Orłosęp brodaty (Gypaetus barbatus) to duży ptak drapieżny, który należy do rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae). Jest jedynym znanym kręgowcem specjalizującym się w jedzeniu kości, które stanowią nawet 90 procent jego diety. Według hiszpańskich naukowców, starannie budowane gniazda orłosępów, służące wielu pokoleniom, mogą pełnić rolę "naturalnych muzeów".

Gniazda skrywają wielowiekowe artefakty 

W latach 2008-2014 naukowcy z Hiszpanii badali kilkanaście gniazd orłosępów brodatych żyjących niegdyś na południu tego kraju. Chcieli porównać dietę współczesnych orłosępów z tą, którą ptaki miały w przeszłości.

W trakcie badań, polegających na analizowaniu warstwa po warstwie starych, opuszczonych gniazd orłosępów, trafiono na ponad 200 przedmiotów wytworzonych przez człowieka, co było dla badaczy ogromnym zaskoczeniem. Datowanie metodą węglową wskazało, że jak dotąd najstarszym znalezionym artefaktem jest sandał pochodzący z końca XIII wieku.

- Wiedzieliśmy, że ptaki te mogą przynosić do swoich gniazd różne przedmioty. Byliśmy jednak zaskoczeni ich liczbą i wiekiem - powiedział główny autor badania Antoni Margalida, ekolog z hiszpańskiej uczelni Consejo Superior de Investigaciones Científicas. Naukowiec uważa, że badanie to nie tylko otwiera nowe możliwości w zakresie poszukiwania artefaktów kulturowych, ale może również pomóc w przyszłych działaniach na rzecz ochrony tego gatunku.

Co znaleziono w gniazdach?

Oprócz liczącego kilkaset lat sandała, który został wypleciony z trawy, badacze znaleźli pochodzący ze średniowiecza pomalowany kawałek skóry, przypominający maskę oraz strzałę, liny i fragmenty uprzęży dla koni. - Sandał jest jak dotąd najstarszym artefaktem, ale nasz zespół badawczy nie przeprowadził jeszcze datowania metodą węglową pozostałych przedmiotów - powiedział Margalida.

W południowej Hiszpanii, gdzie naukowcy odnaleźli stare gniazda, orłosępy brodate wymarły kilkadziesiąt lat temu. Aby znaleźć miejsca ich gniazdowania, autorzy badania spędzili lata na analizowaniu zapisów historycznych, a także na rozmowach ze starszymi mieszkańcami tego obszaru, którzy pamiętają te ptaki z czasów, gdy jeszcze żyły. Obecnie orłosępy brodate nadal można spotkać w Europie, Azji i Afryce, ale są one mniej powszechne niż przed wiekami. Gatunek ten w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody od 2014 roku jest zaliczany jako bliski zagrożenia.