Na księżycu Jowisza istnieje woda? Przełomem zdjęcia teleskopu z Hubble’a

Wizualizacja emitującego parę wodnego słupa na Europie - księżycu JowiszaNASA/ESA/K. Retherford/SWRI

Teleskop Hubble'a zaobserwował parę wodną nad lodowatymi polarnymi obszarami Europy - księżyca Jowisza. To pierwsze silne dowody na istnienie słupów wodnych wytryskujących spod jej powierzchni. Według naukowców są one związane z oceanem ukrytym prawdopodobnie pod lodową skorupą satelity i podlegają jego cyklowi orbitalnemu.

Już wcześniejsze wyniki badań z innych źródeł wskazywały na istnienie oceanu pod lodową skorupą pokrywającą Europę, czwarty co do wielkości księżyc Jowisza. Teraz, po wykryciu obecności pary wodnej, naukowcy nie są do końca pewni, jakie dokładnie jest jej źródło, ale uważają, że słupy wodne są najlepszym wyjaśnieniem.

Odkrycie opublikowano w internetowym wydaniu czasopisma "Science Express" i ogłoszono na spotkaniu Amerykańskiej Unii Geofizycznej. Jeśli dalsze obserwacje je potwierdzą, Europa okaże się drugim znanym księżycem w Układzie Słonecznym, na którym unoszą się obłoki pary wodnej.

"To niezwykle ekscytujące"

- Zdecydowanie najprostsze wyjaśnienie występowania tej pary wodnej stanowi to, że pochodzi z wodnych słupów wyrzucanych z powierzchni Europy - powiedział główny autor publikacji Lorenz Roth z Southwest Research Institute w San Antonio. - Jeżeli są one powiązane z wodami podpowierzchniowych oceanów, który według nas znajduje się pod lodową skorupą, oznacza to, że w przyszłości moglibyśmy badać skład chemiczny potencjalnie zamieszkiwalnego środowiska Europy bez przewiercania warstw lodu. To niezwykle ekscytujące - wyjaśnił.

W 2005 r. sonda Cassini wykryła strumienie pary wodnej i pyłu wydostające się z powierzchni Enceladusa - księżyca Saturna. Jednak do tej pory tylko na Europie zaobserwowano takie strumienie składające się tylko z cząsteczek gazów tworzących parę wodną, bez pyłu.

Teleskop Hubble'a wykrył ślady pary wodnej w rejonie południowego bieguna Europy - oznaczonym kolorem niebieskim (NASA/ESA/L. Roth/SWRI/University of Cologne)
Teleskop Hubble'a wykrył ślady pary wodnej w rejonie południowego bieguna Europy - oznaczonym kolorem niebieskimTeleskop Hubble'a wykrył ślady pary wodnej w rejonie południowego bieguna Europy - oznaczonym kolorem niebieskim (NASA/ESA/L. Roth/SWRI/University of Cologne)NASA/ESA/L. Roth/SWRI/University of Cologne

Rozrywane cząsteczki wody

Dowodów na słupy wodne na Europie dostarczyły obserwacje spektroskopowe Hubble'a w grudniu 2012 r. Pomiary przeprowadzone podczas zorzy polarnej pozwoliły naukowcom odróżnić cechy związane z naładowanymi cząstkami pochodzący z magnetycznej otoczki Jowisza od słupy wodne na powierzchni Europy. Dzięki temu naukowcy mogli wykluczyć bardziej egzotyczne wyjaśnienia.

W pobliżu południowego bieguna księżyca spektroskop wykrył słabe światło ultrafioletowe pochodzące od zorzy, zasilanej przez intensywne pole magnetyczne Jowisza. Wzbudzone atomy tlenu i wodoru wytwarzały zmienny blask zorzy, co dawało wyraźny znak, że są produktami rozrywania cząsteczek wody przez elektrony wzdłuż linii pola magnetycznego.

- Wykorzystaliśmy Hubble'a do granic możliwości, żeby obejrzeć tę bardzo słabą emisję. Te słupy wodne mogą być ukryte - słabe i trudne do obserwacji w świetle widzialnym - powiedział Joachim Saur z Uniwersytetu w Kolonii, główny badacz obserwacji Hubble'a i współautor publikacji o parze wodnej na Europie.

Zmienne szczeliny

Lorenz Roth sugeruje, że to długie pęknięcia na powierzchni Europy określane terminem "lineae" mogą być odpowiedzialne za odprowadzania pary wodnej na jej powierzchnię. Sonda Cassini zaobserwowała podobne szczeliny w miejscach wytryskiwania strumieni pary i pyłów na Enceladusie.

