Franciszka Halamajowa została pośmiertnie odznaczona przez przez Anti-Defamation League (ADL). Podczas okupacji Halamajowa z narażeniem życia ukrywała w swoim gospodarstwie Żydów. Polka zmarła w 1960 roku.
Halamajowa została uhonorowana nagrodą przeznaczoną dla osób, które miały odwagę opiekować się Żydami - Courage to Care Award. Nagrodę tę otrzymało dotychczas ok. 20 osób, w tym Jan Karski. Nagrodę odebrały jej wnuczki, Grace Kucharzyk i Jolanta Steron, podczas posiedzenia Krajowego Komitetu Wykonawczego ADL w Palm Beach na Florydzie.
Halamajowa wraz z córką przez ponad dwa lata Halamajowa, ukrywały 13 żydowskich sąsiadów z Sokala na strychu chlewu oraz pod podłogą w kuchni. Kobiety robiły to, mimo że na terenie gospodarstwa stacjonowali żołnierze niemieccy.
Strach i wrogość
- Po wojnie było jeszcze wciąż tyle strachu i wrogości, że Franciszka nigdy nie ujawniła, w jaki sposób opiekowała się Żydami i uchroniła ich od pewnej śmierci z rąk nazistów - powiedział podczas uroczystości krajowy dyrektor ADL Abraham H. Foxman. On sam także ocalał z Holokaustu dzięki temu, że ukrywała go polska katoliczka.
Wnuczki Halamajowej dowiedziały się o bohaterskim czynie babci dopiero kilkadziesiąt lat później, gdy zamieszkały w Ameryce. W 2009 roku powstał film dokumentalny "No. 4 Street of Our Lady", który opowiada historię Polki. Inspiracją do jego nakręcenia był pamiętnik Moshe Maltza, jednego z uratowanych przez Halamajową i jej córkę.
Bez wahania
- Franciszka przyjęła rodziny żydowskie bez wahania. W akcie prawdziwego człowieczeństwa poczuła w swoim sercu, że musi pomóc - mówiła Jolanta Steron odbierając nagrodę. - Wciąż trudno sobie wyobrazić, jak udało jej się tak długo utrzymać wielką tajemnicę, a jeszcze trudniej sobie wyobrazić, co przeszli tamci ludzie - dodała.
Połowa ocalała
Gdy wybuchła II wojna światowa, w Sokalu na Ukrainie, który należał wówczas do Polski, mieszkało 6000 Żydów. W wyniku masowych łapanek, tysiące wywieziono do obozów zagłady, gdzie zostali natychmiast zabici. Tuż przed likwidacją getta w Sokalu, 13 Żydów - trzech mężczyzn, pięć kobiet i pięcioro dzieci - zdołało zbiec.
Okupowane obszary wyzwoliła w lipcu 1944 roku Armia Czerwona. Tylko 30 Żydów z Sokalu przeżyło wojnę. Prawie połowę z nich uratowały Halamajowa i jej rodzina.
Źródło: PAP
Źródło zdjęcia głównego: Wikipedia/Deutsches Bundesarchiv