnych rozmiarów. Blisko 100 tysięcy odbiorców zostało pozbawionych prądu.

Wiatr łamał drzewa i zrywał dachy. Trzy osoby nie żyją

Wiatr łamał drzewa i zrywał dachy. Trzy osoby nie żyją

Źródło:
PAP, KFGO, AP

Na początku czerwca firma ispace próbowała wylądować łazikiem Resilience na Księżycu. Misja zakończyła się niepowodzeniem. Miejsce, gdzie maszyna się rozbiła, można zobaczyć teraz na zdjęciu opublikowanym przez amerykańską agencję kosmiczną NASA.

Drugi raz rozbili się na Księżycu. Widać to na zdjęciu

Drugi raz rozbili się na Księżycu. Widać to na zdjęciu

Źródło:
space.com, NASA

Stwierdzenie "tylko dawka czyni, że dana substancja nie jest trucizną" zostało sformułowane przez Paracelsusa, XVI-wiecznego lekarza uważanego za ojca nowoczesnej medycyny. Prawo to leży u podstaw dzisiejszej toksykologii, przypominając o cienkiej granicy między zbawiennym a szkodliwym działaniem tego samego związku. W ocieplającym się świecie lekarze i badacze muszą jednak mierzyć się z czynnikami przesuwającymi te granice w sposób, który nie do końca możemy przewidzieć.

Co pomaga, a co szkodzi? Zmiany klimatu zacierają granice

Co pomaga, a co szkodzi? Zmiany klimatu zacierają granice

Źródło:
TVN24+

Przez stan New Jersey w USA przeszły burze, które pozbawiły ludzi prądu i łamały drzewa. W wyniku gwałtownej pogody ucierpiał sportowy samochód Jeffa Jonesa, kierowcy wyścigowego, co widać na nagraniu.

"Drzewo przeszło przez dach mojego auta"

"Drzewo przeszło przez dach mojego auta"

Źródło:
Reuters, nj.com, thedrive.com

Fala upałów nawiedziła południową Hiszpanię. W piątek termometry pokazały miejscami aż 40 stopni Celsjusza. Przed spiekotą wydano ostrzeżenia meteorologiczne drugiego stopnia. Również w Wielkiej Brytanii było tego dnia gorąco.

Na termometrach aż 40 stopni. "Pij dużo wody, chowaj się w cieniu"

Na termometrach aż 40 stopni. "Pij dużo wody, chowaj się w cieniu"

Źródło:
Reuters

W Turcji trwają prace nad wzmocnieniem wrażliwych punktów konstrukcyjnych słynnego meczetu Hagia Sophia, który położony jest w Stambule. Inżynierowie i eksperci do spraw dziedzictwa kulturowego wykorzystują zaawansowane symulacje trzęsień ziemi, aby lepiej przygotować świątynię na takie wydarzenia.

Przygotowują najsłynniejszy turecki meczet na trzęsienie ziemi

Przygotowują najsłynniejszy turecki meczet na trzęsienie ziemi

Źródło:
Daily Sabah, PAP

Trwające właśnie letnie przesilenie rozpoczyna piękny czas. Jednocześnie zaczynamy jednak przyglądać się kociołkowi śródziemnomorskiemu i szacować, jak realne może być majaczące zwykle o tej porze widmo powodzi. W oparciu o kształtującą się w ostatnich tygodniach cyrkulację powietrza nad Europą - raz z północy, raz z południa - możemy pokusić się o stwierdzenie, że tegoroczne wakacje w Polsce będą typowe: przyjemne, bez długiej suszy i fal gorąca zmieniających lato w piekło.

Lato "utkane z fal gorąca i chłodu". Co mówią modele?

Lato "utkane z fal gorąca i chłodu". Co mówią modele?

Źródło:
TVN24+

Jezioro Eyre w Australii wypełniło się wodą, choć przez większość czasu jego misa jest całkowicie sucha. Na skutek intensywnych opadów deszczu we wschodniej części kraju jezioro stopniowo wypełniło się wodą. Co ciekawe, to największy zbiornik na kontynencie, a jego pojawienie się przyciąga zwierzęta.

Zasolona równina zmieniła się w jezioro

Zasolona równina zmieniła się w jezioro

Źródło:
NASA Earth Observatory, ABC News

Lot Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego w kosmos musi poczekać. Start misji Axiom-4, początkowo zaplanowany na 29 maja 2025 roku, był już wielokrotnie przekładany z powodu warunków pogodowych i problemów technicznych. O opóźnieniach w lotach kosmicznych i towarzyszących im procedurach opowiadał w rozmowie z tvnmeteo.pl popularyzator nauki doktor Tomasz Rożek.

Dlaczego lot Polaka w kosmos odsuwa się w czasie? "To skomplikowane"

Dlaczego lot Polaka w kosmos odsuwa się w czasie? "To skomplikowane"

Źródło:
tvnmeteo.pl

Planowany na niedzielę start misji Ax-4 z polskim astronautą Sławoszem Uznańskim-Wiśniewskim został odwołany, by dać dodatkowy czas na analizę sytuacji na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej - podała NASA. Ma to związek z wyciekiem w rosyjskim module Zwiezda.

Start misji z polskim astronautą odwołany. Potrzebny jest "dodatkowy czas"

Start misji z polskim astronautą odwołany. Potrzebny jest "dodatkowy czas"

Źródło:
PAP

Podwodne łąki trawy morskiej w Morzu Śródziemnym są zagrożone przez działalność człowieka. To mało znane środowiska, które zapewniają szereg korzyści zarówno zwierzętom, jak i ludziom. Naukowcy zanurzyli się pod wodę, aby ocenić straty wywołane przez ruch turystyczny i rybołówstwo.

Unikatowy ekosystem u wybrzeży Chorwacji zanika

Unikatowy ekosystem u wybrzeży Chorwacji zanika

Źródło:
Reuters

Do Japonii dotarła wczesna fala upałów. Wysoka temperatura doprowadziła już do śmierci co najmniej czterech osób. W ostatnich dniach z powodu udaru cieplnego służby medyczne udzielały pomocy ponad 200 osobom.

Upały przyszły wcześniej niż zwykle. Cztery osoby nie żyją

Upały przyszły wcześniej niż zwykle. Cztery osoby nie żyją

Źródło:
PAP, SCMP

Komary latem potrafią być prawdziwym utrapieniem. Osoby, które nie cierpią tych uciążliwych owadów, z pewnością ucieszą się z tego, że w tym roku powinno być ich mniej. Ekspert z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie wyjaśnia, czemu tego lata komary mogą nam dać spokój.

Co z komarami w tym roku? Ekspert o tym, co nas czeka

Co z komarami w tym roku? Ekspert o tym, co nas czeka

Źródło:
PAP