Badacze Hubble'a stwierdzili też, że intensywność słupów wodnych na Europie, podobnie jak na Enceladusie, zmienia się wraz z pozycją orbitalną księżyca. Ich aktywność wzrasta, kiedy satelita oddala się od Jowisza, nie stwierdzono natomiast ich występowania, kiedy znajduje się najbliżej swojej planety. Możliwe wyjaśnienie tej prawidłowości jest takie, że w zależności od pozycji orbitalnej siły grawitacyjne wywołują zmiany szerokości szczelin. Podczas zbliżenia do macierzystej planety są one zwężone lub zamknięte, natomiast zwiększanie odległości sprawia, ze się "rozciągają".

Według Kurta Retherforda z Southwest Research Institute ta zmienność potwierdza przypuszczenie, że na większości obszarów Europy znajduje się podpowierzchniowy ocean.

Para unosi się i opada

Zarówno na Europie, jak i na Enceladusie wytryskujące gejzery, czy też strumienie zawierają obfite ilości pary wodnej. Europa jednak ma około 12 razy silniejsze przyciąganie, dlatego tam para wodna w większości nie ulatuje w przestrzeń, jak to się dzieje na Enceladusie, ale po osiągnięciu pułapu 201 km opada z powrotem na powierzchnię. Naukowcy stawiają tezę, że to może pozostawiać obserwowane jasne akcenty w rejonie bieguna polarnego księżyca.

- Jeśli ta nowa obserwacja zostanie potwierdzona, po raz kolejny pokaże moc Teleskopu Hubble'a w otwieraniu nowych rozdziałów poszukiwań potencjalnie zamieszkiwalnych środowisk w naszym Układzie Słonecznym - podsumował John Grünsfeld z kierownictwa NASA.

Wizualizacja emitującego parę wodnego słupa na Europie - księżycu Jowisza (NASA/ESA/K. Retherford/SWRI)
Wizualizacja emitującego parę wodnego słupa na Europie - księżycu JowiszaWizualizacja emitującego parę wodnego słupa na Europie - księżycu Jowisza (NASA/ESA/K. Retherford/SWRI)NASA/ESA/K. Retherford/SWRI

Autor: js/ja / Źródło: NASA

Źródło zdjęcia głównego: NASA/ESA/K. Retherford/SWRI

Pozostałe wiadomości

W weekend pogodę w Polsce będzie nadal kształtował pochmurny i deszczowy niż Horst. Przyniesie on części kraju przelotne opady i burze. Nie zabraknie też miejsce, gdzie będzie pogodnie, a temperatura wzrośnie do 30 stopni.

Pogoda na weekend: już wkrótce będzie 30 stopni

Pogoda na weekend: już wkrótce będzie 30 stopni

Źródło:
tvnmeteo.pl

"Dobrze, że już koniec tej żenady i mistyfikacji nakręconej gdzieś w studiu" - wbrew pozorom nie jest to recenzja kiepskiego filmu klasy B, a jeden z wielu komentarzy dotyczących misji Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego. W sieci nie brakuje zwolenników teorii spiskowych zakładających, że lot Polaka w kosmos był jednym wielkim oszustwem. Filmy ukazujące rzekome oszustwo cieszą się dużą popularnością w serwisach społecznościowych.

Lot to "mistyfikacja" i "fikcja", astronauta jest "aktorem". Fake newsy wokół misji Polaka

Lot to "mistyfikacja" i "fikcja", astronauta jest "aktorem". Fake newsy wokół misji Polaka

Źródło:
TVN24+

Kamera zainstalowana przy wejściu do domu uchwyciła przerażające nagranie. Widać na nim, jak piorun uderza tuż obok kuriera doręczającego paczkę.

"Myślałem, że piorun uderzył we mnie". Przerażające nagranie

"Myślałem, że piorun uderzył we mnie". Przerażające nagranie

Źródło:
CNN, live5news.com

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej wydał ostrzeżenia przed silnym deszczem z burzami. Z prognoz wynika, że może spaść lokalnie 60 litrów na metr kwadratowy. Sprawdź, gdzie aura będzie groźna.

Niebezpiecznie na południu kraju. W mocy żółte alarmy

Niebezpiecznie na południu kraju. W mocy żółte alarmy

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW

Pogoda na jutro, czyli na piątek, 18.07. W nocy w części kraju pojawią się zamglenia i mgły. Dzień przyniesie deszcz, lokalnie może też zagrzmieć. Termometry wskażą maksymalnie 25 stopni.

