Borowik ceglastopory - występowanie, wygląd, sposób przyrządzania i podobieństwo do innych grzybów

● Borowik ceglastopory, inaczej gniewus, to grzyb z rodziny borowikowatych (Boletaceae).  ● Borowik ceglastopory występuje najczęściej w górach. ● Borowik ceglastopory jest jadalny po obróbce termicznej, jedzony na surowo powoduje problemy gastryczne. ● Charakterystyczną cechą borowika ceglastoporego jest czerwony kolor kosmków porastających jego trzon. ● Pod wpływem dotyku lub uszkodzenia borowik ceglastopory sinieje. ● Ceglastopory bywa mylony m.in. z borowikiem szatańskim, borowikiem ponurym i borowikiem żółtoporym.

Borowik ceglastopory (Boletus luridiformis lub Neoboletus erythropus) jest znany także jako m.in. gniewus, ceglak, pociec, czerwononóżka, krasnoborowik ceglastopory i wilczy grzyb. Borowik ceglastopory jest grzybem należącym do rodziny borowikowatych (Boletaceae). Gniewus jest grzybem jadalnym, wymagającym jednak odpowiedniej obróbki, w przeciwnym razie może prowadzić do zatruć. Ceglak jest podobny z wyglądu do borowika szlachetnego, jednak kolor jego trzonu jest wyraziście czerwony. Borowiki ceglastopore bywają także nazywane sinusami z powodu ich miąższu, który pod wpływem powietrza sinieje i nabiera niebieskawej barwy.

Borowika ceglastoporego można spotkać od połowy maja do października w lasach liściastych, iglastych i mieszanych. Najobficiej rośnie w górach na kwaśnych glebach pod świerkami i jodłami. Niżej spotyka się go pod dębami i bukami, czasami rośnie także na bagnach. W Polsce jest dość rzadkim grzybem, ale można się na niego natknąć na południu kraju.

>> Sprawdź też: Kiedy na grzyby? Kalendarz grzybiarza, sezon na grzybobranie

Borowik ceglastopory ma charakterystyczny wygląd.

Kapelusz gniewusa ma średnicę 8-20 cm i jest na początku półkolisty, a z wiekiem staje się wypukły i w końcu spłaszcza się. Kolor kapelusza u borowika ceglastoporego to najczęściej ciemny brąz, choć zdarzają się też egzemplarze z oliwkowym lub ceglastym odcieniem. Jest suchy i matowy, a lepki, jeśli jest wilgotno. Rurki pod kapeluszem mają żółtooliwkowy kolor, który zmienia się z czasem w ceglastoczerwony. Przy dotyku lub uszkodzeniu spód kapelusza sinieje i staje się niebieski.

Pory młodego ceglastoporego są żółtawe, ale szybko czerwienieją. Jednolicie czerwony kolor przy dotknięciu błękitnieje podobnie jak rurki. 

Trzon borowika ceglastoporego dorasta do wysokości 4-15 cm i może mieć grubość od dwóch do sześciu cm. Ma bulwiasty kształt (młode gniewusy), z czasem bardziej walcowaty (starsze okazy). Pokrywają go niewielkie łuseczkowate i pęcherzykowate czerwone kosmki, spod których widać żółty kolor trzonu. Sinieje przy dotyku.

Miąższ borowika ceglastoporego jest żółty, przy uszkodzeniu natychmiast sinieje i przybiera ciemnobłękitny kolor. 

Smak borowika jest łagodny.

Borowik ceglastopory jest jadalny, ale nie można spożywać go na surowo. Bardzo istotne jest to, żeby poddać go odpowiedniej obróbce termicznej, bo nawet niedogotowany jest trujący i powoduje problemy gastryczne. Ceniony jest ze względu na swoje walory smakowe. Ma delikatny, lekko kwaskowaty smak i przyjemny, delikatny zapach.

Borowika ceglastoporego można przyrządzać na wiele różnych sposobów. Nadaje się do suszenia, marynowania, smażenia, duszenia i gotowania. Świetnie sprawdza się w sosach do makaronu, kopytek, mięsa, a także w zupie grzybowej. Sine przebarwienia powstałe podczas krojenia znikają podczas obróbki termicznej.

Borowik ceglastopory jest mylony m.in. z:

trującym borowikiem żółtoporym (Boletus calopus), inaczej: borowikiem grubotrzonowym. Borowik żółtopory pojawia się w lasach górskich na południu Polski, ale widywany bywa także na Pomorzu. Też preferuje kwaśne gleby i rośnie najobficiej pod świerkami i bukami. Ma półkolisty lub wypukły kapelusz z powyginanymi brzegami, jest szarobrązowy z żółtawym odcieniem i podobnie jak ceglastopory jest matowy i suchy, a po dotknięciu sinieje. Miąższ i trzon borowika żółtoporego także sinieją po uszkodzeniu, a smak na początku jest delikatny, dopiero po chwili staje się wyczuwalnie gorzki. To, co na wyraźnie odróżnia borowika grubotrzonowego od gniewusa to żółtocytrynowy lub żółtooliwkowy spód i siatka na trzonie zamiast strzępków jak u ceglastoporego.

borowikiem gładkotrzonowym (Suillellus queletii, kiedyś: Boletus queletii). To bardzo rzadki, niemal wymarły, grzyb o oliwkowobrązowym, pomarańczowoczerwonym lub czerwonym kapeluszu z gładkim trzonem, który na dole ma ciemnoczerwony kolor. Jest grzybem niejadalnym, nie powinno się też go zbierać ze względu na rzadkość występowania. Bywa mylony także z borowikiem ponurym (Suillellus luridus) oraz żółtoporym. Łatwo zauważalną różnicą między borowikiem gładkotrzonowym a ceglastoporym jest oczywiście trzon: w tym gatunku jest gładki, a u gniewusa jest pokryty kosmkami i bardziej purpurowy.

Borowik ceglastopory jest też podobny do borowika ponurego (Suillellus luridus), znanego także jako świniak, dębiak, siniak czy gorzkul. Jest on na surowo lub przy nieodpowiedniej obróbce trującym grzybem, dlatego ważne jest, by wiedzieć, jak odróżnić borowika ponurego od ceglastoporego. Najwyraźniejsza różnica zauważalna jest przy porównywaniu trzonów obu grzybów: - borowik ceglastopory ma na trzonie drobne, czerwone kosmki (łuski), - borowik ponury ma na trzonie czerwoną, często wypukłą siatkę.

Borowik ceglastopory bywa również mylony z borowikiem szatańskim (Boletus satanas), potocznie nazywanym także diablikiem, grzybem diabelskim, szaleńcem, szatanem i po prostu trucicielem. Jak nietrudno się domyślić, borowik szatański jest grzybem silnie trującym. Jak odróżnić borowika ceglastoporego od szatańskiego? Nie jest to łatwe, ponieważ oba gatunki wizualnie są do siebie bardzo podobne. Różnica leży w smaku - jeśli dotkniemy językiem szatana, wyczujemy jego wyraźnie gorzki smak. Ceglastopory ma delikatny smak. Dobra wiadomość jest taka, że borowiki szatańskie są w Polsce niezwykle rzadkie. Lubią wapienne gleby i ciepło.

ZOBACZ TEŻ >> ● Opieńki - jadalne i trujące. Gatunki opieniek i podobne do nich grzyby ● Grzyby jadalne – lista gatunków i sposób przyrządzania ● Jak mrozić grzyby? Jak je przygotować i jak długo przechowywać?