Pogoda na jutro - piątek, 18.07. Czeka nas pochmurna i mglista noc

Pogoda na jutro - piątek, 18.07. Czeka nas pochmurna i mglista noc

Źródło:
tvnmeteo.pl

Co najmniej 63 osoby zginęły w ciągu minionej doby w pakistańskiej prowincji Pendżab w powodzi - poinformowała w czwartek agencja Reuters. Dodała, że w tym samym czasie prawie 300 osób zostało rannych. Powódź wywołały obfite opady związane z monsunem.

Stan wyjątkowy. W ciągu doby zginęło ponad 60 osób

Stan wyjątkowy. W ciągu doby zginęło ponad 60 osób

Źródło:
Reuters, PAP

Czwartek to kolejny burzowy dzień. Na Górnym Śląsku pojawił się lej kondensacyjny, czyli zalążek trąby powietrznej. Ponadto na terenie województwa doszło do obfitych opadów deszczu, w wyniku których została zablokowana droga ekspresowa.

Lej kondensacyjny wirował nad Śląskiem

Lej kondensacyjny wirował nad Śląskiem

Źródło:
Sieć Obserwatorów Burz, TVN24

Intensywne opady deszczu doprowadziły do powstania powodzi błyskawicznej w mieście Kansas City położonym w stanie Missouri. Pod wodą znalazły się auta, ulice i domy.

Brodzili w wodzie sięgającej pasa, aby pomóc ludziom

Brodzili w wodzie sięgającej pasa, aby pomóc ludziom

Źródło:
Reuters, foxweather.com

Lokalne podtopienia i setki interwencji służb - to niektóre skutki wielogodzinnych ulew, jakie od środy nawiedziły Warmię i Mazury. Opady deszczu doprowadziły także zalania kilku pomieszczeń szpitalnego oddziału ratunkowego w szpitalu powiatowym w Giżycku.

Silny deszcz na Warmii i Mazurach. Podtopienia na ulicach, zalany SOR

Silny deszcz na Warmii i Mazurach. Podtopienia na ulicach, zalany SOR

Źródło:
TVN24

Mieszkańcy zachodnich regionów Korei Południowej zmagają się z skutkami powodzi wywołanej przez ekstremalne opady deszczu. Według najnowszych informacji zginęły co najmniej trzy osoby, a ponad tysiąc zostało ewakuowanych. W niektórych miejscach padły historyczne rekordy.

Pierwsze tak silne ulewy w historii. Nie żyją trzy osoby

Pierwsze tak silne ulewy w historii. Nie żyją trzy osoby

Źródło:
Reuters, Channel News Asia

Jedna osoba nie żyje, a 13 zostało rannych po tym, jak piorun uderzył w grupę osób przebywających na strzelnicy łuczniczej w stanie New Jersey. Wśród poszkodowanych są także dzieci. Od kilku dni nad wschodnimi i środkowymi regionami Stanów Zjednoczonych występują ulewy oraz groźne burze.

Piorun uderzył w grupę osób. Jeden zabity, wielu rannych

Piorun uderzył w grupę osób. Jeden zabity, wielu rannych

Źródło:
PAP, ABC News, CNN

Amerykańscy policjanci otrzymali nietypowe wezwanie - zostali poproszeni o pomoc w złapaniu owcy. Funkcjonariusze udali się w pogoń za zwierzęciem, a po drodze znaleźli nawet jego właściciela.

Pogoń za owcą. "Nazwiemy ją sierżant"

Pogoń za owcą. "Nazwiemy ją sierżant"

Źródło:
CNN, CBS News

Mieszkańcy okolic góry Skarfjellet w środkowej Norwegii żyją w niepewności z powodu jej niepokojąco wysokiej aktywności. Służby monitorują sytuację, a władze wydały ostrzeżenia dla turystów i wspinaczy.

Góra zaczęła się szybko "poruszać". Mieszkańcy zaniepokojeni

Góra zaczęła się szybko "poruszać". Mieszkańcy zaniepokojeni

Źródło:
Reuters

Kilkanaście zniszczonych budynków i tysiące hektarów spalonego terenu - to skutki pożaru Deer Creek, który od tygodnia trawi amerykański stan Utah. Walkę z ogniem utrudniają między innymi silne porywy wiatru. Ekstremalne warunki doprowadziły do powstania ognistego tornada w rejonie Old La Sal.

W Utah pojawiło się ogniste tornado

W Utah pojawiło się ogniste tornado

Źródło:
KTVZ, The Weather Channel, The Watchers, Colorado Public Radio, abc4, denver7

Ulewne deszcze doprowadziły do paraliżu komunikacyjnego w Nowym Jorku. Na jednej ze stacji metra położonych na Manhattanie powstał gejzer. Eric Adams, burmistrz miasta, powiedział, że nie przypomina sobie tak obfitych opadów.

Gejzer na stacji metra. "Powrót do domu zajął mi ponad dwie godziny"

Gejzer na stacji metra. "Powrót do domu zajął mi ponad dwie godziny"

Źródło:
CNN, Reuters

Ulewne deszcze dały się we znaki mieszkańcom Pomorza i Podlasia. Na Kontakt24 dostaliśmy nagranie, na którym pokazane są intensywne opady deszczu w Augustowie. Podobna sytuacja miała miejsce w Słupsku i jego okolicach.

Mocno pada. Zalane piwnice

Mocno pada. Zalane piwnice

Źródło:
tvnmeteo.pl

Samolot ze Sławoszem Uznańskim-Wiśniewskim na pokładzie wylądował w Kolonii, gdzie znajduje się Europejskie Centrum Astronautów ESA. Polak we wtorek wrócił z Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, gdzie pracował w ramach misji kosmicznej Axiom-4. Teraz astronautę czekają badania lekarskie i proces adaptacji do ziemskich warunków.

Sławosz Uznański-Wiśniewski: najważniejsze, ale i najtrudniejsze wyzwanie w życiu

Sławosz Uznański-Wiśniewski: najważniejsze, ale i najtrudniejsze wyzwanie w życiu

Aktualizacja:
Źródło:
PAP, tvnmeteo.pl

Finlandię nawiedziły upały. Gorąco jest nie tylko na południu kraju, ale również na północy, w tym w Rovaniemi, które znane jest jako miejsce zamieszkania Świętego Mikołaja.

Upały nawet w domu Świętego Mikołaja

Upały nawet w domu Świętego Mikołaja

Źródło:
Reuters

W południowo-zachodniej Islandii doszło do erupcji wulkanu Sundhnukur na półwyspie Reykjanes. Miejscowe służby ewakuowały mieszkańców okolicznych miejscowości oraz turystów wypoczywających w kurortach. To już dziewiąty wybuch tego wulkanu od grudnia 2023 roku.

Erupcja wulkanu na Islandii. Ewakuowano mieszkańców i turystów

Erupcja wulkanu na Islandii. Ewakuowano mieszkańców i turystów

Źródło:
Reuters, The Mirror

Dwa potężne pożary lasów spustoszyły prowincje w północno-zachodniej Turcji, zmuszając setki mieszkańców do ewakuacji i mobilizując służby ratunkowe. To kolejny dramatyczny epizod tegorocznego lata.

Dwa duże pożary w Turcji. Zarządzono ewakuacje

Dwa duże pożary w Turcji. Zarządzono ewakuacje

Źródło:
Reuters

Wtorek to kolejny burzowy dzień w Polsce. W województwach warmińsko-mazurskim i zachodniopomorskim zaobserwowano leje kondensacyjne, czyli zalążki trąb powietrznych.

Lej kondensacyjny w Kołobrzegu i nie tylko

Lej kondensacyjny w Kołobrzegu i nie tylko

Aktualizacja:
Źródło:
Sieć Obserwatorów Burz

W poniedziałek wschodnie stany USA nawiedziły silne opady, które wywołały powodzie. Woda pochłonęła życie co najmniej dwóch osób. Mieszkańcy i służby oceniają skalę zniszczeń i sprzątają po przejściu żywiołu.

"To było trochę postapokaliptyczne"

"To było trochę postapokaliptyczne"

Źródło:
CNN, CBS News

Burze i przyniesione przez nie ulewy powodują szkody na południu kraju. W Jelczu-Laskowicach (woj. dolnośląskie) doszło do zalania drogi na odcinku kilku metrów, a na Opolszczyźnie żywioł uszkodził dach stodoły. Padało także w Szczecinie.

Zalane drogi i uszkodzony dach. Skutki wtorkowych burz

Zalane drogi i uszkodzony dach. Skutki wtorkowych burz

Źródło:
Oława na Sygnale, TVN24

Sąd koronny w Newcastle skazał we wtorek Daniela Grahama i Adama Carruthersa na cztery lata i trzy miesiące więzienia za ścięcie 100-letniego jaworu, który pojawił się w filmie o przygodach Robin Hooda. Mężczyźni odpowiedzieli też za uszkodzenie muru Hadriana z II wieku naszej ery, wpisanego na listę UNESCO.

Ścięli drzewo znane z "Robin Hooda". Idą do więzienia

Ścięli drzewo znane z "Robin Hooda". Idą do więzienia

Źródło:
PAP

Intensywne opady deszczu nawiedziły miasto Fuji w japońskiej prefekturze Shizuoka. Przyniesione przez burzę tropikalną Nari ulewy spowodowały lokalne powodzie i paraliż komunikacyjny. Służby ostrzegały przed osuwiskami.

Zalane drogi, paraliż komunikacyjny. Pierwsza taka burza od niemal dekady

Zalane drogi, paraliż komunikacyjny. Pierwsza taka burza od niemal dekady

Źródło:
Reuters, NHK

Chiny zniszczyły 300 zapór wodnych na Czerwonej Rzece, będącej głównym dopływem Jangcy - podała państwowa agencja Xinhua. Cel? Ochrona środowiska. Jednocześnie jednak w innej części kraju Pekin rozpoczyna budowę nowej, największej na świecie zapory, która budzi ogromne obawy ekologów.

Chiny zniszczyły 300 zapór wodnych

Chiny zniszczyły 300 zapór wodnych

Źródło:
Xinhua, South China Morning Post, Financial Times, tvn24.pl

Międzynarodowa Stacja Kosmiczna i kapsuła Dragon - taki widok mogliśmy podziwiać w nocy z poniedziałku na wtorek na polskim niebie. Na pokładzie statku kosmicznego znajduje się polski astronauta Sławosz Uznański-Wiśniewski, który we wtorek wróci z ISS na Ziemię. Materiały otrzymaliśmy na Kontakt24.

Kapsuła Dragon nad Polską. Oglądaliście ostatni lot Sławosza

Kapsuła Dragon nad Polską. Oglądaliście ostatni lot Sławosza

Źródło:
tvnmeteo.pl, Kontakt24

Poniedziałek upływa w części kraju pod znakiem burz. W kilku miejscowościach pojawiły widać było groźnie wyglądający lej kondensacyjny, czyli zalążek trąby powietrznej.

Lej kondensacyjny nad Polską

Lej kondensacyjny nad Polską

Źródło:
tvnmeteo.pl

Burze przechodziły w poniedziałek nad częścią kraju. Towarzyszące im opady deszczu spowodowały, że podtopiło Suwałki, a w powiecie raciborskim zalana została trasa Pawłów-Maków. Na terenie Mazowsza spadł grad.

Suwałki popłynęły po ulewie

Suwałki popłynęły po ulewie

Aktualizacja:
Źródło:
TVN24, tvnmeteo.pl, Kontakt24

W niedalekiej odległości od gminy Nijar w andaluzyjskiej prowincji Almeria zatrzęsła się ziemia. Było to najsilniejsze trzęsienie ziemi od 1930 roku, na szczęście - jak poinformowały lokalne władze - nie doprowadziło do poważniejszych szkód.

Trzęsienie ziemi w Andaluzji. Było najsilniejsze od prawie 100 lat

Trzęsienie ziemi w Andaluzji. Było najsilniejsze od prawie 100 lat

Źródło:
ENEX

Największy znany fragment Marsa na Ziemi, nazwany NWA 16788, zostanie wystawiony na sprzedaż 16 lipca w domu aukcyjnym Sotheby's. To meteoryt, który znaleziony został dwa lata temu na Saharze. Spodziewa się, że cena sprzedaży wyniesie od 2 do 4 milionów dolarów.

Największy znany fragment Marsa idzie na sprzedaż

Największy znany fragment Marsa idzie na sprzedaż

Źródło:
CBS News, ABC news

Misja Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej zbliża się do końca. W programie "Wstajesz i wiesz" reporter TVN24 BiS Hubert Kijek i Piotr Dziuban z firmy Creotech opowiadali o tym, jak będzie wyglądał powrót polskiego astronauty na Ziemię i tym, jakie są jego dalsze plany.

Akademia astronautów, może nawet Księżyc. Co po powrocie z ISS?

Akademia astronautów, może nawet Księżyc. Co po powrocie z ISS?

Źródło:
TVN24, PAP